سود کردن حتی با افت قیمت سهام

آقایان؛ لطفاً مردم را گول نزنید!/ بورس بلندمدت ندارد

سال گذشته در همین روز‌ها بود که با کاهش شاخص کل بورس و قیمت سهام بر روند صعودی بازار سرمایه خط بطلان کشیده شد تا از نیمه دی ماه سال ۹۲ روندی فرسایشی در بورس شکل گرفته و کسب بازدهی مثبت جای خود را به تحقق زیان و ذوب سرمایه سرمایه گذاران و سهامداران بدهد.

سال گذشته در همین روز‌ها بود که با کاهش شاخص کل بورس و قیمت سهام بر روند صعودی بازار سرمایه خط بطلان کشیده شد تا از نیمه دی ماه سال ۹۲ روندی فرسایشی در بورس شکل گرفته و کسب بازدهی مثبت جای خود را به تحقق زیان و ذوب سرمایه سرمایه گذاران و سهامداران بدهد.

به گزارش بورس نیوز ، ۱۵ دی ماه سال قبل بود که طی آن روز شاخص کل روند صعودی خود را در محدوده ۸۹ هزار و ۵۰۰ واحدی پایان داد تا این تاریخ نقطه عطفی شود برای نماگر بازار سهام و برگشت قیمت‌ها به محدوده‌هایی که پیشتر، خرید سهام در آن سطح برای سرمایه گذاران و سهامداران آرزویی دست نیافتنی بود.

آنچنان که در آن روز‌ها به ذهن هیچ فردی خطور هم نمی‌کرد که قیمت سهام حتی تا حدود ۷۵ درصد نیز کاهش یابد تا از ۴۶۲ نماد فعال در بازار عملکرد ۳۳۰ نماد با تحقق بازدهی منفی مواجه گردد.

اما همواره در چنین شرایطی که بورس دچار رکود و نزول می‌شود، آنچه که توسط مسئولان بازار سرمایه، کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی و فعالان بورس مطرح می‌گردد، تأکید بر اتخاذ سرمایه گذاری بلندمدت است تا اثر نوسانات مقطعی و کوتاه مدت بازار که بر اعتقاد این قبیل افراد جزو جذایی ناپذیر ذات بورس هستند، خنثی شود.

بطوریکه شاید همه بار‌ها و بار‌ها این جمله را شنیده باشید که سهام را برای چند روز و حتی چند هفته نخرید؛ بلکه افق سرمایه گذاری بلندمدت داشته باشید.

ما به واقع منظور از این سرمایه گذاری بلندمدت چیست و آیا چنین استراتژی و دیدگاهی آنطور که باید و شاید انتظار سرمایه گذار و عطش سیری ناپذیر وی را برای کسب بازدهی مثبت برآورده می‌سازد؟

گرچه بازه زمانی بلندمدت نیز خود از نگاه کارشناسان و سرمایه گذاران متفاوت بوده و موضوعی است که همواره بر سر تعیین آن اختلاف نظر‌های فراوانی وجود دارد؛ اینکه آیا در حال حاضر که انتشار اخبار و افشای اطلاعات چه به صورت نهانی یا به عبارتی درز اطلاعاتی و چه قانونی به سرعت و در اندک زمان ممکن صورت می‌گیرد، بایستی بازه زمانی شش ماه را بلندمدت دانست و یا یکسال را؟

از این رو برای آنکه اثر ناشی از تمامی این اختلاف دیدگاه‌ها کنار رود، بازه ۱۰ ساله را برای بورسی که در آستانه ۴۸ سالگی فعالیت خود به سر می‌برد، به عنوان بازه بلندمدت انتخاب می‌کنیم.

در این گزارش می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که آیا اتخاذ دیدگاه بلندمدت در سرمایه گذاری صحیح بوده و یا برخلاف آنچه که برخی تئوری‌های سرمایه گذاری مطرح می‌کنند، این روش حداقل در بورس ایران نتوانسته بازدهی منطقی را برای سرمایه گذاران محقق کند!

بطوریکه به نظر می‌رسد دیگر سرمایه گذاری در بازه زمانی بلندمدت نیز توان پاسخگویی به نیاز فعالان بازار سرمایه برای کسب بازدهی منطقی نبوده و در واقعیت اتفاق دیگری رخ داده است.

از این رو به صراحت می‌توان گفت اینکه برخی کارشناسان و اقتصاددانان معتقدند بایستی در بورس دیدگاهی بلندمدت داشت، تصوری اشتباه است و به نظر می‌رسد افرادی که چنین اعتقادی دارند یا ارزش زمانی پول را نمی‌دانند و یا منافع آن‌ها چنین اقتضاء می‌کند تا بر سرمایه گذاری در بازه زمانی بلندمدت تأکید کنند. برهمین اساس چنین تفکری از پایه اشتباه است.

علت سود کردن حتی با افت قیمت سهام رد این تفکر را نیز می‌توان چنین بیان کرد که با فرض سرمایه گذاری در بازه ۱۰ ساله و نگهداری سهام طی این مدت، به وضوح می‌توان مشاهده کرد که بازدهی بورس نه تنها از سایر رقبا بیشتر نبوده، بلکه حتی از بازدهی بدون ریسک سپرده‌های بانکی بلندمدت نیز کمتر بوده است. بطوریکه با محاسبه نرخ سود مرکب سرمایه گذاری در سهام آنچه به دست می‌آید تنها نرخی پایین‌تر از نرخ سود بانک‌ها می‌باشد.

اما برای امکان مقایسه بین بازدهی واقعی بورس و بانک، نرخ سود مرکب را بدون احتساب هزینه کارمزد معاملاتی فرض می‌کنیم. ضمن اینکه در وهله دوم بایستی به این نکته هم توجه داشت که در حالی سود تقسیمی شرکت‌ها دقیقاً پس از تصویب در رقم شاخص لحاظ می‌شود که در اکثر موارد، این سود حداقل هشت ماه پس از تاریخ برگزاری مجمع عادی سالیانه صاحبان سهام به دست سهامدار می‌رسد؛ حال آنکه در بانک سود سپرده‌ها به صورت ماهانه پرداخت می‌شود.

از این رو دو نکته بالا را در خصوص سود تقسیمی و هزینه معاملات نادیده می‌گیریم. حال آنکه اگر پرتفوی فرد سالی دو الی سه بار تغییر کند، پنج تا شش درصد از کل سرمایه فرد نیز بابت هزینه معاملات کم می‌شود.

برای اینکه واقعیت را در خصوص بازدهی واقعی بورس در بازه زمانی بلندمدت دریابیم، در ابتدا نگاهی به ارزش بازار در ۲۰ نماد سود کردن حتی با افت قیمت سهام مهم که در ابتدای دی ماه سال ۸۳ بالاترین ارزش روز بازار را دارا بودند، می‌اندازیم و سپس آن را با ابتدای دی ماه سال جاری مقایسه می‌کنیم تا میزان بازدهی آن‌ها براساس نرخ سود مرکب به دست آید. این روش می‌تواند به درستی نشان دهد که آیا نگهداری این سهام به نفع سرمایه گذار بوده یا به ضرر وی؟

شایان ذکر است تمامی این داده‌ها با احتساب سود نقدی سهام، افزایش سرمایه شرکت‌ها و آورده نقدی سهامداران تعدیل شده تا نحوه محاسبه قیمت سهام برمبنای فرمول شاخص کل مشابه سازی شود و پس از آن قیمت‌ها را برمبنای فرمول ارزش آتی تنزیل می‌کنیم که نتایج آن را در جدول ذیل مشاهده می‌کنید.

