تحلیل فقهی- حقوقی «قرارداد سلف موازی استاندارد» ابتکاری جدید برای بازار سرمایه
2 استادیار گروه حقوق دانشگاه پیام نور قم (نویسندة مسئول).
3 استادیار دانشگاه پیام نور تهران
چکیده
چکیده
به‌منظور رونق بازار سرمایه، تأمین مالی، جذب و تجمیع سرمایه‌های کوچک و پراکنده، ابزارها و قراردادهای متعدّدی در کشورهای مختلف به کار برده می‌شود. در این راستا در کشورهای اسلامی نیز علاوه بر به‌کارگیری برخی قراردادهای مورد معامله دربازارهای مالی امریکا و کشورهای اروپایی مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله، قراردادهای جدیدی در چارچوب ضوابط شرعی ابداع گردید. یکی از این قراردادها، «سلف موازی» است که درجهت رفع محدودیت‌ها و موانع بیع سلف به‌خصوص عدم امکان فروش مورد سلف قبل از سررسید، که مانع ایجاد بازار ثانویه و جذب سرمایه می‌شود شکل گرفت، راهکاری که جهت ارائه در بازار بورس و اوراق بهادار شکل جدیدتری به خود گرفت و با عنوان «قرارداد سلف موازی استاندارد» تحت ضوابط مشخص و به‌صورت استاندارد تعریف گردید، تا ضمن پویایی معاملات بورس و مشارکت بیشتر، مدیریت و پوشش ریسک معاملات نیز انجام پذیرد. با بررسی در متون فقهی می‌توان ایرادات و شبهاتی نسبت به «قرار سلف موازی استاندارد» مطرح کرد. جدید بودن این قرارداد و لزوم تطبیق آن با مبانی فقهی، در عین عدم وجود منبع در متون فقهی و حقوقی، ضرورت طرح و تبیین قرارداد مذکور و رفع شبهات و ایرادات فقهی، آن را به منظور افزایش کارایی و هماهنگ سازی با حقوق کشورمان، دو چندان می‌سازد. در این مقاله ایراداتی که ممکن است بر قرارداد سلف موازی استاندارد وارد شود بیان و پاسخ داده می‌شود.
کلیدواژهها
- کلیدواژهها: بیع سلف
- قرارداد سلف موازی استاندارد
- قرارداد سلف موازی حوالهای
- قرارداد سلف موازی وکالتی
20.1001.1.23221712.1395.5.2.3.5
مراجع
ابراهیمی، محمدصادق (1374). «تقریر: الدورة التاسعة لمؤتمر مجمع الفقه الإسلامی». رسالة الثقلین. شمارة 13. صص 195-177.
------ (1387). المبسوط ضوابط شرعی معاملات جدید بورس فی فقه الإمامیه. جلد 2. چاپ سوم. تهران: المکتبه المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن نور الدین علی بن احمد (1410). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. جلد 3. قم: انتشارات داوری.
عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن نور الدین علی بن احمد (1413). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الاسلام. جلد 4. قم: انتشارات موسسة المعارف الاسلامیة.
عاملی(محقق کرکی)، علی بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد. جلد 4. چاپ دوم. قم: موسسة آل‌البیت.
فراهانی‌فرد، سعید (1388). «صکوک سلف، ابزاری مناسب برای تأمین مالی و پوشش ریسک». فصلنامة اقتصاد اسلامی. سال 9. شمارة 1. صص 98-73.
مارودی المصری، ابی الحسن علی بن محمد بن حبیب (1414). الحاوی الکبیر فی فقه الإمام الشافعی. جلد 6. بیروت: دارالکتاب العلمیة.
مکی(شهید اول) ، محمد جمال الدین (1417). الدروس الشریعه فی فقه الامامیه. جلد 3. چاپ دوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزة علمیة قم.
نجفی، الشیخ محمدحسن (1368). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. جلد 24. چاپ نهم. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
نوین، پرویز (1390). حقوق مدنی تطبیقی- قراردادها و تعهدات (رم باستان، ایران، فرانسه، انگلستان). تهران: انتشارات گنج دانش.
