معرفی بازار اول و دوم بورس

“امید، انتخابی مطمئن و هوشمندانه”

فرق بازار بورس و فرابورس | بررسی کامل تفاوت سرمایه گذاری در این دو بازار سهام

بازارهای مالی ساختارهایی پیچیده از نظر اقتصادی و سازمانی دارند و ورود به آن‌ها نیازمند اطلاعاتی جامع است. به طور کلی به بازارهایی که در آن‌ها معاملات ارز و اوراق بهادار صورت می‌گیرد، مانند بازار سهام، بازار اوراق قرضه و بازار فارکس، بازار مالی گفته می‌شود. یکی از سوالات متداول که از ما پرسیده می‌شود، تفاوت بازار بورس و فرابورس و اینکه بازار بورس بهتر است یا فرابورس می‌باشد. بازار بورس و فرابورس دو مورد از بازارهای مالی در ایران هستند که در آن‌ها سهام شرکت های سهامی به متقاضیان خرید آن‌ها عرضه می‌شود. در این مطلب با بررسی تفاوت های بورس و فرابورس به زبان ساده، فعالیت در این دو نوع بازار مالی را شرح خواهیم داد.

آشنایی با ساختار بازار بورس

بازار بورس ایران بازاری است که در آن دارایی‌ها بین اشخاص حقیقی و حقوقی معامله می‌شود. این بازار به ۳ دسته بورس کالا، ارز و اوراق بهادار تقسیم می‌شود. در بورس کالا، کالاهای معینی خرید و فروش می‌شوند. در این بورس مواد اولیه بین مشتری و فروشنده معامله می‌شود و هر کالایی هم بورس خودش را دارد.

در بورس ارز، پول‌های خارجی خرید و فروش می‌شوند؛ البته توجه داشته باشید که این بورس در ایران فعال نیست. در بورس اوراق بهادار نیز، دارایی‌هایی از جمله سهام شرکت‌ها و اوراق مشارکت معامله می‌شوند. بازار بورس سرمایه‌گذاران و خریداران را در کنار هم قرار می‌دهد تا هردو با تکیه بر دارایی‌ها و توانایی‌های خود موجب ایجاد سود دوطرفه شوند. در مقاله بازار بورس چیست سایت دکتر درخشی می‌توانید اطلاعات جامع‌تری درباره بورس ایران به‌دست آورید.

آشنایی با ساختار فرابورس

بازار فرابورس در آبان سال ۱۳۸۷ در ایران فعالیت خود را تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد. این بازار که دارای جایگاهی قانونی مشابه بورس است، شرایط پذیرش و معامله آسان‌تری نسبت به بورس دارد تا بتواند در تامین مالی اقتصاد کشور تاثیر مثبتی داشته باشد. مهم‌ترین وظیفه این بازار سازمان‌دهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه مانند شرکت‌های کوچک است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند و خواستار ورود سریع‌تر به بازار هستند. در بازار فرابورس علاوه بر تنوع بالای اوراق بهادار، الزامات و شرایط آسان‌تری برای ورود به آن وجود دارد. در مقاله بازار فرابورس چیست نکات بیشتری درباره این بازار بیان کرده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم مطالعه کنید.

انواع بازارهای فرابورس

فرابورس در ایران دارای ۵ بازار با نام‌های بازار اول، دوم، سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه است. سهام شرکت‌هایی که شرایط لازم را داشته باشند در بازار اول و دوم مبادله می‌شود و شرکت‌هایی که این شرایط را ندارند می‌توانند در بازار پایه معامله شوند. در بازار اول فرابورس، شرکت های سهامی عام که طبق شرایط پذیرش، موفق به رعایت دستورالعمل‌ها می‌شوند، مجاز به ارائه معاملات سهام خود خواهند بود.

در بازار دوم فرابورس نیز مانند بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عام صورت می‌گیرد، اما شرایط پذیرش در این بازار از بازار اول آسان‌تر است. بازار پایه فرابورس نیز برای ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکت های سهامی عام که شرایط حضور در بورس و بقیه بازارهای فرابورس را ندارند، ایجاد شده است. در این بازار اکثر شرکت‌های سهامی می‌توانند حضور داشته باشند.‌

تفاوت اصلی بورس و بازار فرابورس به زبان ساده

در هردو بازار بورس و فرابورس ایران، معاملات از طریق کارگزاری‌هایی انجام می‌شود که مجوز قانونی فعالیت خود را از سازمان بورس اوراق بهادار دریافت کرده‌اند. این کارگزارها نقش واسط بین خریدار و فروشنده را ایفا می‌کنند. حال، به بررسی تفاوت اصلی بورس و فرابورس به زبان ساده می‌پردازیم:

فرق بازار بورس و فرابورس

بازار بورس به ۲ بازار اول و دوم تقسیم می‌شود. عملکرد و رفتار این دو بازار به هم مرتبط است. به این صورت که اگر یک شرکت در بازار اول عملکرد مناسبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل می‌شود، و برعکس. همچنین اگر شرکتی در بازار دوم رضایت‌بخش عمل نکند، امکان اخراج او از بازار وجود دارد. اما فرابورس ایران دارای ۵ بازار است که شرایط متعادل‌تری نسبت به بازار بورس دارند.