به عنوان مثال طبق آمار‌ها شرکت سرمایه گذاری غدیر با وجود آنکه ۶.۷ درصد از ارزش کل بازار را در تاریخ ۱۳۸۳.۱۰.۱ در اختیار داشته، اما از قیمت تعدیلی ۴۳۷ ریالی خود سود کردن حتی با افت قیمت سهام در ابتدای این دوره زمانی ۱۰ ساله حدود ۷۱۰ درصد رشد کرده که نرخ سود مرکب آن ۲۱.۶۶ درصد به دست می‌آید.

پس از آن دو نماد "سفارس" و "وبانک" نیز در حالی رتبه دوم و سوم شرکت‌های دارای بیشترین ارزش روز را در اختیار داشتند که نرخ سود مرکب ۱۰ ساله آن‌ها به ترتیب حدود ۳ و ۱۲ درصد محاسبه شده است.

اما نکته جالب توجه این است که نرخ سود مرکب ۱۰ ساله این ۲۰ شرکت همگی در محدوده نرخ سود سپرده‌های بلندمدت بانکی و حتی بسیار پایین‌تر از آن بوده که نرخ سود آن هیچگاه به زیر ۲۰ درصد نرسیده است. حال آنکه در بازار سرمایه، سرمایه گذاری مترتب با انواع ریسک‌های سیستماتیک و غیر سیستماتیک سیاسی و اقتصادی است و برخلاف آنکه طبق نظریه‌های اقتصادی، بازدهی مورد انتظار برای سرمایه گذاری همراه با ریسک بایستی به مراتب بیشتری از سرمایه گذاری بدون ریسک داشته باشد، اما در واقعیت این اتفاق نیفتاده است.

شایان ذکر است تمامی این داده ها با احتساب سود نقدی سهام، افزایش سرمایه شرکت ها و آورده نقدی سهامداران تعدیل شده تا نحوه محاسبه قیمت سهام برمبنای فرمول شاخص کل مشابه سازی شود و پس از آن قیمت ها را برمبنای فرمول ارزش آتی تنزیل می کنیم

نکته دیگری که در این مقایسه قابل مشاهده است، مربوط به سهام دو مجموعه بانکی "وپارس"، و نیز "ونوین" می‌شود که نرخ سود مرکب ۱۰ ساله سهام آن‌ها حتی از نرخ سودی که این بانک‌ها به سپرده‌های بلندمدت خود اختصاص می‌دهند، کمتر بوده است، بطوریکه بانک پارسیان نزدیک به ۱۱ درصد و بانک اقتصاد نوین حدود ۹ درصد بازدهی را طی این بازه برای سهامدارانشان محقق کرده اند.

حتی دو نماد "وپترو" و نیز "خصدرا" طی این مدت نه تنها بازدهی نصیب سهامدارانشان نکرده اند، بلکه به ترتیب ۵.۱۴ و ۳.۲۷ درصد از سرمایه سهامدارانشان را نیز از بین برده اند که در جدول با رنگ قرمز مشخص شده اند.

سایر نماد‌ها نیز وضعیتی مشابه را در اختیار داشتند؛ البته بایستی دقت داشت که شرایط این ۲۰ نماد نیز بیانگر وضعیت کل بازار نیست؛ چراکه طی این ۱۰ سال بسیاری از سهم‌ها به دلیل عدم شفافیت، مشمولیت ماده ۱۴۱ قانون تجارت و اعلام ورشکستگی شرکت‌ها و عدم رعایت شرایط قانونی پذیرش در بازار سرمایه از بورس کنار گذاشته شده اند.

شاخص کل بورس نیز که خود به عنوان نماگر بازار سهام محسوب می‌شود، از این قضیه مستثنی نبوده؛ بطوریکه این شاخص در حالی از رقم ۱۳ هزار و ۵۵۸ واحدی در دی ماه سال ۸۳ به ۷۰ هزار و ۹۴ واحد در اول دی ماه سال جاری رسیده که نرخ سود مرکب آن حدود ۱۸ درصد می‌شود که به طور قطع اگر در همین بازه زمانی ۱۰ ساله افراد سرمایه‌های خود را در بانک سپرده می‌کردند، سود واقعی آن بیش از این میزان می‌شد.

چراکه در برخی سال‌ها نرخ سود سپرده‌های بانکی حتی به بیش از ۲۴ درصد نیز رسیده و در مقابل این رقم هیچگاه زیر ۱۸ درصد نیز نبوده است.

پس در مجموع آنچه مسلم به نظر می‌رسد این است که در بازه زمانی بلندمدت در بورس تحلیل‌های مالی چندان درست از آب در نمی‌آید و این ارقام در حالی برای بازدهی واقعی سهام در بورس به دست آمده که سرمایه گذاری در بورس توأم با ریسک نیز بوده است.

حال آنکه با وجود تحمیل ریسک، سرمایه گذار حتی بازدهی مورد انتظار متناسب با آن را نیز کسب نکرده است. ضمن اینکه در خصوص شاخص کل شک و شبهه زیادی نیز وجود دارد. نکته اول که پیشتر به آن اشاره شد، لحاظ کردن سود نقدی سنوات گذشته به صورت انباشته در رقم شاخص است. دوم از بابت عرضه اولیه سهام مشول اصل ۴۴ قانون اساسی است که بسیار پایین‌تر از ارزش آن‌ها وارد بورس شده و با رشد چشمگیر در قیمت خود، اثر زیادی بر رشد شاخص بورس در پی داشته اند.

انجام معاملات بلوکی آن هم در درصد‌های مثبت نیز از دیگر مواردی است که موجب گردیده این معاملات متناسب با وزن سهم مربوطه شاخص بورس را به سمت بالا پرتاب کنند و براساس آن می‌توان گفت شاخص بورس نشان دهنده واقعیت بازار سهام نیست.

در مجموع گواه این مطلب که بورس در بلندمدت سودآور نیست را می‌توان در نبود رشد اقتصادی و عدم بهره وری در صنایع عنوان کرد که تا وضعیت کلان اقتصادی کشور به همین منوال پیش برود، بازار سهام چشم انداز بلندمدتی نخواهد داشت و هر فردی که اعتقاد دارد بایستی در بورس دیدگاه بلندمدت داشت یا به ارزش زمانی پول پی نبرده است و یا منافع وی چنین اقتضاء می‌کند تا سرمایه گذاران را به این دیدگاه سرمایه گذاری دعوت کند. از این رو بایستی از مسئولان و مدیران بازار سرمایه و کارشناسان و تحلیلگران خواست تا با بیان چنین تفکراتی، امکان کسب بازدهی بیشتر از سایر بازار‌ها در بورس را در بوق و کرنا نکنند و با طرح چنین دیدگاه‌هایی مردم را گول نزنند. چراکه برمبنای استدلال فوق و مطالب عنوان شده در بازار سرمایه ایران بلندمدت معنا ندارد!

سهام خزانه چیست

سهام خزانه ابزاری برای شرکت‌ها و نوعی بازخرید سهام شرکت توسط خود شرکت محسوب می‌شود. استفاده نابجا و سوء استفاده‌هایی که از خرید سهام خزانه صورت گرفت، باعث ممنوعیت این کار در بسیاری از کشورهای دنیا شد. اگر می‌خواهید به‌طور دقیق و جامع بدانید سهام خزانه چیست، ما را تا پایان همراهی کنید تا اطلاعات لازم را در اختیارتان قرار دهیم.

تعریف سهام خزانه:

نوعی سهام عادی یا ممتاز شرکت است. (treasury stock) سهام خزانه این نوع سهام پس از عرضه در بازار، دوباره به وسیله مدیران همان شرکت خریداری می‌شود.