ولویون، رضا (1380). «فروش آپارتمان‌های ساخته نشده». مجلة پژوهش حقوق و سیاست (دانشگاه علامه). سال3. شمارة4. صص 53-40.
هیفاء، شفیق سلیمان (1424). عقد السلم کأداه التمویل فی المصارف الإسلامیه (کلیة الشریعه و الدراسات الإسلامیه). (بی‌جا).
انصاری(شیخ انصاری)، مرتضی (1420). کتاب المکاسب. جلد 6. قم: المؤتمر العالمی بمناسبة الذکری المئویة الثانیة لمیلاد الشیخ الأنصاری.
بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405). الحدائق الناضره فی احکام الطاهره. جلد 19. قم: دارالکتب الاسلامیه.
پیره، مجید؛ زه تابان، مصطفی (1386). اصول قرارداد سلف موازی (سازمان بورس و اوراق بهادار تهران). تهران: مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی.
تبریزی، جواد بن علی (1416). ارشاد الطالب إلی التعلیق علی المکاسب. جلد 4. چاپ سوم. قم: موسسة اسماعیلیان.
التجانی، عبدالقادر احمد (1420). «السلم بدیل شرعی للتمویل المصرفی المعاصر نظره مالیه و محاسبیه». مجلة جامعه ملک عبدالعزیز (الإقتصاد الإسلامی).سال 12.
------ (1388). دایرة المعارف حقوق مدنی و تجارت - حقوق تعهدات عقود و ایقاعات. تهران: انتشارات گنج دانش.
حسینی الروحانی القمی، محمد (1420). المرتقی إلی الفقه الأرقی- کتاب الخیارات. جلد 2. تهران: نشر موسسه الجلیل للتحقیقات الثقافیه.
حلی(محقق حلی)، ابوالقاسم نجم الدین جـعفر ابـن الحسن (1418). مختصرالنافع فی فقه الامامیه. چاپ ششم. قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.
حلی(علامه‌حلی)، حسن بن یوسف (1418). قواعدالاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. جلد 2. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
حلی، ابن‌ادریس محمد بن منصور بن احمد (1410). السرائر الحاوی لتحریرالفتاوی. جلد 2. چاپ دوم. قم: موسسة‌النشرالاسلامی.
حلی(فخرالمحققین)، محمد بن حسن بن یوسف (1387). ایضاح الفوائد فی شرح المشکلات القواعد. جلد 1. قم: مؤسسة اسماعیلیان.
دستورالعمل اجرایی معاملات قرارداد سلف موازی استاندارد نفت و فرآورده‌های نفتی در بورس کالای ایران. مصوب 14/12/89.
زرقانی، محمد بن عبد الباقی (1411). شرح الزرقانی علی موطأ الإمام مالک. جلد 3. بیروت: دار الکتب العلمیة.
سیدالعوضی، رفعت (1430). موسوعه‌الإقتصادالإسلامی فی‌المصارف و النقود و الاسواق‌المالیه. جلد 3. مصر: دارالسلام.
ضریر، الصدیق محمد (1415). السلم و تطبیقاته المعاصره. (بی‌جا): مقدم الی مجمع الفقه الاسلامی دورة ابوظبی.
طوسی (شیخ طوسی)، ابو جعفر محمد بن حسن (1382). المعجم الفقهی لکتب الشیخ الطوسی. جلد 3. قم: مؤسسة دائرة المعارف الفقه الاسلامی .
حکم خرید و فروش سهام در بورس ایران و خارج از کشور از نظر رهبر انقلاب/ پاسخ به استفتائات جدید
اعتمادآنلاین نوشت: رهبر معظم انقلاب اسلامی به سوالات مطرح شده از ایشان در موضوعات مبتلا به جامعه پاسخ دادند.
