عرضه عمده سهام چیست؟
معاملات در بازار بورس اوراق بهادر به سه گروه معاملات خرد، عمده و بلوک تقسیم میشود. بین این معاملات تفاوت‌هایی وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- قیمت سهام در انواع معاملات متفاوت است.
- ساز و کار معاملاتی و تسویه در معاملات متفاوت است.
بنابراین در معاملات خرد بخش کوچکی از سهام مبادله میشود، در حالی که در انواع دیگر با شرایطی خاص، بخش بزرگی از سهام شرکت‌ها معامله میشود. در این مطلب به بررسی ساز و کارهای معاملات عمده می‌پردازیم.
شیوه عرضه عمده سهام
معاملات عمده سهام به دو شیوه‌ی عرضه‌ی معمول از طریق کارگزار و عرضه‌ی بلوکی انجام میشود.
عرضه معمول از طریق کارگزار
عرضه سهام عمده از طریق کارگزاران به روش معمول معاملات عرضه میشود. نوسان قیمت سهم‌هایی که به این طریق معامله می‌شوند، تحت تاثیر تقاضا و عرضه و شرایط بازار است. به این ترتیب وقتی عرضه‌ی سهم در بازار بالا رود، خریداران در قیمت‌های پایین‌تر تقاضای خود را ثبت می‌کنند، به این ترتیب فروشنده نیز ناچار میشود قیمت خود را پایین بیاورد.
اما در مواقعی که شرایط بازار برای جذب سهام، مطلوب باشد یا اخبار مثبتی برای سهم منتشر شود، قطعاٌ عرضه کمتر خواهد بود و سهم رشد قابل ملاحظه‌ای می‌کند.
عرضه‌ی بلوکی
در روش عرضه بلوکی، سهام به صورت بلوکی و خارج از سیستم معاملات عادی عرضه میشود. در این روش خریدار به دنبال کسب مدیریت است پس گاهی ممکن است در قیمتی بالاتر از قیمت تابلو، خرید را انجام دهد. فروشنده نیز چون با فروش سهام بخشی از امتیازات خود در شرکت را می‌فروشد، سعی می‌کند با گران‌تر فروختن سهم زیان خود را جبران کند.
انواع معاملات عمده بر اساس زمان تسویه
یکی دیگر از تقسیم‌بندی‌هایی که برای معاملات عمده می‌توان در نظر گرفت، دسته بندی بر اساس زمان تسویه به دو گروه عادی و شرایطی است.
معاملات عمده عادی
در این روش مدت زمان سه روزه برای مبادله‌ی سهام تعیین میشود و طرفین موظف می‌شوند در این مدت تمام تعهدات خود را انجام دهند.
معاملات عمده شرایطی
در این شیوه از عرضه عمده سهام، شرایط دو مرحله‌ای برای پرداخت سهام تعریف میشود. در بخش اول بهای سهام خارج از ساز و کار بورس و فرابورس و به صورت مدت‌دار انجام میشود و بخش بعدی همزمان با انتقال سهام پرداخت میشود.
انواع سهم‌های قابل عرضه در معاملات عمده
سهامداران در شرکت حقوق مالی و غیر مالی دارند.
- در بخش حقوق مالی در سودآوری شرکت و دارایی‌های آن شریک می‌شوند.
- در بخش حقوق غیر مالی می‌توانند از روند شرکت اطلاع داشته باشند، حق رای و تصمیم‌گیری برای هیئت مدیره یا عضویت در آن، یا حقوق دیگری مانند شکایت علیه مدیران و حق خرید سهم جدید و سایر موارد را داشته باشند.
سهام مدیریتی کنترلی
دارنده‌ی سهام کنترلی میتواند به اعمال مدیریت در شرکت بپردازد. در سهام مدیریتی کنترلی، امکان انتصاب مدیر عامل یا انتخاب یک عضو از هیئت مدیره برای خریداران سهام فراهم میشود. دلیل ارزش این سهام به اعمال نفوذ در تصمیمات شرکت از طریق انتخاب هیئت مدیره است. همچنین دارندگان سهام مدیریتی کنترلی زودتر از سایر سهامداران به اخبار و اطلاعات شرکت دسترسی می‌یابند.
سهام مدیریتی غیر کنترلی
خریداران سهام مدیریتی غیر کنترلی، اختیارات محدودتری دارند و فقط می‌توانند یک عضو از هیئت مدیره را انتخاب کنند و در انتخاب مدیر عامل هیچ نقشی نخواهند داشت.
سهام غیر مدیریتی
عرضه عمده سهام غیر مدیریتی به افراد و شرکت‌های خریدار فرصتی برای انتخاب هیئت مدیره اعطا نمی‌کند.
مزایای معاملات عمده
- عرضه عمده سهام باعث ورود سهامداران و افراد راهبردی به شرکت و هیات مدیره میشود و میتواند آینده شرکت را تحت تاثیر قرار دهد.
- با انجام معاملات عمده فرآیند خصوصی‌سازی امکان فروش نقد و اختصاصی تسهیل میشود و کارآفرینان می‌توانند بخشی از سهام را در اختیار بگیرند.
محدودیت‌های معاملات عمده
عرضه عمده سهام در بازار سهام کنترلی به چه سهامی گفته می شود؟ بورس و فرابورس با محدودیت‌هایی نیز روبرو خواهد بود.