هر شرکتی که اقدام به خرید سهام خود کند، در واقع سهام خود را بازخرید کرده است. به سهام بازخرید شده سهام خزانه می گویند. سهام خزانه می‌تواند عادی یا ممتاز شرکت باشد.

دلیل نام‌گذاری سهام خزانه:

خزانه هم مکانی است که برای نگهداری ثروت از آن استفاده می‌شود. در گذشته‌ها سهام خریداری شده توسط واحد اقتصادی را در خزانه شرکت نگهداری می‌کردند، برای همین این نوع سهام به سهام خزانه معروف شد. بنابراین سهام خزانه سهامی است که بازخرید شده و به صندوق شرکت باز می‌گردد.

بازخرید سهام خزانه چیست:

به خرید مجدد سهام منتشره به وسیله شرکت ناشر، بازخرید سهام گفته می‌شود. بازخرید سهام ابزاری برای حفظ تعادل و ثبات سرمایه در بازارهای جهانی است. استفاده از این ابزار در کشورهای مختلف مقررات خاصی دارد ولی در ایران کاربردی ندارد.

هدف خرید سهام خزانه:

هدف اصلی از عرضه و خرید سهام خزانه کاربرد آن در جهت تحقق اهداف شرکت و تضمینی برای نقد شوندگی دارایی سایر سهامداران است. خرید سهام خزانه ابزاری برای ایجاد تعادل و کنترل بازار سرمایه توسط مدیران واحدهای اقتصادی است. شرکت‌ها با خرید یا فروش سهام خودشان می‌توانند در زمان بحران شرایط را کنترل کنند. بهبود نقد شوندگی سهام و جلوگیری از سفته‌بازی دلیل دیگر تهیه و خرید سهام خزانه است.

هدف خرید سهام خزانه

قوانین مربوط به خرید و فروش سهام خزانه

همان‌طور که گفته شد خرید و فروش سهام خزانه در ایران ممنوع است و در سایر کشورها نیز با رعایت این قوانین مجاز است:

1. سهام خزانه سهام شناور شرکت محسوب نمی‌شود.
2. خرید سهام خزانه توسط شرکت نباید سهام شناور شرکت را تا بیش از 50 درصد کاهش دهد.
3. شرکت‌ها مجاز نیستند در هر زمانی که خودشان بخواهند اقدام به تهیه سهام خزانه کنند.
4. برای تهیه سهام خزانه باید تحت نظر قانون و در بازه‌های زمانی مشخص اقدام به انجام این کار کنند.

چرا خرید سهام خزانه در ایران ممنوع است:

1. در ایران هیچ شرکتی مجاز به خرید سهام خود نیست، چون مدیران ارشد شرکت از وضعیت سهام و میزان سوددهی یا ضرر آن آگاهی داشته و می‌توانند سهام خود را با حداقل قیمت بخرند و با حداکثر قیمت به فروش برساند با با خرید سهام ارزش سهام شرکت خود را بالا می‌برد.
2. دلیل دیگر ممنوعیت خرید سهام خزانه در ایران این است که با در نظر گرفتن وضعیت شرکت، مدیران در بازه زمانی کوتاه و به طور ناگهانی اقدام به خرید سهام خود می‌کنند و با این کار قیمت سهام در بازار را تحت تأثیر قرار داده و باعث رشد قابل توجه قیمت همان سهام در بازار می‌شود.
3. دلیل دیگر آن است که حتی با وجود آن‌که به سهام خزانه سود تعلق نمی‌گیرد اما باعث افزایش سود سهام سایر سهامداران می‌شود.

وضعیت سهام خزانه در دارایی شرکت:

فراموش نکنید سهام خزانه دارایی شرکت محسوب نمی‌شود، بلکه سهامی است که حقوق صاحبان و سرمایه‌های شرکت را کم می‌کند. در واقع از میزان سهام موجود کم می‌کند.

لازم است بدانید سود و زیان ناشی از خرید و فروش سهام خزانه، نباید در سود و زیان شرکت ثبت شود.

مزایای بازخرید سهام خزانه:

شرکت‌ها به دلایل زیادی اقدام به خرید سهام خود می‌کند این دلایل را باهم بخوانیم:

• وقتی شرکت متوجه شود که قیمت سهام نسبت به ارزش ذاتی آن در بازار کمتر است برای نزدیک کردن قیمت سهام به ارزش واقعی خود اقدام به بازخرید سهام می‌کند
• دلیل دیگر بازخرید سهام شرکت کنترل بازار است، شرکت‌ها با این کار می‌توانند کنترل بازار سهام را در دست داشته باشند و مدیران شرکت می‌توانند موقعیت تجاری خود را حفظ کرده و بقای شرکت خود را تضمین نمایند.
• وقتی شرکت‌ها رشد کمی در بازار داشته باشند یا در مرحله بلوغ باشند با بازخرید سهام، می‌توانند وضعیت شرکت خود را در بازار تثبیت کرده و آن را بهبود ببخشند.
• استفاده از اطلاعات سهام به سهامداران کمک می‌کند که بتوانند در زمان لازم با بازخرید سهام خود ارزش ذاتی آن را بالاتر ببرند.
• بازخرید سهام با قیمت سهم ارتباط مستقیم دارد، بازخرید سهام و افزایش قیمت‌ها تأثیر مثبت بر بازار سهام و رشد آن دارد.
• بازخرید سهام فرایندی است که باعث افزایش میزان سودآوری شرکت در بازار می‌شود.
• شرکتی که اقدام به بازخرید سهام خود می‌کند، قصد افزایش قیمت سهام خود را در آینده دارد.
• و در نهایت به کمک بازخرید سهام خزانه می‌توان ساختار سرمایه شرکت را بهبود داد.

مزایای بازخرید سهام خزانه

معایب سهام خزانه:

معایب سهام خزانه هم دامن‌گیر مدیران شرکت هم سهامداران می‌شود.

وقتی شرکتی سهام خزانه را منتشر می‌کند، در صورتی که سرمایه‌گذاران این اقدام را به خاطر عدم وجود فرصت سرمایه‌گذاری مطلوب بدانند، نسبت به آن سهام بدبین شده و قیمت آن در بازار کم می‌شود.

کنترل هیئت نظارت بورس بر شرکت‌هایی که اقدام به تهیه سهام خزانه می‌کنند ممکن است به شرکت ارائه دهنده سهام خزانه را دچار مشکل کند و یا حتی منجر به حذف آن‌ها از بازار بورس شود.

4 شرط خرید سهام خزانه:

بر خلاف ایران در سایر کشورها، شرکت‌های پذیرفته شده در بازار بورس و شرکت‌هایی که در خارج از بازار بورس فعال هستند تنها در صورت رعایت این شرایط اجازه تهیه سهام خزانه را دارند:

1. تا ۱۰ درصد سهام خود را خریداری کنند.
2. سهام خریداری شده به‌عنوان سهام خزانه تا 2 سال در شرکت نگهداری شود.
3. خرید این ۱۰ درصد باید به شرطی باشد که سهم شناور کمتر از نصف نشود.
4. ضمن آن‌ که حجم خرید سهام خزانه نباید از ۴۰ درصد حقوق صاحبان سهام شرکت بیشتر شود.

عواقب بازخرید سهام در شرکت‌ها:

بازخرید سهام عواقب متفاوتی در شرکت‌ها دارد.