تفاوت پذیرش سهام در بورس و فرابورس

شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوارتر از فرابورس است. بازار فرابورس برای این ایجاد شد که شرکت‌های معرفی بازار اول و دوم بورس کوچک‌تر که شرایط پذیرش در بازار بورس را ندارند نیز، بتوانند سهام خود را در بازار عرضه کنند. در این بخش به دو تفاوت بورس و فرابورس در خصوص شرایط پذیرش سهام اشاره می‌کنیم:

• حداقل سرمایه ثبت شده شرکت: در تابلوی اصلی بازار اول ۱۰۰ میلیارد تومان و در تابلوی فرعی بازار اول ۵۰ میلیارد تومان است. این میزان در بازار دوم ۲۰ میلیارد تومان است. اما در فرابورس، برای بازار اول ۱ میلیارد تومان و برای بازار دوم ۱۰۰ میلیون تومان نیز کافی است.
• حداقل سهام شناور: فرق بین بازار بورس و فرابورس در سهام شناور به این صورت است که در تابلوی اصلی بازار اول ۲۰ درصد و در تابلوی فرعی بازار اول ۱۵ درصد است. این میزان در بازار دوم ۱۰ درصد است. اما در بازار فرابورس، برای بازار اول ۱۰ درصد و برای بازار دوم ۵ درصد کفایت می‌کند.

تفاوت ساعات معامله بورس و فرابورس

از دیگر تفاوت های بورس و فرابورس، تفاوت ساعات معامله در این دو بازار است. بازار بورس هر هفته از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ (به غیر از ایام تعطیلات رسمی) در حال فعالیت است. اما ساعات کار فرابورس انعطاف بیشتری دارد و فقط در زمان اداری تعریف نمی‌شود.

مزیت فرابورس نسبت به بورس در امکان خروج

اگر شرکتی تصمیم به خروج از فرابورس را بگیرد، راه حلی برای این موضوع وجود دارد که با گذراندن فرآیند خاصی، امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به یک شرکت سهامی خاص وجود دارد. ضمن این‌که شرکت‌های فرابورس ایران، می‌توانند خیلی راحت‌تر به بازارهای مالی دیگر انتقال پیدا کنند.

مزایای پذیرش در فرابورس نسبت به بورس چیست؟

فرابورس به علت شرایط پذیرش آسان‌تری که نسبت به بورس دارد، بستر مناسبی را برای حضور شرکت‌ها در بازار اوراق بهادار ایجاد کرده است. این تفاوت بین بورس و فرابورس باعث شده تا مشارکت بیشتری در بازارهای مالی ایران اتفاق بیافتد. همچنین شرکت‌های فعال در فرابورس این امکان را دارند که از طریق فروش سهام خود از مزایای تامین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه استفاده کنند. علاوه بر این، شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس، امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارند.

با علم به تفاوت های بازار بورس و فرابورس سرمایه گذاری صحیحی داشته باشید!

آشنایی با تفاوت های بازار بورس و فرابورس ایران باعث می‌شود تا در صورتی که قصد ثبت شرکت خود در این بازارها را دارید، مسیر خود را پیش‌بینی کنید و از سرمایه‌گذاری خود نهایت بهره را ببرید. در این مطلب، با مقایسه فرابورس و بورس برخی از ویژگی‌های این دو بازار مالی ایران را برشمردیم و سعی کردیم تا حدودی راه انتخاب بین این دو بازار را برای شما آسان‌تر کنیم.

البته، آنچه در این مقاله شرح آن رفت، تنها مقدماتی بر شناخت و مقایسه بورس و فرابورس به زبان ساده است و بسیاری از موارد دیگر، مانند پیچیدگی تشکیلات و ساختار سازمانی و اقتصادی آن‌ها و نیز استراتژی‌هایی که با استفاده از آن‌ها می‌توانید دست به معاملاتی کم ریسک، پرتنوع و سودساز در این دو بازار بزنید حرفی به میان نیامد. برای اطلاع از این موارد و مابقی نکات تکمیلی، پیشنهاد ما به شما سرمایه گذاری در دوره آموزش جامع بورس مجموعه بورس اینوست است. این دوره دقیقا همان جایی است که می‌تواند زیر چتر مدیریت سرمایه، شما را به سودآوری دائم و ثبات در بازار فرابورس و بورس برساند.

امیدواریم از این مقاله و بررسی فرق بازار بورس و فرابورس بهره برده باشید و اکنون بر مبنای این تفاوت‌ها، بدانید که برای شما بورس بهتر است یا فرابورس. اگر هر سوالی درباره این موضوع برای شما پیش آمده، در قسمت نظرات پایین صفحه مطرح کنید تا کارشناسان سایت دکتر درخشی در سریع‌ترین فرصت پاسخگوی شما عزیزان باشند.

تعریف شرکت های تأمین سرمایه:

شرکت تامین سرمایه نهاد مالی تخصصی است که به ارائه انواع خدمات مالی شامل مشاوره ارزشگذاری، ادغام و تملیک و…مبادرت می ورزد ، همچنین این شرکت ها به عنوان واسطه بین ناشر اوراق بهادار و عامه سرمایه گذاران فعالیت می کند و می تواند فعالیت های کارگزاری معامله گری، بازارگردانی، مشاوره، سبدگردانی، پذیره نویسی، تعهد پذیره نویسی و فعالیت های مشابه را با اخذ مجوز از سازمان انجام دهد.