متن پاسخ های حضرت آیت الله خامنه ای به شرح ذیل است:
خرید و فروش سهام در بورس ایران و خارج از کشور
سؤال۱: خرید و فروش سهام در بورس جمهوری اسلامی ایران یا خارج از کشور چه حکمی دارد؟
جواب: به طور کلی فعالیت در بورس جمهوری اسلامی ایران با رعایت قوانین مربوطه، اشکال ندارد و در بورس های خارج از ایران، اگر با رعایت مقررات مربوطه و طبق موازین شرعی باشد (مثلاً ربوی نباشد، سهام شرکت های دارای فعالیت حرام، مانند شراب و خوک نباشد)، اشکال ندارد.
برگزاری مسابقات اینترنتی
سؤال۲: بازی هایی اینترنتی راه اندازی شده که برای ورود به بازی باید مبلغی پرداخت شود و اگر برنده شدید جایزه به شما تعلق می گیرد، آیا چنین بازی هایی حکم قمار دارد؟
جواب: اگر برگزارکننده مسابقه مبلغی از شرکت‌کنندگان به عنوان حق الزحمه و شرط شرکت در مسابقه برای خودش دریافت کند و بعد از مالکیت، با مال خود جایزه پرداخت کند، اشکال ندارد.
شستن به روش بخارشوی
سؤال۳: آیا شستن به روش بخارشوی نجاست را از بین می برد؟
جواب: برای تطهیر چیز نجس باید پس از برطرف کردن عین نجاست، دوبار با آب قلیل یا یک بار با آب کر شسته شود و بخارشویی، نجاست را تطهیر نمی کند.
نماز در محل تحصیل
سؤال۴: آیا محل تحصیل دانشجویی که در خوابگاه می باشد، به صورتی که پنج روز در هفته در محل تحصیل زندگی می‌کند، حکم وطن را دارد؟
جواب: محل تحصیل یا زندگی موقت، وطن نیست، البته اگر بنا دارد حداقل یک سال به طوری اقامت داشته باشد که عرفا مسافر محسوب نشود، بدون نیاز به قصد اقامت ده روزه، نماز تمام است.
خمس سهام
سؤال۵: اگر با درآمد بین سال در بورس، سهام خرید و فروش کنیم، آیا به آن خمس تعلق می گیرد؟
جواب: در فرض سؤال سر سال خمسی باید قیمت روز سهام در بورس، محاسبه شده و خمس آن پرداخت شود.
صله رحم با افراد نامحرم فامیل
سؤال۶: با توجه به اهمیت صله رحم در اسلام، نسبت به خویشان نامحرم مانند پسر عمو و دختر عمو، چگونه می توان به این فریضه دینی عمل کرد؟
جواب: اگر خویشان نسبی با هم قطع رابطه نکنند و احیانا با مراعات ضوابط شرعی از حال یکدیگر با خبر شوند و به خصوص در مشکلات به یاری یکدیگر بشتابند، به وظیفه صله رحم عمل کرده اند؛ برای انجام صله رحم، الزاما رفت و آمد و ارتباط مستقیم شرط نیست.
حدود اطاعت از والدین
سؤال۷: اطاعت از پدر و مادر در چه حدی لازم است؟
جواب: اگر امر پدر و مادر نسبت به کاری باشد که از نظر شرعی ممنوع نیست، سزاوار است امر ایشان اطاعت شود مگر اینکه اطاعت نکردن موجب اذیت قابل توجه آنها شود که در این صورت نباید با امر آنها مخالفت شود.
هزینه تحصیل فرزند
سؤال۸: آیا هزینه تحصیل فرزند واجب النفقه، بر عهده پدر است؟
جواب: اگر فرزند توانایی مالی ندارد، در حدّی که عرفا از نیازهای لازم زندگی محسوب می شود، مانند تحصیلات مقدماتی، بر عهده پدر است.
کسب درآمد از طریق سبدگردانی
سؤال۹: اگر فردی که در معاملات بورس اوراق بهادار تخصص ندارد، سرمایه اش را در اختیار اینجانب قرار دهد که برای او سهام شرکت های بورسی را خرید و فروش کنم و مقداری از سود حاصل از معاملات را به او بدهم؛ آیا درآمد حاصل از این نوع معاملات، که اصطلاحاً به آن سبدگردانی گفته می شود، اشکال دارد؟
جواب: اگر صاحب سرمایه به شما وکالت دهد با سرمایه اش در معاملات بورس درآمد کسب کنید و مقدار مشخصی از سود را به او و بقیه را بابت حق الزحمه خود بردارید، اشکال ندارد، البته اگر قانونی در این مورد وجود دارد، باید رعایت شود.