• بازخرید سهام ارزش ذاتی آن را به سمتی هدایت می‌کند که به قیمت واقعی خود نزدیک شود.
• مدیران شرکت می‌توانند مطابق وضعیت فعلی خود و یا برای بهبود وضعیت خود در آینده اقدام به خرید سهام خزانه کنند.
• همان‌طور که گفته شد، بیشتر شرکت‌هایی که در مرحله بلوغ هستند از این روش استفاده می‌کنند تا هزینه سرمایه گذاری خود را به حداقل برسانند.
• این کار باعث کاهش ریسک شرکت می‌شود، کاهش ریسک شرکت تأثیر مثبتی بر عملکرد شرکت و در کل اقتصاد دارد.

3 دلیل بازخرید سهام خزانه

شرکت‌هایی که اقدام به بازخرید سهام خزانه می‌کند دلایل زیادی برای این کار خود دارند:

1. ایجاد تعادل در قیمت سهام
2. افزایش سود سهامداران و تأثیر مثبت بر ارزش سهام بازار
3. جلوگیری از ضربه‌های وارد شده توسط رقبا

تأثیر بازخرید سهام بر بازار سرمایه و بورس:

سهامداران و فعالان سرمایه و بورس از اطلاعات موجود در این بازار برای تصمیم‌گیری‌های خود استفاده می‌کنند. تقسیم سود نقدی و میزان آن مهم‌ترین اطلاعات برای سهامداران است که نشان‌دهنده وضعیت شرکت نیز هست.

بازخرید سهام نیز از جمله اخباری است که برای سهامداران اهمیت زیادی دارد و به آن‌ها نشان می‌دهد که ارزش ذاتی سهم از قیمت آن بالاتر است. بازخرید شرکت به سهامداران نشان می‌دهد که مدیریت شرکت در حال ارزیابی وضعیت سهام خود است و انتظار بیشتری از قیمت سهم خود در بازار دارد. بازخرید سهام با قیمت سهام رابطه مستقیم دارد.

مفهوم سهام خزانه

مفهوم سهام خزانه در دنیا:

سهام خزانه دنیا سهامی است که مدیریت آن فقط در دست شرکت‌های سهامی است و برای رسیدن به اهداف شرکت قابل استفاده است.

Undervalued آندر ولیو چیست:

وقتی که شرکتی برای جلوگیری از زیان خود در بازار، سهام را به قیمت واقعی خریداری کند. در واقع خود شرکت یا ناشر سهام اقدام به خرید آن می‌کند تا از ضرر جلوگیری کنند.

با سهام خزانه در بازار ایران آشنا شوید:

بر اساس متمم قانون تجارت در سال ۱۳۴۸ در ایران هیچ شرکتی اجازه خرید سهام خزانه را ندارد. البته در سال ۱۳۴۶ مدیران شرکت ملی نفت ایران، برای اولین بار اقدام به خرید سهام خزانه کردند.

از آنجایی که سهام خزانه برای سهامداران سود زیادی دارد، در بسیاری از کشورها خرید آن مجاز است و هم به خاطر ضرری که متوجه سایر خرید آن می‌شود در ایران این عمل غیرقانونی و غیر مجاز است.

ابطال سهام خزانه:

با ابطال سهام خزانه، شرکت دیگر قابلیت خرید و فروش سهام را ندارد. باطل شدن سهام خزانه، حسابداری آن را بدهکار کرده و سهم خزانه بستانکار می‌شود.

قوانین بازخرید سهام خزانه در جهان:

در بازارهای جهانی سهام خزانه کاربردهای متعددی دارد. با این قوانین در کشورهای مختلف آشنا شوید:

خرید سهام خزانه در آمریکا:

مطابق قوانین شرکت‌های سهامی در آمریکا اجازه باطل کردن سهام خریداری شده رادارند. حتی می‌توانند آن را در خزانه نگهداری کنند در صورتی که شرکتی سهام را در خزانه نگهداری کند باید این قوانین را رعایت کند:

• اجازه دریافت سود ندارد.
• نمی‌تواند از حق رأی خود استفاده کند.
• اجازه فروش دوباره آن را در بازار سهام ندارند.

باید بدانید تنها در صورتی شرکت‌ها اجازه فروش سهام نگهداری شده در خزانه رادارند که مطابق اوراق بهادار ایالات متحده در سال ۱۹۳۳ ثبت شده باشد.

سهام خزانه در انگلستان:

نکته جالبی که در مورد سهام خزانه انگلستان باید بدانید، این است که در صورتی که سهام خزانه در انگلستان بازخرید شود، آن سهام باطل شده و تعداد سهام منتشر شده نیز کاهش می‌یابد.

مطابق قانون کشور انگلستان در سال ۱۹۵۵ خرید سهام خزانه غیر مجاز بود اما از سال ۱۹۹۳ خرید سهام خزانه مجاز شد.

در سال ۱۹۹۸ مطابق تغییراتی که در قانون شرکت‌ها اتفاق افتاد به آن‌ها اجازه داده شد که سهام را بخرند نگهداری کنند یا بفروشند ولی فروش مجدد سهام خزانه تا ۱۰ درصد سهام منتشر شده شرکت مجاز است.

سهام خزانه در انگلستان

خرید سهام خزانه در چین:

قوانین کشور چین نیز خرید سهام توسط شرکت صادر کننده را غیر مجاز و ممنوع اعلام کرده است.

تنها در صورتی شرکت صادر کننده، اجازه بازخرید سهام را دارد که سهام خود را به‌عنوان ابطال سهام برای کاهش سرمایه ثبت کند و با شرکت دیگری که سهام شرکت صادر کننده را دارد بازخرید کند.

خرید سهام خزانه در سوئیس:

سهام خزانه در سوئیس هیچ گونه ممنوعیتی ندارد اما نظارت پیچیده و سختی برای خرید و فروش آن وجود دارد.

کدام شرکت‌ها حق خرید سهام خزانه را ندارند:

شرکت های زیان ده، حق خرید سهام خزانه را ندارند، تنها هنگام افزایش سرمایه که پذیره‌نویسی داشته باشند، می‌توانند خرید سهام خزانه را داشته باشند؛ چون افزایش سرمایه صرفاً باید از محل مطالبات و آورده باشد و نمی‌تواند از سهام خزانه استفاده شود.

خرید و فروش سهام خزانه:

وقتی که بخش زیادی از سهام شرکت در اختیار تعداد محدودی افراد باشد که در روند قیمت‌ها تأثیرگذار باشند، در این صورت شرکت برای کنترل قیمت خودش سهام را خریداری می‌کند. برای خرید و فروش سهام خزانه طرف معامله و خریدار سهام خود شرکت است.

از نظر حقوقی، سهم سند نوعی طلب شرکت به حساب می‌آید که دِینی برای شرکت است. با این حساب شرکت مدیون، سهامداران دائن و سهام نیز دین به شمار می‌رود.

وقتی شرکتی سهام خود را بخرد جمع دائن و مدیون به وجود می‌آید و سهم را از بین می‌برد.

سؤالات متداول

صرف سهام خزانه یعنی چه؟

به اختلاف ارزش اسمی سهام و مبلغ حاصله از سهام صرف سهام خزانه گفته می‌شود.

دلیل تصویب قانون خزانه در تجارت چیست؟

چون قانون تجارت به رفع موانع تولید رقابت پذیر و نظام مالی کشور پرداخته است.

در چه صورتی شرکت‌ها اقدام به خرید سهام خزانه می‌کنند؟

وقتی که قیمت سهام شرکت در بازار به زیر ارزش ذاتی معامله شود، خرید سهام خزانه به خاطر جلوگیری از رقیق شدن سهام کارگران انجام می شود.

آیا به سهام خزانه سود تعلق می‌گیرد؟

خیر به سهام خزانه هنگام تقسیم سود نقدی سودی تعلق نمی‌گیرد.