حاکمیت شرکتی

“امید، انتخابی مطمئن و هوشمندانه”

حوزه ی فعالیت شرکت های تامین سرمایه:

مطابق ماده 3 اساسنامه، موضوع فعاليت اصلی شركت عبارت است از پذيره‌نويسی، تعهد پذيره‌نويسی و تعهد خريد اوراق بهادار در عرضه‌هاي ثانويه در حد امكانات مالی خود يا از طريق سنديكا با ساير نهادهای مشابه.
همچنين، موضوع فعاليت فرعي شرکت عبارت است از:

1) ارائه مشاوره در زمينه‌هايي از قبيل:

• تعیین روش و پيشنهاد زمان‌بندی عرضه‌ی اوراق بهادار
• قيمت گذاری اوراق بهاداري كه توسط ناشر عرضه میشود
• فرآيند ثبت اوراق بهادار و دريافت مجوز عرضه‌ی آن
• فرآيند واگذاري اوراق بهادار
• پذيرش اوراق بهادار ناشر در هر يك از بورس‌ها و بازارهاي خارج از بورس و انجام كليه امور اجرايي به نمايندگي از ناشر در اين زمينه
• ادغام، تملك، تجديد ساختار مالی شركت‌ها
• مديريت ريسك
• آماده‌سازی شركت‌ها جهت رتبه‌بندي توسط مؤسسات رتبه‌بندي و انجام كليه امور اجرايی در اين زمينه به نمايندگی از آنها
• سرمايه‌گذاری
• خدمات مورد نياز شركت‌ها در موارد سرمايه‌گذاري‌هاي جديد، توسعه، تكميل، برنامه‌ريزی، بودجه‌بندی و قيمت‌گذاري اوراق بهادار

2) بازاريابی و يا مديريت فرآيند واگذاری اوراق بهادار
3) انجام امور اجرايي به نمايندگي از ناشر در زمينه‌ی ثبت اوراق بهادار و دريافت مجوز عرضه‌ی آن
4) ارائه‌ی خدمات مربوط به طراحي و انتشار ابزارهای مالی براي شركت‌ها
5) ارائه‌ی خدمات مديريت دارايیها
6) ارائه‌ی خدمات مرتبط با صندوق‌های سرمايه‌گذاري و اداره‌ي صندوق‌های مزبور و سرمايه‌گذاری در آنها
7) كارگزاري، كارگزار/معامله‌گري، سبدگرداني، بازارگرداني
8) سرمايه‌گذاری منابع مازاد شركت در سپرده‌های سرمايه‌گذاری نزد بانك‌ها و مؤسسات مالی اعتباری معتبر و اوراق بهادار دارای تضمين دولت و يا بانك‌ها
9) جلب حمايت بانك‌ها، بيمه‌ها، مؤسسات اعتباری و نهادهای مالی براي شركت در پذيره‌نويسي اوراق بهادار
10) كمك به شركت‌ها در تأمين منابع مالي و اعتباری
11) كمك به شركت‌ها جهت صدور، تأييد و قبول ضمانت‌نامه

جایگاه قانونی شرکت های تامین سرمایه:

طبق بند 18 ماده يك قانون بازار اوراق بهادار جمهوري اسلامي ايران، مصوب آذرماه 1384 مجلس شوراي اسلامي، شركت تأمين سرمايه شركتي است كه به عنوان واسطه بين ناشر اوراق بهادار و عامه سرمايه‌گذاران فعاليت مي‌كند و مي‌تواند فعاليت‌هاي كارگزاري، معامله‌گري، بازارگرداني، مشاوره، سبدگردانی، پذيره‌نويسی، تعهد پذيره‌نويسی و فعاليت‌های مشابه را با اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار انجام دهد. مطابق بند 5 ماده 4 قانون بازار اوراق بهادار، صدور، تعليق و لغو مجوز فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه توسط شورای عالی بورس و اوراق بهادار انجام مي‌شود.

علاوه بر ماده یک قانون بازار اوراق بهادار، قانون گذار در بخش های دیگری نیز بر استفاده از خدمات صنعت بانکداری سرمایه گذاری تاکید کرده است که به مهم ترین آنها اشاره می شود.

الف- ماده 22 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی:

“سازمان خصوصی سازی می تواند از معرفی بازار اول و دوم بورس خدمات شرکت‌های تأمین سرمایه، بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری جهت تعهد پذیره نویسی یا تعهد خرید سهام استفاده نماید. این گونه موسسات می توانند سهام عرضه شده توسط ناشر را در چارچوب قرارداد پذیره نویسی که به تاًیید هیاًت واگذاری خواهد رسید، خریداری نمایند.”

ب- ماده 5 آیین نامه شرایط عرضه سهام شرکت های مشمول واگذاری در بورس یا خارج از بورس:

عرضه اوراق بهادار در بورس یا بازار خارج از بورس با تعهد خرید سهام عرضه شده در عرضه اولیه ترجیحاً از سوی شرکت های تاًمین سرمایه صورت می پذیرد.

ج- ماده 2 ضوابط استفاده از خدمات مشاوران عرضه اوراق بهادار:

مطابق مصوبه 1387/12/3 از ابتدای سال 1388 درخواست های زیر صرفا از طریق مشاوران عرضه قابل ارائه به سازمان بورس و اوراق بهادار خواهد بود.
الف)انتشار سهم در زمان تبدیل شرکت های سهامی خاص به عام.
ب) انتشار سهام به قیمت اسمی در زمان افزایش سرمایه شرکت های سهامی عام پذیرفته شده در بورس که آخرین سرمایه ثبت شده آنها مساوی یا بیش از 50میلیارد ریال و مساوی یا کمتر از 150 میلیارد ریال می باشد.
د)افزایش سرمایه شرکت های سهامی عام ثبت شده نزد سازمان با قیمتی بیشتر از قیمت اسمی سهام.
ه) افزایش سرمایه شرکت های سهام عام ثبت شده نزد سازمان با سلب حق تقدم و عرضه عمومی سهام جدید.
و) انتشار آن دسته از اوراق مشارکتی که نیاز به مجوز سازمان دارد.
ز) انتشار هرگونه اوراق بهاداری به غیر از سهام و اوراق مشارکت که نیاز به مجوز سازمان دارد.