میزان نفقه
سؤال ۱۰:
۱) نفقه زن که بر شوهر واجب است، چه مقدار است؟
۲) آیا نفقه ای که زن از شوهر دریافت می کند، در صورتی که تا پایان سال خمسی باقی بماند، خمس دارد؟
۱) نفقه واجب زن عبارت است از هر آنچه زن به طور متعارف به آن احتیاج دارد، مانند غذا و وسایل مورد نیاز آن، لباس، مسکن، هزینه درمان بیماری های متعارف و نظافت و . به مقدار و کیفیتی که برای امثال او متعارف است.
۲) نفقه خمس ندارد، هر چند احتیاط مستحب است که اگر از مخارج سال زیاد بیاید، خمس آن پرداخت شود.
استخاره برای ازدواج
سؤال۱۱: برخی والدین پیش از خواستگاری استخاره می کنند و بر اساس آن عمل می کنند، آیا در این موارد استخاره لازم است؟
جواب: به طور کلی استخاره برای رفع حیرت و تردید در انجام کارهای مباح است، اعم از اینکه تردید در اصل عمل باشد یا در خصوصیات آن، بنابر این اگر در کار خیر، حیرت وجود ندارد، استخاره لازم نیست، توجه داشته باشید عمل به استخاره شرعا واجب نیست، ولی بهتر است بر خلاف آن عمل نشود.
بازدید از سایت های کلیکی و زیرمجموعه سازی
سؤال۱۲: برخی از سایت های ایرانی و خارجی هستند که درون سایت خود تبلیغاتی قرار می دهند که اگر از آن تبلیغات دیدن کنیم و بر روی آنها کلیک کنیم به ازای هر کلیک مبلغی (ناچیز) به ما پرداخت می کنند. و اگر در این سایتها افرادی را زیر مجموعه خود قرار دهیم به ازای بازدید و کلیک آنها از سایت نیز مبلغی به حساب ما واریز می شود. آیا این پول حلال است ؟
جواب: اگر خلاف قوانین و مقررات نباشد و بازدید از سایت های تبلیغاتی، موجب ترویج فساد از قبیل نشر اکاذیب و ارائه مطالب باطل نباشد، بازدید از سایت ها و دریافت مبلغ مذکور اشکال ندارد.
مس آیات قرآن در تلفن همراه
سؤال۱۳: آیا لمس صفحه متن قرآن که بر روی گوشی نصب شده برای کسی که وضو ندارد و یا زنی که در عادت ماهانه است، جایز است؟
جواب: در فرض سؤال که در واقع شیشه موبایل، لمس می شود نه آیات قرآن، اشکال ندارد.
ضوابط شرعی معاملات جدید بورس
سلام علیکم. گفتنی است این جانب در حال حاضر در بازار بورس سهام و ارز (بر پایه‌ی کوتاه مدت و بلند مدت) مشغول به تجارتم. اما می‌خواهم نظر اسلام را در خصوص خرید و فروش سهام به طریق سریع و حرفه‌ای که به «Day Trading» یا تجارت روز معروف است (که از بالا پایین شدن قیمت سهام در آن روز سود می‌برند)، می‌خواهم بدانم که آیا این کار حلال است؟
اگر معاملات؛ واقعی و در چارچوب قوانین اسلامی باشد، صحیح است.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است: [1]
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
بطور کلی فعّالیّت در بورس و خرید سهام و تعیین سود سالانه برای آن بر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی که به تأیید شورای محترم نگهبان قانون اساسی رسیده انجام میگیرد محکوم به صحّت و حلیّت است.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
خرید و فروش سهام صحیح است ، البته اگر معاملات شرکت سهامى حرام باشد، مثل آنکه به داد و ستد شراب و یا معاملات ربوى مشغول باشد، خرید سهام آن، و مشارکت در این معاملات جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
بورس هرگاه مربوط به سهام کارخانه‌ها باشد سرمایه‌گذاری در آن مانعی ندارد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
به طور کلی معاملات بورسی چنانچه با اجتماع جمیع شرایط ضوابط شرعی معاملات جدید بورس صحت و لزوم باشد فی نفسه مانعی ندارد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
خرید و فروش سهام بلا مانع است، مگر آنکه معامله صورتهای دیگری داشته باشد.
حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته):
بهره گیری از نوسانات قیمت در کوتاه مدت و حتی یک روز و کمتر در صورتی که معامله واقعی و غیر صوری باشد و در چارچوب قوانین و مقررات و نیز ضوابط شرعی انجام شود، جایز است.
[1]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
در پی استفتاء سؤال شما از دفاتر مراجع معظم تقلید، پاسخ های زیر دریافت گردیده است:حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):نمى‌توانید.حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):جایز نیست.حضرت .
تجارت الکترونیکی آنگونه که تعریف کرده اند، عبارتست از تجارت بی واسطه ای که در آن مشتری کالای واقعی یا خدماتی را از طریق اینترنت خریداری می کند. این نوع تجارت از جهت الکترونیکی بودن و ساده و آسان بودن و .
تجارت الکترونیک به معنای اطلاع رسانی، تبلیغات، خرید و فروش کالاها از طریق سیستم های مخابراتی و ابزارهای پردازش داده ها است . اگر در تجارت الکترونیکی، چیزی مانند عقد لفظی یا کتبی وجود داشته باشد( که قطعاً .
این سؤال خیلی کلی است زیرا واژه معامله در فقه و عرف به معانی متعددی همچون:معامله به معنای اعم ، معامله به معنای اخص و معامله به معنای متوسط بین اخص و اعم می ضوابط شرعی معاملات جدید بورس آید. معامله به معنای اعم یعنی اعمال و وظایفی .
کسب درآمد ناشى از افزایش اعضا به صورت شبکه‌اى خواه از طریق عرضه کالا یا خدمات و یا دریافت حق عضویت و یا بازاریابى و یا شیوه‌هاى مشابه دیگر (داخلى باشد یا خارجى و تحت هر نام و عنوانى) .
حکم شرعی معاملات بورس در فقه اهل سنت | حرمت استفاده از WiFi دیگران
دارالافتای مصر در پیامی حکم شرعی معاملات بورسی را بیان و بر ضرورت آگاهی مناسب برای ورود به عرصه معاملات بورسی تاکیدکرد.
به گزارش بین‌الملل خبرگزاری رسا، صفحه رسمی دارالافتای مصر در شبکه اجتماعی فیسبوک در پاسخ به استفتائی، معاملات مالی در بورس را شرعا جایز دانست.
دارالافتا خاطر نشان کرد که بورس عبارت از بازار فروش اوراق مالی و معاملات تجاری است و معامله در آن با خرید و فروش سهم شرکت‌های مختلف انجام میگیرد.
این نهاد دینی افزود: معاملات بورس در زمره اطلاق «أحل الله البیع» قرار میگیرد از این رو فعالیت شرکت‌های تجاری در بورس شرعا جایز است مشروط بر آنکه هدف از خرید و فروش سهم‌ها، مشارکت در تجارت، صنعت، پیشه و یا فعالیت خدماتی نهادها و سازمان‌های حاضر در بورس باشد.
مرکز رسمی پاسخگویی به مسائل شرعی مصر اظهار داشت: اگر معاملات بورسی به قصد مضاربه بر سهم‌ها برای ضرر به شاخص مالی سهم شرکت‌ها یا خدعه، نیرنگ و فریب متقاضیان باشد، چنین معامله‌ای شرعا حرام و باطل است.
دارالافتای مصر تصریح کرد: وارد ساختن ضرر مالی به سهامداران با زد و بندهای اقتصادی، ایجاد اختلال در قیمت واقعی سهم موسسات مالی و تجاری جایز نبوده و افراد سهام‌دار می‌بایست نسبت به قواعد و ضوابط معاملات بورس آگاهی و اشراف مناسبی را داشته باشند تا مغبون نگردند.