برای خرید و فروش سهام و خزانه مجوز کدام نهاد لازم است؟

برای خرید و فروش سهام خزانه باید مجوز کتبی از سازمان بورس داشته باشید.

قیمت سهام خزانه چگونه محاسبه می‌شود؟

قیمت سهام خزانه قیمت روز سهام است.

دلیل تصویب قانون خزانه در تجارت چیست؟

قانون تجارت با هدف رفع موانع تولید رقابت پذیر و نظام مالی، قانون سهام خزانه را تصویب کرده‌ است.

برای ثبت سهام خزانه از چه روشی استفاده می شود؟

برای ثبت حسابداری سهام خزانه از روش بهای تمام شده استفاده می‌شود.

موسسه مشاوران شما را به خواندن مقاله ارزش گمرکی چیست دعوت می نماید.

جهت برخورداری از مشاور تلفنی مالیاتی می توانید با شماره 09120202822 تماس بگیرید.

پرتفوی لحظه ای و نحوه ثبت خرید/ فروش دستی در پورتفوی لحظه ای

پرتفوی لحظه ای وضعیت سود و زیان دارایی تحت مدیریت شما را درکارگزاری مورد نظر نمایش می دهد. مبنای پورتفوی لحظه ای معاملات آنلاین کاربر می باشد. در پرتفوی لحظه‌ای اطلاعات لحظه‌ای چون قیمت، ارزش دارایی، مقدار سود/ زیان، درصد سود/ زیان، قیمت سر به سر و… برای تسهیل محاسبات کاربران در نظر گرفته شده است.

لازم به ذکر است چنانچه تمامی معاملات مشتری فقط از طریق یک کارگزاری انجام شود، همه معاملات وی بصورت اتوماتیک موجود می باشد.

گزارش پورتفوی لحظه ای

نماد: نام نماد را نمایش می دهد.

وضعیت : وضعیت نماد را نمایش می دهد : مجاز، ممنوع متوقف و…

تعداد: تعداد دارایی هر نماد را نشان می دهد.

نکته مهم: ممکن است تعداد دارایی نشان داده شده با تعداد دارایی واقعی مشتری در آن نماد یکسان نباشد، دلیل این امر می تواند این باشد مشتری خرید، فروش سهام مذکور را از طریق کارگزاری های دیگر انجام داده است.

قیمت آخرین معامله: نشان دهنده آخرین قیمت معامله نماد مورد نظر می باشد.

ارزش دیروز بازار: این ستون نمایش دهنده ارزش روز دارایی مشتری بر اساس قیمت پایانی روز قبل است.

ارزش روز بازار: حاصل ضرب تعداد در قیمت آخرین معامله می باشد که کارمزد فروش از آن کسر گردیده است.

میانگین خرید: در این ستون با توجه به خرید هایی که مشتری با قیمت های مختلف انجام داده است، قیمت میانگین خرید به صورت وزنی و با در نظر گرفتن میزان سهام موجود محاسبه می گردد.

بهای تمام شده خرید: عبارت است از قیمت تمام شده سهام خریداری شده.

سود و زیان حاصل از تعداد دارایی: این ستون نشان می دهد که با توجه به ارزش روز بازار، سود و زیان حاصل شده از تعداد دارایی به چه میزان بوده است. با توجه به گزارشات موجود در صفحه پرتفو لحظه ای میتوانید نسبت به محاسبه سود و زیان دارایی سهام خود در کارگزاری اقدام نمایید.

درصد سود و زیان حاصل از تعداد دارایی: بیانگر درصد سود و زیان حاصل شده از تعداد دارایی موجود در هر نماد می باشد.

قیمت سر به سر فروش: قیمتی از نماد را نشان می دهد که مشتری چنانچه (نسبت به قیمت میانگین خرید) اقدام به فروش با این قیمت نماید، سود و زیان نخواهد کرد به عبارت دیگر سود و زیان وی صفر خواهد بود.

ارزش خالص فروش: مجموع مبالغ فروش را به طور خالص نمایش می دهد.

سود و زیان حاصل از فروش: نشان دهنده سود و زیان ناشی از فروش های انجام شده در هر نماد می باشد.

سود و زیان کل: عبارت است از مجموع سود و زیان حاصل از تعداد دارایی موجود و سود و زیان حاصل از فروش.

سود و زیان امروز: این ستون مابه التفاوت ارزش روز جاری و ارزش روز قبل بازار را نشان می دهد.

درصد از پورتفو: درصد دارایی هر نماد نسبت به کل پورتفو را نشان میدهد.

نکته مهم : در بالای این گزارش دو گزینه وجود دارد که محاسبات گزارش بر طبق هر یک از قیمت های ” آخرین معامله و بهترین تقاضا ” را امکانپذیر می نماید.

• قیمت آخرین معامله
• قیمت بهترین تقاضا

با اعمال فیلتر می توانید تعداد این ستون ها را افزایش یا کاهش دهید.

لازم به ذکر است، چنانچه برای نمادی قیمت بهترین تقاضا وجود نداشته باشد و گزینه ” قیمت بهترین تقاضا ” انتخاب شود، گزارش بر اساس قیمت اخرین معامله ” محاسبه خواهد شد.

در کلیه محاسبات کارمزد خرید و فروش در نظر گرفته شده است.

آشنایی با قسمت های پورتفوی لحظه ای

1- ثبت خرید / فروش دستی جدید

با استفاده از این قسمت میتوانید نسبت به اصلاح پورتفوی لحظه ای اقدام نمایید و نماد های مدنظر خود را به پرتفوی لحظه ای خود اضافه کنید. این نماد ها می توانند نمادهای انتقال داده شده از کارگزاری دیگر، افزایش سرمایه از طریق انباشه(سهام جایزه)، افزایش سرمایه از محل آورده(حق تقدم)، یا حق تقدم تبدیل به سهم شده باشد. حتی شما میتوانید سهم هایی را که جز دارایی شما نمی باشد در این قسمت اضافه کنید.

نکته: به یاد داشته باشید که ملاک دارایی شما پورتفوی سپرده گزاری شما خواهد بود. سهم هایی که در پورتفوی لحظه ای اضافه و یا مشاهده می کنید ملاک دارایی شما نیست.

1-1 نحوه ثبت خرید / فروش دستی جدید

در پورتفوی لحظه ای با کلیک بر روی گزینه ثبت خرید / فروش دستی جدید صفحه ای مانند تصویر زیر برای شما نشان داده خواهد شد.

1-1-1 جستجوی نماد:

در این قسمت نماد مورد نظر خود را تایپ کرده و از لیست نمایش داده شده آن را انتخاب کنید.

2-1-1 تعداد:

در قسمت “تعداد”، تعداد سهامی را که می خواهید اضافه کنید را وارد کنید. این تعداد می تواند میزان دارایی نمایش داده شده شما در پورتفوی سپرده گزاری، اختلاف بین پورتفوی سپرده و پورتفوی لحظه ای، میزان جایزه ای که به شما تعلق گرفته شده و یا میزان حق تقدم تعلق گرفته به سهم شما باشد.

3-1-1 نوع سفارش:

در قسمت نوع سفارش دو گزینه خرید و فروش وجود دارد. برای اضافه کردن سهم به پورتفوی لحظه ای گزینه “خرید” و برای حذف از پورتفوی لحظه ای گزینه “فروش” را انتخاب کنید.

4-1-1 قیمت:

یکی از گزینه های بسیار مهم درثبت خرید / فروش پورتفوی لحظه ای قسمت “قیمت” می باشد.