د- مطابق ماده ی 2 دستورالعمل صدور مجوز و فعالیت مشاور پذیریش مصوب 1387/11/19 مجوز مشاور پذیریش توسط هیات مدیره ی معرفی بازار اول و دوم بورس سازمان به اشخاص زیر اعطا خواهد شد:

1- شرکت کارگزاری که به آن کارگزاری معرف نیز می گویند.
2- شرکت های تامین سرمایه.
3- شرکت مشاوره سرمایه گذاری.
3- سایر اشخاص حقوقی که هیات مدیره سازمان مشخص می کند.

۱۰ نماد برتر از لحاظ ارزش روز بازار معرفی شدند

۷۳۲ شرکت بورسی و فرابورسی از لحاظ ارزش روز بازار مورد بررسی قرار گرفتند که ۱۰ نماد برتر با بیشترین ارزش روز بازار معرفی شدند.

به گزارش بیداربورس، تغییرات در ارزش روز بازار شرکت‌های بورسی و فرابورسی، همیشه برای سهامداران اهمیت دارد و از این لحاظ به سه دسته بزرگ، متوسط و کوچک تقسیم می‌شوند. همین تقسیم‌بندی بر انتخاب سهام جهت خرید اثرگذار است. شرکت‌های بزرگ به نسبت شرکت های متوسط و کوچک تاثیر بیشتری روی شاخص کل دارند.

براساس این گزارش، ارزش روز بازار ۷۳۲ شرکت بورسی و فرابورسی مورد بررسی قرار گرفت که هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس حاضر در بازار دوم معاملات بورس با ارزش روز بازار ۳۹۸.۴ هزار میلیارد تومانی در صدر جدول قرار گرفت.

همچنین دو شرکت فولاد مبارکه و گل گهر با ارزش روز بازار ۳۲۲ و ۲۶۷.۲ هزار میلیارد تومان در رتبه دوم و سوم قرار گرفتند. شرکت های هلدینگ میدکو، ملی مس، چادرملو، پتروشیمی مارون، بیمه پاسارگاد، شستا و پالایشگاه اصفهان به ترتیب با ارزش روز بازار ۲۵۶.۹، ۲۴۲، ۱۶۸.۲، ۱۵۲.۸، ۱۵۲.۷، ۱۴۹.۳ و ۱۳۳.۷ هزار میلیارد تومانی در پله چهارم و دهم ایستادند.

در این میان، شرکت داروسازی تهران دارو هم حاضر در تابلو نارنجی بازار پایه با ارزش روز بازار ۱۱۳.۹ میلیارد تومانی در جایگاه کوچک ترین و رتبه آخر قرار گرفت.

از دیدگاه دیگر، ۶۱۴ شرکت معادل ۸۴ درصد بازار سهام به شرکت هایی با ارزش کمتر از ۱۰ هزار میلیارد تومان، ۲۴۶ شرکت با ارزش کمتر از هزار میلیارد تومان و ۳۶۸ شرکت با ارزش بیش از هزار و کمتر از ۱۰ هزار میلیارد تومان، تعلق دارد. همچنین ۴۶ شرکت خیلی بزرگ و معرفی بازار اول و دوم بورس بزرگ معادل ۶ درصد بازار سهام را به خود اختصاص دادند.

از کل ارزش بازار سرمایه، ۸۰ درصد در بورس، ۱۵ درصد در بازار اول و دوم معاملات فرابورس و ۵ درصد در بازار پایه حضور دارند.

فهرست ارزش روز بازار ۷۳۲ شرکت بورسی و فرابورسی را می توان اینجا مشاهده کرد.

فراکاب چیست؟ + معرفی سهم ‌های فراکابی در بورس

اگر با بورس سر و کار داشته باشید، یکی از واژه‌هایی که ممکن است با آن برخورد کنید “فراکاب” است. فراکاب برگرفته از اسامی فرا بورس، کالا، انرژی و بورس (با مفهوم عامی که همه مردم آشنایی دارند) است. این چهار بازار بزرگ، هر کدام فعالیت منحصر به فردی انجام می‌دهند و معاملات هیچکدام از آن‌ها با دیگری شبیه نیستند. در کشور ایران افرادی که قصد دارند سرمایه‌گذاری کنند به طور کلی در چهار بازار فرابورس، کالا، انرژی و بورس حضور دارند. افرادی که آموزش سرمایه گذاری در بورس را می‌گذرانند و شروع به فعالیت در این بازار کرده‌اند با اصطلاح سهام فراکابی رو‌به‌رو شده‌اند اما درباره آن اطلاعاتی ندارند در این مقاله قصد داریم ابتدا به سوال فراکاب چیست پاسخ بدهیم و سپس به سهام فراکابی بپردازیم.

فراکاب چیست؟

بورس بازاری است که روی معاملات اوراق بهادار به خصوص سهام شرکت‌ها تمرکز دارد. بورس کالا نیز برای تبادل کالاهای مختلف از جمله محصولات معدنی، فلزات اساسی، فرآورده‌های پتروشیمی و محصولات کشاورزی فعالیت می‌کنند. اوراق مبتنی بر کالا یعنی اوراق مشتقه در زیرمجموعه بورس کالا قرار می‌گیرند. بازار دیگری که نام بردیم بورس انرژی است که شبیه به بورس کالا است اما بیشتر روی فرآورده‌های نفتی و انرژی‌ها تمرکز دارد. جالب است بدانید که این چهار بورس بزرگ یعنی فرابورس، بورس کالا، انرژی و بورس (به طور عام در بین مردم رایج است.) هر کدام شرکت‌های سهامی عام هستند و سهام این شرکت‌ها نیز در بورس و فرابورس معامله می‌شود.