دارالافتا همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر استفاده از وای‌فای منازل بدون اجازه صاحب اینترنت، این عمل را جایز ندانست.
دارالافتا تاکید کرد که استفاده از اینترنت اماکن عمومی مانند فرودگاه‌ها، مراکز تجاری، هتل‌ها و رستوران‌ها، همایش‌ها و مانند آن جایز است اما تصرّف در اموال خصوصی مردم بدون اذن و رضایت مالک، جایز نیست.
توسعه بازارسرمایه مبتنی بر موازین شرعی است
تهران- ایرنا- رئیس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در یازدهمین نشست بین المللی بازارهای سرمایه اسلامی ضمن اشاره به پیشرفت ها در حوزه مالی اسلامی و بازار سرمایه اسلامی گفت: برگزاری چنین رویدادی نشان دهنده جدیت سازمان بورس و اوراق بهادار در توسعه بازار سرمایه مبتنی بر موازین شریعت اسلامی است.
به گزارش روز یکشنبه پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، حجت الاسلام والمسلمین غلامرضا مصباحی مقدم در این مراسم اظهار داشت: همگام با آخرین تحولات بازار سرمایه اسلامی و ابزارهای مالی اسلامی جدید در جهان، بازار سرمایه ایران در طراحی ابزارهای مالی اسلامی و تطابق آنها با قواعد شریعت اقدام‌های لازم را انجام داده است.
وی ضمن تاکید بر اینکه در بازار سرمایه ایران، راه اندازی یک ابزار مالی جدید مشروط به تأیید مبانی فقهی و شرعی آن در کمیته تخصصی فقهی است، تصریح کرد: این موضوع اطمینان را برای سرمایه گذاران ایجاد می‌کند که بازار سرمایه جمهوری اسلامی ایران در توسعه ابزارها و شیوه‌های مالی خود، موازین شرعی را به عنوان موضوع نخست در دستور کار خود قرار داده و بدیهی است چنانچه کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در زمینه موضوع جدیدی اشکالی را از نظر موازین ضوابط شرعی معاملات جدید بورس شریعت اسلام وارد کند، تا زمان رفع آن اشکال امکان اجرایی شدن آن در بازار سرمایه میسر نخواهد شد.
رئیس کمیته فقهی سازمان بورس تصریح کرد: همین موضوع بازار سرمایه ایران را به جایگاه بالایی از نظر رعایت مسائل شرعی در مقایسه با بسیاری از بازارهای سرمایه در جهان رسانده است و کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در سال ۲۰۰۷ میلادی (۱۳۸۶) فعالیت خود را آغاز کرد و ضوابط شرعی معاملات جدید بورس تا کنون بیش از ۱۹۵ جلسه برگزار کرده است.
نگاهی به فعالیت‌های کمیته فقهی در سال گذشته
مصباحی مقدم گفت: توسعه مفاهیم فقهی مرتبط با طرح تأمین مالی مبتنی بر ترکیب ۲ قرارداد اختیار معامله، انتشار اوراق اجاره مبتنی بر سهام، انتشار اوراق وکالت، صندوق پروژه، اوراق بیمه اتکایی و قراردادهای وارانت فعالیت‌هایی بود که کمیته فقهی با هدف نوآوری در محصولات بازار سرمایه و توسعه آنها طی یک سال گذشته مورد بررسی قرار داد.
وی پیرامون تأمین مالی مبتنی بر ترکیب ۲ قرارداد اختیار معامله توضیح داد: راه اندازی این نوع قرارداد با رعایت ضوابط فقهی مشخصی است که در متن مصوب کمیته قید شده است. بازار سرمایه ایران سعی کرد از ترکیب ۲ قرارداد اختیار معامله با یک قرارداد فروش سهام شیوه‌ای را فراهم کند که بنگاه‌ها بتوانند از آن راه تأمین مالی انجام دهند.