اگر قصد اضافه کردن سهم جایزه یا حق تقدم تعلق گرفته به سهم خود را دارید باید مبلغ صفر را وارد کنید. اما اگر می خواهید سهم خریداری شده را اضافه کنید باید قیمت میانگین خرید خود را وارد کنید. برای پیداکردن قیمت میانگین خرید خود می توانید به بخش گردش حساب خود مراجعه کنید.

نکته مهم برای ثبت سهم های حق تقدم تبدیل شده به سهم این است که باید برای قیمت، قیمت میانگین خرید به اضافه هزار ریال که برای تبدیل شدن به سهم پرداخت کرده اید را وارد کنید.

5-1-1 تاریخ و محاسبه:

در این قسمت تاریخ مورد نظر را انتخاب کنید. با زدن گزینه “محاسبه” ارزش معامله برای شما محاسبه شده و گزینه ثبت در پایین صفحه فعال و به رنگ سبز تبدیل خواهد شد.

6-1-1 ساعت و توضیحات:

قسمت های “ساعت” و “توضیحات” الزامی نمی باشد. در صورت لازم می توانید این قسمت را تکمیل کنید.

7-1-1 ثبت:

با زدن گزینه “ثبت” سهم مورد نظر شما به لیست پورتفوی لحظه ای اضافه شده و میزان سود و زیان شما نمایش داده خواهد شد.

2-ستون عملیات (جزئیات و ثبت خرید فروش دستی جدید)

در این ستون دو گزینه وجود دارد که خرید / فروش دستی جدید را در قسمت قبل بصورت کامل توضیح دادیم و هیچ تفاوتی با هم سود کردن حتی با افت قیمت سهام ندارند. اما با کلیک بر روی گزینه جزئیات می توانید جزئیات معامله سهام و همچنین در صورت اضافه کردن دستی سهام آن را در این قسمت مشاهده و عملیات ویرایش یا حذف آن را انجام دهید.

3- فقط مانده دار

با برداشتن تیک مربوط به این گزینه سهم هایی را که قبلا در پورتفوی لحظه ای خود داشته اید و آنها را فروخته اید را می توانید مشاهده کنید.

4- مجاسبه گردش بر طبق قیمت آخرین معامله و قیمت بهترین تقاضا

با انتخاب هر کدام از این گزینه ها سود زیان بر اساس گزینه انتخاب شده محاسبه و در پورتفوی لحظه ای برای شما نمایش داده خواهد شد.

5- تنظیمات ستون ها:

با انتخاب این گزینه می توانید در لیست ظاهر شده تعداد ستون های صفحه پرتفوی لحظه ای را بر اساس نیاز و سلیقه خود افزایش و یا کاهش دهید.

در بعضی مواقع ممکن است در ستون عملیات یک مثلت مانند تصویر زیر مشاهده کنید. برای اصلاح این مورد باید یک ثبت خرید در تاریخی که نمایش داده می شود و با تعدادی که در حال حاضر مانده شما را منفی نشان می دهد ثبت کنید تا اصلاح شود.

6-بروزرسانی پرتفوی لحظه ای

با هر بار زدن این گزینه پورتفوی لحظه ای شما بروزرسانی شده و میزان سود زیان لحظه ای نمایش خواهد شد.

7-راهنما:

می توانید با انتخاب این گزینه راهنمای کلی استفاده از پرتفو لحظه ای را مطالعه کنید.

جهت معرفی کارگزاری تدبیرگران فردا و آنایی با خدمات این کارگزاری میتوانید میتوانید از مقاله کارگزاری تدبیرگران فردا (معرفی کارگزار بورس + آدرس سامانه های معاملاتی) استفاده نمایید.

فروش اوراق بیمه سهام از فردا 21 آبان /سود بیمه سهام 100 میلیونی چقدر؟

فروش اوراق تبعی سبد سهام از روز شنبه 21 آبان آغاز می شود.

فروش اوراق تبعی سبد سهام یا همان اوراق طرح بیمه پرتفوی سود کردن حتی با افت قیمت سهام سهام سازمان بورس (کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان) از شنبه ۲۱ آبان در نماد «سهام‌یار» آغاز و تا روز شنبه ۲۸ آبان ماه ادامه خواهد داشت.

شرکت بورس اوراق بهادار تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: پیرو مصوبه هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار به شماره ۱۱۵۰۰۸ /۱۲۲ به تاریخ ١٦ آبان ماه ١٤٠١ در خصوص انتشار اوراق اختیار فروش تبعی سبد سهام، صندوق تثبیت بازار سرمایه در نظر دارد اوراق اختیار فروش تبعی سبد سهام در نماد «سهام‌یار» با هدف حمایت از سهامداران حقیقی منتشر کند.

عرضه اوراق فوق از روز شنبه ٢١ آبان ماه ۱۴۰۱ تا روز شنبه ٢٨ آبان ماه ۱۴۰۱ با شرایط زیر در بورس اوراق بهادار تهران آغاز می‌شود./فارس

طرح «بیمه سهام» یکی از مهم‌ترین بندهای «بسته ۱۰بندی حمایت از بازار سرمایه» سازمان بورس است که جمعیتی بالغ بر ۹۶ درصد از سهامداران حقیقی این بازار را شامل می شود.

طرح «بیمه سهام» یکی از مهم‌ترین بندهای «بسته 10بندی حمایت از بازار سرمایه» سازمان بورس و اوراق بهادار است که از ابتدای هفته گذشته در این بازار اجرایی شده است و این طرح جمعیتی بالغ بر 96 درصد از سهامداران حقیقی بازار سرمایه را شامل می شود.

مطابق طرح بیمه سهام، سبد سهام افراد حقیقی تا سقف 100 میلیون تومان به وسیله انتشار اوراق تبعی مورد حمایت قرار می‌گیرد، و سرمایه‌گذارانی که سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری را خریده‌اند، برای آنها نیز اوراق تبعی حمایتی منتشر خواهد شد و می‌توانند سهام اوراق تبعی را به ارزش یک ریال خریداری کنند.

بر این اساس در ادامه نکات زیر در خصوص طرح جدید بیمه سهام باید مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گیرد:

.اگر تا سقف 100 میلیون تومان پرتفو (سبد سهامی) از سهم های بازار بورس و فرابورس به جز بازار پایه داشته باشید و تا یکسال دیگر آن را نفروشید، دولت تضمین می‌کند که سال آینده اختلاف قیمت پرتفوی شما را با 20 درصد بالاتر از ارزش روز سال گذشته به صورت نقد پرداخت کند؛ حتی اگر ارزش سهام شما تا یکسال بعد کاهش پیدا کرده باشد. مثلا اگر 90 میلیون تومان سهام بورسی و فرابورس و 20 میلیون تومان سهام بازار پایه داشته باشید، اگرچه ارزش پورتفوی شما 110 میلیون تومان است، اما پورتفو بورسی و فرابورسی به جز پایه شما زیر 100 میلیون تومان است و مشمول این طرح می‌شوید. پس باید 1 عدد ورق اختیار تبعی (به قیمت 1 ریال) خریداری کنید تا همان 90 میلیون تومان انواع سهم برای شما تضمین می‌شود. یعنی سال بعد می توانید اختلاف ارزش روز سهامتان تا عدد 108 (90+90*(0.2)) میلیون تومان را به صورت نقدی از دولت دریافت کنید.