درآمد این شرکت ها از کارمزد انجام معاملات در شرکت‌های زیر گروه تشکیل می‌گردد و هزینه‌های این شرکت‌ها نیز شامل معرفی بازار اول و دوم بورس هزینه‌های عادی و هزینه‌های سازوکار معاملات است. در واقع اگر بخواهید در هر کدام از این چهار بازار فعالیت کنید که هر کدام از این چهار بازار ساختار منحصر به فردی دارند و نمونه مشابهی از آن‌ها دیده نمی‌شود، باید کارمزدی را پرداخت کنید و فعالیت در این بازار مشمول کارمزد است که به طور اتوماتیک در هنگام خرید و فروش از خریدار و فروشنده اخذ می‌گردد . فراکاب در واقع مربوط به کارمزدی است که از فعالیت این شرکت‌ها دریافت می‌شود و در بازار بورس نیز قرار می‌گیرد.

انواع بازار بورس

در کشور ما، چهار بازار اصلی برای انجام معاملات بورس وجود دارد، که بر اساس مورد معامله از یکدیگر متمایز شده‌اند. این چهار بازار عبارتند از:

• بازار بورس اوراق بهادار
• بازار فرابورس
• بازار بورس کالا
• بازار انرژی

اگر بخواهید بدانید سهام فراکاب کدامند، باید بگوییم به سهام شرکت‌هایی که در بازارهای زیر حضور دارند، سهام فراکابی گفته می‌شود.

۱. بازار فرابورس

به عنوان اولین بازار در سرواژه فراکاب بورس، فرابورس را معرفی خواهیم کرد. در بازار بورس، واحدی با نام هیأت پذیرش اوراق بهادار مشغول به کار هستند، که شرکت‌ها را از نظر صلاحیت ورود به بازار بورس اوراق بهادار بررسی می‌کنند. چنانچه شرکتی نتواند حداقل‌های لازم را داشته باشد، وارد بازاری جانبی به نام فرابورس می‌شوند.

سهام‌های فرابورس خود در چند دسته قرار می‌گیرند و با نام‌های بازار اول، دوم و پایه شناخته می‌شوند.

بیشتر سهام‌های فرابورس در این بازار معامله می‌شوند، که نوسانی معادل ۵ درصد دارد.

در این بازار رده شرکت‌های فعال کمی پایین‌تر است. این شرکت‌ها عموماً زیان‌ده هستند یا قصد دارند با جذب سرمایه بیشتر به سهامی عام تبدیل شوند.

در بازار پایه شرکت‌ها بر اساس دامنه نوسان خود در سه دسته زرد با دامنه نوسان منفی ۳ تا مثبت ۳ درصد، نارنجی با دامنه نوسان منفی ۲ تا مثبت ۲ و بازار قرمز با دامنه نوسان منفی ۱ تا مثبت ۱ درصد قرار می‌گیرند.

۲. بازار بورس اوراق بهادار

بازار بورس اوراق بهادار، بازاری است که سهام شرکت‌ها و سازمان‌ها در آن معامله می‌شود. در این بازار معامله سهام، قانون‌مند است و از ضوابط مشخصی پیروی می‌کند. هدف از تشکیل این بازار این است که افراد بتوانند سرمایه‌های بلااستفاده خود را صرف گسترش صنایع کنند. افراد حقیقی و حقوقی قادر هستند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند.

۳. بازار بورس کالا

«کا» در سرواژه فراکابی یعنی چه؟ اگر این سؤال برای شما رخ داده، یعنی نوبت به معرفی بازار کالا رسیده است. مشخص است که بورس کالا به بازار معاملات کالا گفته می‌شود. در این بازار عرضه کنندگان کالاهای خود را ارائه می‌دهند، تا پس از انجام بررسی از طرف کارشناسان، در اختیار سرمایه‌گذاران قرار بگیرد. در این بازار اقلامی مانند برنج، گندم، فلزات، زعفران و غیره معامله می‌شوند. در بورس کالای ایران سرمایه‌گذاران می‌توانند به روش‌های مختلف از جمله قرارداد نقدی، قرارداد نسیه، قرارداد آتی، صندوق سرمایه‌گذاری طلا و غیره معامله انجام دهند.

۴. بازار انرژی

بازار انرژی آخرین مورد از سرواژه فراکاب بورس، نوعی بازار کالایی است، اما در آن تنها حامل‌های انرژی و سهام مربوط به کالاهای این حوزه معامله می‌شوند. حامل‌هایی مانند نفت، گاز و برق موارد اصلی معامله در این بازار هستند. در هر معامله خریدار باید بین ۱۰ تا ۲۰ درصد ارزش معامله را به صورت پیش پرداخت بپردازد. سپس باقی مبلغ در طول ۳ روز کاری دریافت می‌شود. چنانچه مورد معامله از کالاهای بازار بین‌الملل باشد، این بازه به ۵ روز افزایش می‌یابد.

منظور از سهم‌های فراکابی بورس چیست؟

در خصوص فراکاب باید بگوییم که وجهی که بابت کارمزد دریافت می‌شود معمولاً با درصدهای مشخصی بین کارگزاری شرکت بورس، سازمان بورس و مالیات دولتی تقسیم می‌گردد. قسمتی از این کارمزد نیز به درآمدهای شرکت بورس مرتبط ستا. از آن‌جا که کارمزد هم از خریدار و هم از فروشنده دریافت می‌شود لذا تا زمانی که حجم معاملات بالا باشد این شرکت‌ها درآمد بهتری خواهند داشت و به همین دلیل است که عده‌ای عقیده دارند، سهام شرکت‌ها در دراز مدت سود خوبی را به سهامداران می‌دهد .