رئیس کمیته فقهی بورس تصریح کرد: براساس این روش، بنگاه اقتصادی می‌تواند ضمن فروش بخشی از سهام در اختیار خود، از ۲ قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش استفاده کند و به این ترتیب روش را فراهم کند تا فروشنده سهام ضوابط شرعی معاملات جدید بورس و خریدار آن، سقف و کف سود ناشی از عملیات تأمین مالی را برای خود محدود کنند. برپایه مصوبه کمیته یاد شده در صورتی که بین قیمت اعمال ۲ قرارداد اختیار معامله یا زمان آنها تفاوت معناداری وجود داشته باشد، این معاملات از حالت بیع العینه خارج شده و مشکل ربوی ندارد.
وی با بیان اینکه اوراق اجاره مبتنی بر سهام در ۲ سال گذشته در کمیته فقهی مورد بررسی قرار گرفت و جمع بندی کمیته فقهی این بود که در زمینه انواع سهام، نمی‌توان حکم یکسانی داد و طبیعتاً حکم اجاره آنها هم متفاوت است. کمیته فقهی، انتشار اوراق اجاره مبتنی بر سهام را با پیشنهاد شرکت‌ها را مورد بررسی و تأیید می‌کند.
رئیس کمیته فقهی بورس گفت: اوراق وکالت از جمله ابزارهای مالی اسلامی است که در برخی از بازارهای سرمایه اسلامی اجرایی شده، ولی در ایران به دلیل امکان استفاده از اوراق مشارکت، کمتر مورد استفاده قرار گرفت. کمیته فقهی راه اندازی آن را در صورتی که منجر به ترکیب قراردادها به گونه‌ای نشود که معاملات حرام در شریعت اسلام تحقق یابد، از نظر ضوابط شرعی معاملات جدید بورس فقهی جایز می‌داند. یکی از مواردی که می‌تواند منجر به معاملات حرام از محل انتشار اوراق وکالت شود، ترکیب ۲ قرارداد بیع به گونه‌ای است که بیع العینه حرام محقق شود و این موضوع در مصوبه این کمیته تاکید شد.
وی اضافه کرد: صندوق پروژه هم در کمیته فقهی بررسی شد و هدف از تشکیل آن تجمیع منابع مالی برای ساخت یا تکمیل یک پروژه معین است، کمیته تخصصی چنین جمع بندی کرد که برای جلوگیری از شبهه غرر ، ضروری است در ابتدا مشخصات مربوط به پروژه، حقوق و تکالیف شرکت پروژه و جزئیات تحویل آن در ابتدا بین سرمایه گذاران، مدیر صندوق و شرکت پروژه مشخص شود.
رئیس کمیته فقهی با اشاره به اوراق بیمه اتکایی ابراز داشت: این اوراق فرصتی برای برقراری ارتباط میان بازار سرمایه و بازار بیمه است که به موجب ساختار انتشار اوراق بیمه اتکایی، ضوابط شرعی معاملات جدید بورس برخی از مخاطرات بیمه‌ای از بازار بیمه به بازار سرمایه منتقل می‌شود و دستورالعمل انتشار این اوراق در سازمان بورس و اوراق بهادار جمع بندی شده اما هنوز به مرحله انتشار اوراق نرسیده‌ایم.
وی پیرامون قراردادهای وارانت افزود: براساس این نوع از قراردادها یک طرف قرارداد حق انجام معامله مشخصی را در آینده دریافت می‌کند و طرف دیگر در صورتی که طرف اول تمایل داشت ملزم به انجام معامله مشخص شده با وی است. وارانت در حال حاضر در بازار سرمایه ایران اجرایی نشده، اما با راه اندازی قراردادهای اختیار معامله، به نظر می‌رسد با توجه به شباهت‌هایی که با قرارداد اختیار معامله دارد، مسیر راه اندازی آن با موانع کمتری مواجه باشد.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد این رویداد بین الملی فرصتی برای تعامل و همفکری میان شرکت کنندگان جهت تبادل نظر در راستای توسعه محصولات بازار سرمایه اسلامی باشد.
دیدگاه شما