. برای اینکه پرتفوی سهامداران شامل این طرح شود، باید برای سهام خود، یک عدد اوراق اختیار تبعی سود کردن حتی با افت قیمت سهام خریداری کنند؛ مثل همان شیوه‌ای که سهام میخرند. شایان ذکر است اگر ارزش پورتفوی شما زیر 100 میلیون تومان بوده و بعد از آن سهام جدید بخرید و فقط همان اندازه از سهم جدیدی که خریده‌اید را بفروشید، اشکالی ندارد و از شمولیت این طرح خارج نمی شوید. مثلا اگر در تاریخ 4 آبان 1401، 1000 عدد نماد خودرو به همراه سهم های دیگری داشته‌اید و برگه اختیار تبعی را هم خریده‌اید، اگر در آینده 500 عدد دیگر انواع سهام را بخرید، فقط همان 1000 عدد شامل بیمه سهام میشود ولی آن 500 سهم شامل بیمه سهم نمیشود. توجه کنید که اگر میخواهید از این طرح استفاده کنید، به هیچ عنوان نباید 1000 سهمی که در تاریخ 4 آبان 1401 داشته اید را بفروشید.

. اگر میخواهید اوراق اختیاری که برای پرتفوی خود خریده‌اید، کارآمد باشد و از فواید آن بهره‌مند شوید، نباید به ترکیب آن بخش از پرتفویی که داشته اید دست بزنید. البته به راحتی میتوانید سهم های جدید خرید و فروش کنید و مشکلی هم برای بیمه سهم شما پیش نمی‌آید.

. در این طرح مهم نیست که سهامی که دارید از پول خودتان باشد یا اعتبار کارگزاری. ملاک ارزش تا 100 میلیون تومان است.

. اگر یکسال بعد، ارزش سهام به جای 20 درصد، 30 درصد افزایش پیدا کند، استفاده از امکان اوراق اختیار تبعی به عهده سهامدار است. اگر ارزش سهام شما بیش از 20 درصد رشد داشته، طبیعتا این اوراق دیگر ارزش استفاده ندارد چون شما سود بیشتری کردید.

. اوراق اختیار را نمی توان به دیگران منتقل کرد؛ و فقط خود سهامدار می تواند در صورت تمایل در تاریخ سررسید از آن استفاده کند.

نماد «سهام‌یار» برای بیمه سهام داران خرد عرضه می‌شود

در راستای اجرای طرح حمایتی بیمه سبد سهام سهامداران حقیقی با ارزش سهام کمتر از ١٠٠ میلیون تومان، نماد سهام‌یار در نظر گرفته شد و در روزهای آینده این نماد به عموم عرضه خواهد شد.

به گزارش فارس، روابط عمومی سازمان بورس و اوراق‌بهادار اعلام کرد، در راستای اجرای طرح حمایتی بیمه سبد سهام سهامداران حقیقی با ارزش سهام کمتر از ١٠٠ میلیون تومان، نماد "سهام‌یار" در نظر گرفته شد و در روزهای آینده این نماد به عرضه عمومی خواهد رسید.

به بیانی دیگر، سهامداران دارای سبد سهام کمتر از ١٠٠ میلیون تومان می‌توانند با خرید یک ریالی این نماد، پرتفوی سهام خود را بیمه کنند و تا زمان سررسید (سال آینده) بازدهی حداقل ٢٠ درصدی برای آنها تضمین خواهد شد./ فارس

نقره‌داغ خریداران عرضه‌اولیه‌های بورس

هر چند بیش از یک‌سال از ریزش تاریخی بازار سهام گذشته است اما همچنان سهامداران بازار سرمایه تلخی خاطرات آن را فراموش نکرده‌اند. گرچه سال ۱۳۹۹ می‌توانست سال شکوفایی بازار سرمایه و گسترش فرهنگ سهامداری بین سود کردن حتی با افت قیمت سهام عموم مردم باشد اما عملکرد دولتمردان و تصمیم‌گیران بورسی باعث از دست رفتن این فرصت شد. این درحالی است که حتی تغییرات در دولت و سازمان بورس نیز نتوانسته بورس را به ریل سابق خود بازگرداند.

به گزارش ایسنا، روزنامه «فرهیختگان» در ادامه نوشت: اعتماد عمومی به بازار مالی و سیستم حاکم بر آن اصلی‌ترین دارایی و موجودیت هر بازار مالی است که طی یک‌سال اخیر بنابر عملکرد دولت و اتخاذ تصمیمات عجیب‌وغریب سازمان بورس، بسیاری از سهامداران از بازار سهام ایران روی‌گردان شده‌اند و متاسفانه این اعتماد عمومی نسبت به بازار سهام ایران از بین رفته است.

در سال ۱۳۹۹، شاهد عرضه‌شدن ۲۵ نماد بورسی بوده‌ایم که پس از گذشت یک‌ سال، از این تعداد ۱۷ نماد بازدهی منفی داشته‌اند. هر چند این آمار در عرضه‌اولیه‌های سال ۱۴۰۰ بهبود پیدا کرده است اما همچنان ۵ نماد از ۱۵ نماد عرضه‌اولیه شده در این سال بازدهی منفی ایجاد کرده‌اند. وجود چنین آماری، شائبه بالا و حبابی‌بودن قیمت عرضه‌اولیه‌ها را بیش از پیش تقویت می‌کند و در زمانی که سهامداران زیادی بدون تجربه و دانش بورسی وارد بازار سهام شدند این سازمان بورس و شرکت‌های وابسته بودند که نمادهای عرضه‌اولیه را به قیمت‌های بالاتر از ارزش آنها به سهامداران فروختند و همین علت موجب بازدهی منفی اکثر این عرضه‌اولیه‌ها و ضرر سهامداران شد. از طرفی نیز از زمان ریزش بازار سهام بیش از ۷۵ درصد نمادهای حاضر و فعال در بازار بیش از ۵۰ درصد افت قیمتی را تجربه کرده‌اند اما شاخص کل بازار سهام تنها ۳۹ درصد و شاخص هم‌وزن ۴۰ درصد افت را نشان می‌دهد؛ بنابراین این شاخص‌ها نمی‌تواند گویای اتفاقات بازار سهام باشند و باید برای بازگوکردن بهتر اتفاقات بازار سهام، تعدیلاتی در این شاخص‌ها صورت گیرد.

بازدهی منفی ۶۸ درصد از عرضه‌اولیه سال ۹۹

در سال ۱۳۹۹ افراد بسیاری بدون تجربه و دانش بورسی وارد بازار سهام شدند و همین اتفاق علاوه‌بر داغ‌کردن بازار سیگنال‌فروش‌ها و فروش پکیج‌های آموزشی، موجب شکل‌گیری اضافه تقاضا در بازار سهام شد. از طرفی شدت این اضافه تقاضا موجب بالا رفتن قیمت نمادهای بورسی به‌صورت حباب بود. افزایش عرضه‌اولیه یکی از راهکارهایی بود که به‌عنوان پاسخی برای اضافه تقاضا از سوی سازمان بورس معرفی شد و رئیس‌جمهور و وزیر اقتصاد در دولت قبل بنابر این دیدگاه وعده هفتگی عرضه‌اولیه را به اهالی بازار سرمایه دادند. هرچند این وعده با توجه به وضعیت حاکم بر بورس عملی نشد ولی در نهایت در سال ۱۳۹۹ شاهد عرضه‌اولیه ۲۵ نماد بورسی بودیم. از دیرباز بین اهالی بازار سرمایه، عرضه‌اولیه به‌دلیل ماهیت خود و ارزنده‌بودن قیمت عرضه به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری مطمئن که دارای یک سود اولیه است شناخته می‌شود و بسیاری از فعالان بازار تنها فعالیت‌های خود را در خریدوفروش نمادهای عرضه‌اولیه خلاصه می‌کردند، اما در سال۱۳۹۹، عرضه‌اولیه علاوه‌بر سودآوری بنابر همان اضافه تقاضای گفته‌شده به‌عنوان یک ابزار سیاستی در دست سازمان بورس قلمداد می‌شد که می‌توانست بخش زیادی از این اضافه تقاضا را پاسخ دهد، اما عملکرد سازمان بورس و شرکت‌های وابسته و ذی‌نفع در هر عرضه‌اولیه نشان می‌دهد بسیاری از این عرضه‌اولیه‌ها بیش از ارزش خود به سهامداران فروخته شده‌اند و پس از گذشت یک‌سال این عرضه‌اولیه‌ها به قیمت واقعی خود نزدیک شده‌اند و از مجموع ۲۵نماد عرضه‌اولیه شده ۱۷نماد بازدهی منفی داشته‌اند که این اشتباه سازمان بورس و شرکت‌های وابسته تنها موجب ضرر سهامداران شده و یکی از عوامل بی‌اعتمادی سهامداران به بازار سهام و سیستم تصمیم‌گیر حاکم بر بازار سرمایه است.