برای این که ارزش شرکت‌های بورسی بررسی گردد، از شاخص کل استفاده می‌شود. فرمول شاخص کل به گونه‌ای طراحی شده که نسبت به تغییرات ارزش کل بازار حساس است. ارزش بازار حاصل ضرب تعداد کل سهام هر شرکت در ارزش روز آن شرکت است. با توجه به این که معرفی بازار اول و دوم بورس در محاسبه شاخص کل، مجموع ارزش شرکت‌ها محاسبه می‌شود و مجموعه‌ای از آن‌ها در نظر گرفته می‌شود پس شرکت‌هایی که ارزش بالاتری دارند می‌توانند تاثیر بیشتری بر شاخص کل بگذارند. در واقع اگر در بازارهای بورس حجم معاملات افزایش یابد، این به نفع افرادی خواهد بود که سهام فراکابی دارند چرا که با توجه به دریافت کارمزد از هر معامله (چه از طرف خریدار و چه از طرف فروشنده) افراد سود بیشتری دریافت خواهند کرد.

افرادی که سهم‌های فراکابی دریافت می‌کنند با توجه به دریافت پورسانت دائم، درآمدی دائم خواهند داشت چرا که در هر شرایطی درآمدزایی این شرکت‌ها حفظ می‌گردد و تنها با روند نزولی و صعودی روبه‌رو خواهد بود. البته در زمان‌هایی که حجم معاملات کاهش پیدا می‌کند، سهام فراکابی نیز با کاهش قابل توجهی رو‌به‌رو خواهد بود.

برای یادگیری “اصطلاحات بورسی” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟

فرابورس یکی دیگر از بورس‌های مهم ایران با عمر کمتر نسبت به بورس است. تفاوت اصلی بورس و فرابورس به زبان ساده در نحوه پذیرش آنهاست. بدین‌صورت که پذیرش شرکت‌ها در فرابورس نسبت به بورس ساده‌تر است. بنابراین شرکت‌هایی که در بورس تهران پذیرفته می‌شوند از اعتبار بیشتر و ریسک معاملاتی کمتری (ارزش ذاتی بالاتر، سوددهی بالاتر، شفافیت اطلاعاتی بالاتر و…) برخوردار هستند. بورس تهران از سال 1346 فعالیت خود را آغاز کرد اما فرابورس از سال 1387 شکل گرفت و در مهرماه سال 1388 بصورت رسمی فعالیت خود را شروع کرد. در ادامه مقالات آموزش بورس به مفهوم بازار فرابورس و انواع آن خواهیم پرداخت.

فرابورس چیست؟

فرابورس یکی دیگر از بورس‌های مهم ایران است. از آنجایی که شرکت‌ها جهت پذیرش در بورس (بورس چیست؟) باید از فیلترهای سختی عبور کنند و این امکان برای شرکت‌های کوچک‌تر مهیا نیست بازار فرابورس تهران در سال 87 شکل گرفت. این بازار از نظر عملکرد و ساختار دقیقا مشابه بازار بورس است با این تفاوت که فرآیند پذیرش شرکت‌ها در آن آسان‌تر است. بدین صورت شرکت‌های کوچکتر نیز شانس حضور در بازار سرمایه و عرضه سهام خود جهت تامین منابع مالی موردنیاز و کسب اعتبار بیشتر و… را خواهند داشت. شرکت فرابورس ایران به عنوان یک شرکت زیرمجموعه سازمان بورس و اوراق بهادار ایران متولی نظارت بر این بازار است. با این تفاوت که محدودیت‌های حاکم بر شرکت‌های فرابورسی معرفی بازار اول و دوم بورس کمتر از شرکت‌های بورسی است.

تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس نیز از این شانس برخوردار هستند که با افزایش سوددهی و افزایش سرمایه بتوانند به تابلو اصلی بورس راه پیدا کنند. همچنین امکان دارد شرکتی بعد از پذیرش در بورس به علت تغییر وضعیت شرکت، به این بازار منتقل شود. در گذشته تفاوت‌هایی بین نمادهای بورسی و فرابورسی وجود داشت. برای مثال حجم مبنا شرکت‌های فرابورسی 1 بود! یا بازه نوسان روزانه قیمت سهام با یکدیگر متفاوت بود. اما در حال حاضر تفاوتی با یکدیگر ندارند. البته بازار پایه فرابورس محدودیت‌های خاص خودش را دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد. همچنین مدنظر داشته باشید که کارمزد معاملات در فرابورس کمی کمتر از بورس است.

نکته: اطلاعات شرکت های فرابورس نیز مثل بورس در سایت TSETMC درج می‌شود.

انواع بازار فرابورس

فرابورس دارای 9 بازار است:

1. بازار اول فرابورس
2. بازار دوم
3. شرکت‌های کوچک و متوسط (SME Market)
4. ابزارهای نوین مالی
5. بازار مشتقه
6. پایه الف (بازار پایه زرد)
7. پایه ب (بازار پایه نارنجی)
8. پایه ج (بازار پایه قرمز فرابورس)
9. بازار سوم

با مراجعه به دیده‌بان بازار می‌توانید تمام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس را مشاهده کنید. شرایط پذیرش شرکت‌ها و بالطبع ریسک معاملات در این بازارها با یکدیگر متفاوت است. در ادامه با پارس سهام همراه باشید تا به معرفی این بازارها بپردازیم.

بازار اول و دوم

تمامی شرکت‌های سهامی عام که تمامی شرایط لازم (شرایط عمومی و اختصاصی پذیرش) را کسب کرده باشند مجاز به حضور در بازارهای اول و دوم خواهند بود. بازار اول و دوم فرابورس هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند صرفا شرایط پذیرش شرکت‌ها در بازار دوم نسبت به بازار اول ساده‌تر است. مطابق تصویر زیر، شرکت افرانت در بازار اول و شرکت ذوب آهن اصفهان در بازار دوم معامله می‌شوند. همان‌طور که مشاهده می‌کنید هیچ تفاوتی در نحوه خرید و فروش سهام آنها وجود ندارد.

بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME Market) فرابورس

شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بازار نسبت به بازار اول و دوم فرابورس منعطف‌تر است. اما تفاوت اصلی آن با بازار اول و دوم این است که محدودیت حجمی و دامنه نوسان بورس را ندارد. شیوه معاملات سهام شرکت‌ها در این بازار با بازار اول و دوم متفاوت است. همچنین افراد حقیقی امکان انجام معامله در بازار SME را ندارند. فقط سرمایه‌گذاران نهادی (اشخاص حقوقی، بانک ها، بیمه‌ها، هلدینگ‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های تامین سرمایه، صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و عمومی) امکان معامله در این بازار را دارند. چرا که هدف از تشکیل این بازار تحقق اهداف استراتژیک است نه جذب سرمایه گذارن خُرد.

شرایط پذیرش شرکت‌ها در فرابورس

• ثبت نزد سازمان بورس و معرفی بازار اول و دوم بورس اوراق بهادار
• اظهارنظر مقبول یا مشروط حسابرس به صورت‌های مالی
• برخورداری از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت
• داشتن صورت‌های مالی مطابق با استانداردهای حسابداری و دستورالعمل‌های اجرایی سازمان بورس
• عدم محدودیت قانونی موثر برای نقل و انتقال سهام شرکت
• نداشتن محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر اعضای هیات مدیره و مدیر عامل شرکت

شرایط اختصاصی جهت پذیرش شرکت‌ها در فرابورس نیز مطابق جدول زیر است.

بورس بهتر است یا فرابورس؟

همان‌طور که در بالا اشاره شد، هدف فرابورس پذیرش شرکت‌هایی ست که شرایط ورود به بورس را ندارند. بنابراین با تسهیل شرایط پذیرش شرکت‌ها، امکان عرضه سهام شرکت‌ها در بازاری مثل بورس وجود دارد. گاهی اوقات شرکتی تمام شرایط پذیرش در بورس را ندارد اما به علت تامین منابع مالی، خواستار انتشار سهام خود در بورس است. این گونه شرکت‌ها ابتدا در فرابورس پذیرش می‌شوند سپس بعد از مدت کوتاهی و با کسب شرایط موردنیاز به بورس منتقل می‌شوند. بنابراین صرفا بر اساس حضور یک شرکت در فرابورس، نمی‌توان قضاوت کرد که از اعتبار کمتری برخوردار است.

نکته حائز اهمیت، چشم‌انداز شرکت است. ممکن است شرکتی در فرابورس چشم‌انداز روشن‌تری از یک شرکت بورسی داشته باشد. همچنین نوسان قیمت سهام شرکت‌ها به پارامترهای زیادی بستگی دارد و عموما این قضیه که سهام متعلق به کدام تابلو (تابلو بورس یا فرابورس) است از معرفی بازار اول و دوم بورس اهمیت زیادی برخوردار نیست. اما همچنان دقت بفرمایید که شرکت‌های پذیرفته شده در بورس از اعتبار بیشتری برخوردار هستند و احتمالا چشم‌انداز روشن‌تر و ریسک معاملاتی کمتری دارند.

مدنظر داشته باشید که آنچه گفتیم پیرامون بازار اول و دوم بود. بازار پایه فرابورس از محدودیت‌های خاص و ریسک معاملاتی بالاتری برخوردار است.

بازار پایه فرابورس چیست؟

متداول‌ترین و شناخته‌ترین بازارهای فرابورس، بازارهای اول و دوم و بازار پایه هستند. بازار پایه قبلا به اسم بازار پایه الف، ب و ج شناخته می‌شد. اما از شهریور سال 98 به اسامی بازار پایه زرد، بازار پایه نارنجی و بازار پایه قرمز تقسیم‌بندی و قوانین جدید بر آنها حاکم شده است. قبلا دامنه نوسان بازار پایه الف و ب روی 10% بود و بازار پایه ج فرابورس هم دامنه نوسان نامحدود داشت! همانطور که از اسم آنها پیداست این رنگ‌بندی بازار پایه فرابورس به ریسک معاملاتی آنها اشاره دارد! یعنی سهام شرکت‌های بازار پایه قرمز نسبت به بازار پایه نارنجی و نارنجی نسبت به زرد، ریسک معاملاتی بیشتری دارند.

شرکت‌ها با توجه به شرایط و صورت‌های مالی‌شان در بورس یا فرابورس پذیرش می‌شوند. حال فرض کنید که شرکتی شرایط پذیرش در این دو بازار را نداشته باشد و یا اینکه شرکتی قبلا مجوز پذیرش را گرفته است اما حالا به دلیل عدم رعایت دستورالعمل‌ها لغو پذیرش شده است! تکلیف چیست؟ بازار پایه فرابورس به همین منظور راه‌اندازی شده است. شرکت‌ها طبق میزان شفافیت اطلاعاتی و نقدشوندگی در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز درج خواهند شد.