شرکت صنایع زرماکارون با نماد معاملاتی غزر که هنگام عرضه خود حاشیه‌های فراوانی داشت و اهالی بازار دوبار شاهد لغو عرضه‌اولیه آن بودند اکنون نسبت به قیمت عرضه خود، ۸۱درصد افت قیمتی را تجربه کرده است. پس از آن نمادهای معاملاتی زملارد با ۶۸درصد، بپیوند با ۵۸درصد و بگیلان، صبا و سپیدار با ۵۲درصد افت قیمتی بیشترین افت قیمتی را تجربه کرده‌اند. با وارد شدن به سال۱۴۰۰، هرچند عملکرد سازمان بورس در عرضه‌اولیه‌ها بهتر شد ولی همچنان ازمجموع ۱۵نماد عرضه‌اولیه شده ۵نماد معاملاتی بازدهی منفی داشته‌اند که در این بین شرکت توسعه و سرمایه غدیر با نماد معاملاتی سغدیر با ۱۳درصد افت قیمتی نسبت به قیمت عرضه، بیشترین افت قیمتی را تجربه کرده است. در این بین شرکت توسعه سامانه نرم‌افزاری نگین با نماد معاملاتی توسن از تاریخ ۲۲شهریور که عرضه‌شده تاکنون بازدهی ۲۳۴درصدی ایجاد کرده است اما با توجه به شرکت کردن بیش از ۲میلیون نفر در این عرضه به هر کد در حدود ۵۰سهم یا ۳۸هزار تومان تخصیص یافت که پس از حدود ۵ماه با بازدهی ۲۳۴درصدی آن، پول اولیه سهامداران به ۹۰هزار تومان رسیده است که به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند رضایت سهامداران ناراضی از بازار سهام را جلب کند.

عامل رویگردانی سهامداران

هرچند همگان به رویگردانی سهامداران از بازار سرمایه واقف هستند اما برای اینکه تصور دقیق‌تر و روشن‌تری از این رویگردانی داشته باشیم می‌توانیم به تعداد شرکت‌کنندگان در عرضه‌اولیه رجوع کنیم. شرکت سرمایه‌گذاری تامین‌اجتماعی با نماد معاملاتی صبا به‌عنوان اولین عرضه‌اولیه در سال۱۳۹۹ شاهد مشارکت بیش از یک‌میلیون و ۸۰۰هزار نفر از سهامداران بود. در عرضه‌اولیه‌های بعدی به‌مرور این مشارکت بیشتر شد تا درنهایت در عرضه‌اولیه شرکت برق و انرژی‌گستر پیوند به ۵میلیون و ۵۷۰هزار نفر رسید که رکورد بیشترین مشارکت در عرضه‌اولیه رقم خورد، اما پس از آن با توجه به وضعیت حاکم بر بازار سرمایه و اتخاذ تصمیمات عجیب‌وغریب سازمان بورس، سهامداران خسته از وعده‌های دولتمردان مبنی‌بر بهبود اوضاع لقای سرمایه‌گذاری در بازار سهام را به عطایش بخشیدند و به‌مرور از بازار سرمایه خارج شدند تا درنهایت در عرضه‌اولیه شرکت پویازرکان آق‌دره با نماد معاملاتی فزر که در ۲۰بهمن سال جاری عرضه شد تنها یک‌میلیون و ۲۶۱هزار سهامدار در این عرضه مشارکت داشتند و این آمار گویای آن است که نسبت به عرضه‌اولیه بپیوند آمار مشارکت سهامداران به یک‌پنجم کاهش یافته است. این کاهش مشارکت سهامداران در عرضه‌اولیه تنها تصویری از رویگردانی سهامداران و بی‌اعتمادی آنها نسبت به بازار سهام است و با توجه به شرایط موجود به‌نظر می‌رسد دولت و سازمان بورس به‌جهت بازیابی اعتماد سهامداران کار بسیار سخت و دشواری در پیش سود کردن حتی با افت قیمت سهام خواهند داشت که در آینده‌ای نزدیک این امر محقق نخواهد شد.

لزوم بازنگری در شاخص‌ها

آن‌طور که در تعریف شاخص‌ها آمده، شاخص کل بیانگر میانگین ارزش سهام کل شرکت‌ها نسبت به سال پایه و شاخص هم‌وزن با دادن وزن یکسان به شرکت‌های بزرگ و کوچک، میانگین ارزش سهام کل شرکت‌ها را نسبت به سال پایه اندازه‌گیری می‌کند. آنچه از سال۱۳۹۹ تا به‌امروز بر بازار سرمایه گذشت درس‌های زیادی برای دولتمردان، تصمیم‌گیران و اهالی بازار سرمایه داشت که یکی از این درس‌ها مربوط به شاخص‌های بازار سهام است که نمی‌تواند تصویر دقیق و روشنی از اتفاقات بازار سهام را بازگو کند. مصداق چنین حرفی را می‌توان در میزان و تعداد نمادی که نسبت به سقف تاریخی خود افت قیمتی داشته‌اند، جست‌وجو کرد. ۴۷نماد فعال در بازار سرمایه، زیر ۳۰درصد، ۴۹نماد بین ۳۰ تا ۴۰درصد، ۵۶نماد بین ۴۰ تا ۵۰درصد، ۹۲نماد بین ۵۰ تا ۶۰درصد، ۱۱۸نماد بین ۶۰ تا ۷۰درصد، ۱۲۳نماد بین ۷۰ تا ۸۰درصد و ۱۰۳نماد بیش از ۸۰درصد افت قیمتی داشته‌اند. به‌طور مشخص ۷۵درصد از نمادهای فعال در بازار سرمایه بیش از ۵۰درصد نسبت به سقف قیمتی خود افت قیمتی داشته‌اند و تنها ۲۵درصد از نمادهای فعال در بازار سرمایه کمتر از ۵۰درصد نسبت به سقف قیمتی، افت قیمتی داشته‌اند. این درحالی است که شاخص کل افت بازار سهام را ۳۹درصد و شاخص هم‌وزن نیز افت بازار سهام را ۴۰درصد نشان می‌دهد. بنابراین شاخص کل و شاخص هم‌وزن که در تحلیل‌های روزمره بازار سهام مورد استفاده قرار می‌گیرند و ملاک تصمیم‌گیری دولتمردان نیز هستند، تصویر صحیح و دقیقی از اتفاقات بازار سهام نمی‌توانند ارائه کنند و نیاز هست در تعریف این‌گونه شاخص‌ها برای بهتر بازگو کردن بازار سرمایه تعدیلاتی صورت گیرد یا نقش این شاخص‌ها از تحلیل‌ها و تصمیم‌گیری به‌مرور زمان کمتر شود تا بتوان با درک بهتری از اتفاقات نسبت به بازار سهام تصمیم‌گیری کرد.