تذکر: ریسک سهام عرضه شده در تابلو معاملاتی فرابورس از بورس بیشتر است و ریسک بازار پایه از بازار اول و دوم فرابورس بیشتر است. نهایتا در بازار پایه هم به ترتیب ریسک بازار پایه قرمز، نارنجی و زرد بیشتر است. هنگام خرید سهام حتما به نوع بازار سهام خود توجه بفرمایید.

دلایل ثبت شرکت‌ها در بازار پایه

طبق قوانین جدید بازار پایه فرابورس، کنار هر کدام از نمادها در تابلوهای بازار پایه (قرمز، نارنجی، زرد) عنوانی درج شده که بیانگر دلیل تقسیم‌بندی شرکت در بازار پایه است. این عناوین به شرح زیر است:

• انحلال: شرکت کلا منحل شده است و هیچ‌گونه فعالیتی ندارد!
• ورشکستگی: شرکت ورشکسته شده است! و بخاطر زیان انباشته قادر به پرداخت بدهی‌های خود نیست.
• عدم اظهارنظر: بخاطر ابهام در صورت‌های مالی، حسابرس هیچ‌گونه نظری پیرامون مقبولیت صورت‌های مالی ندارد.
• اظهارنظر مردود: بخاطر نقص‌های فراوان در صورت‌های مالی، حسابرس صورت‌های مالی شرکت را گمراه کننده می‌داند.
• لغو پذیرش شده: شرکت‌های پذیرش شده که بخاطر عدم رعایت دستورالعمل‌ها، لغو پذیرش و به بازار پایه منتقل شدند.
• قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور: شرکت‌ها بر اساس ماده ۳۶ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور موظف به انتشار اطلاعات مالی خود هستند.

تذکر: تمامی شرکت‌های مندرج در بازار پایه فرابورس، سالی 2 بار (انتهای ماه مرداد و دی) مورد بازنگری قرار می‌گیرند و در صورت تغییر شرایط به تابلوهای معاملاتی بالاتر یا پایین‌تر منتقل شوند.

در ادامه ویژگی‌های هر کدام از این 3 بازار پایه را خدمت شما توضیح خواهیم داد.

بازار پایه تابلوی زرد

کم ریسک‌ترین بازار پایه فرابورس، بازار پایه زرد است. طبق آخرین قوانین بازار پایه، شرکت‌های حائز شرایط زیر، در تابلو پایه زرد معامله خواهند شد.

1. مجموع روزهای تأخیر در ارائه صورت های مالی از 100 روز بیشتر نشود.
2. عدم ارائه صورت‌های مالی شرکت نباید 2 بار بیشتر شود. مدنظر داشته باشید که اگر بیش از 50 روز از موعد ارائه گزارش‌های مالی شرکت بگذرد و صورت‌های مالی شرکت ارائه نشود 1 فرصت آن شرکت می‌سوزد! حتی اگر بعد از 50 روز صورت‌های مالی خود را ارائه کند.
3. ارائه حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده

دامنه نوسان روزانه قیمت سهام شرکت‌های بازار پایه زرد 3 درصد است. همچنین اگر سهامی در 3 روز معاملاتی متوالی صف خرید یا صف فروش باشد دامنه نوسان قیمت روزانه به 5% افزایش می‌یابد. همچنین قیمت سهام هر شرکت در بازار پایه زرد مجاز است در 1 هفته معاملاتی حداکثر 15% نوسان قیمت داشته باشد.

بازار پایه تابلوی نارنجی

شرکت‌هایی که شرایط زیر را دارا باشند به تابلوی پایه نارنجی منتقل می‌شوند.

1. شرکت‌هایی که شرایط حضور در بازار پایه زرد و یا قرمز را نداشته باشند!
2. اظهارنظر حسابرس نسبت به صورت‌های مالی شرکت از نوع “عدم اظهارنظر” یا “اظهارنظر مردود” باشد.

دامنه نوسان قیمت سهام شرکت‌های بازار پایه نارنجی در یک روز معاملاتی 2 درصد است. همچنین اگر سهامی در 3 روز معاملاتی متوالی صف خرید و فروش باشد دامنه نوسان به 4% افزایش می‌یابد. همچنین حداکثر نوسان قیمت در 1 هفته معاملاتی برابر 10% است.

بازار پایه تابلوی قرمز فرابورس

پُر ریسک‌ترین بازار پایه فرابورس، بازار پایه قرمز است. شرکت‌های حائز شرایط زیر، در تابلو پایه قرمز درج خواهند شد.

1. اعلام انحلال شرکت با رای مجمع عمومی فوق‌العاده یا مراجع قضایی
2. اعلام ورشکستگی شرکت با رأی بدوی یا قطعی مراجع قضایی
3. عدم ارائه صورت‌های مالی شرکت در حداقل 3 سال مالی متوالی

دامنه نوسان روازنه در بازار پایه قرمز 1 درصد است. همچنین حداکثر نوسان قیمت در 1 هفته معاملاتی برابر 5% است.

نحوه خرید و فروش سهام در فرابورس

نحوه معامله سهام در این بازار کامل مشابه نحوه خرید و فروش سهام در بورس است. اما مدنظر داشته باشید شرکت‌های موجود در فرابورس عموما ریسک بالاتر و نقدشوندگی پایین‌تری دارند. چرا که شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بازار نسبت به بورس راحت‌تر است و شرکت‌های نسبتا کوچک‌تری پذیرفته می‌شوند.

اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش بورس را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.