- ارزش پایه‌ی سهام شرکت، تعیین‌کننده تعداد سهام قابل عرضه در بازار بورس است. مطابق مصوبات و قوانین، معیار ارزش سهام پایه شرکت سه میلیارد ریال است. بر این اساس شرکت‌ها با ارزش پایه‌ی سهام کمتر یا مساوی سه میلیارد باید حداقل پنج درصد از سهام پایه را معامله کنند، درحالی‌که شرکت‌ها با ارزش سهام پایه بیش از سه میلیارد ریال حداقل یک درصد از سهام پایه را باید معامله کنند.
- در بازار فرابورس برای معاملات عمده، محدودیت حداقل ارزش سهام سهام کنترلی به چه سهامی گفته می شود؟ وجود دارد. در شرکت‌ها با سرمایه پایه بیش از یک میلیارد، حداقل تعداد سهام یا حق تقدم عرضه شده باید مساوی یا بزرگتر از یک درصد سهام پایه باشد. در حالی که شرکت‌هایی با سرمایه پایه کمتر یا مساوی یک میلیارد، حداقل سهام یا حق تقدم باید پنج درصد سرمایه پایه باشد.
مراحل انجام معاملات عمده
جمع‌بندی
معاملات عمده در بورس به معاملاتی گفته میشود که تعداد سهام معامله شده از درصد معینی از سهام شرکت بیشتر باشد. شیوه‌ی انجام این معاملات سبب ورود سهامداران یا افراد مورد تایید آنها به هیئت مدیره میشود. امکان انجام این معاملات به صورت نقد و اقساط فراهم است.
تقسیم بندی سهام شرکت از دیدگاه حسابداران
علاوه بر انواع سهام که در مقالات قبلی ذکر کردیم , 4 نوع دیگر از انواع سهام وجود دارد که در دسته بندی خاصی وجود ندارند . این سهام را در ادامه این مقاله مورد بررسی قرار خواهیم داد :
1- سهام های موسس :
سهام موسس به انواعی از سهام گفته می شود که صاحبان این سهام در زمان تاسیس شرکت , خدماتی را ارائه داده اند و به همین دلیل نیز از مزایایی برخوردار شده اند که این مزایا به شرح زیر می باشند :
الف : بخشی از منافع شرکت مورد نظر
ب : بخشی از دارایی های اضافه بر سرمایه باقی مانده در شرکت در زمان تصفیه
این نوع از سهام برای موسسین شرکت در نظر گرفته می شود . لازم به ذکر می باشد که تشکیل این سهام باید در اساسنامه این شرکت مورد نظر تعیین و پیش بینی شده باشد . همچنین این سهام ها می توانند مانند سهام های معمولی به صورت با نام و یا بی نام باشند .
از ویژگی های دیگر سهام های موسس این است که سهام های موسس قابله معامله هستند و از نظر امور مالیاتی مانند سهام تلقی می گردند .
2- سهام های مدیریتی :
سهام مدیریتی به سهامی گفته می شود که شخص دارنده آن مطابق با اساسنامه , این اختیار را دارد که برای هیات مدیره شرکت حداقل یک عضو تعیین کند .
3- سهام های کنترلی :
سهام کنترلی نیز عبارت است از حداقل یک سهام مورد نیاز که شخصی که دارنده آن سهام می باشد این توانایی را در اختیار دارد که برای هیات مدیره شرکت , اکثریت اعضا را تعیین کند و به این ترتیب می تواند کنترل شرکت را به اشخاصی که خود می خواهد بسپارد و توسط اشخاص مورد نظر خودش کنترل شرکت را انجام دهد .
4- سهام های جایزه :
سهام جایزه اضافه ارزش یک سهام است که از سهامداران جدید دریافت می شود و به سهامداران قبلی یک شرکت تخصیص داده می شود .
در این بخش از مقاله تقسیم بندی سهام شرکت ها از دیدگاه حسابداران را بررسی کردیم حال می خواهیم در رابطه با حقوق صاحبان سهام به طور مختصر توضیحاتی را ذکر کنیم .
حقوق صاحبان سهام از دیدگاه حسابداران :
حقوق صاحبان سهام یک شرکت بیانگر منافع صاحبان اصلی آن شرکت می باشد . به عبارت دیگر حقوق صاحبان سهام به معنای مالکیت صاحبان سهام از دارایی های شرکت می باشد .
در صورت انحلال یک شرکت , زمانی که تمام بدهی های یک شرکت پرداخت گردد مابقی دارایی به سهامداران تعلق می گیرد . به همین علت حقوق صاحبان سهام را دارایی خالص که منهای بدهی ها شده است در نظر می گیرند .
لازم به ذکر است که حقوق صاحبان سهام در صورت سرمایه گذاری سهامداران و یا در صورت انجام فعالیت هایی که باعث سودآوری برای شرکت می سهام کنترلی به چه سهامی گفته می شود؟ شوند , می تواند افزایش پیدا کند . همچنین اگر شرکتی سود سالیانه خود را که حاصل از فروش محصول و یا ارائه خدمات می باشد را مابین سهامداران شرکت توزیع نکند , در این صورت نیز حقوق صاحبان سهام افزایش پیدا می کند .
سهام کنترلی به چه سهامی گفته می شود؟
سهام عبارت است از مالک شدن در قسمتی از یک شرکت ، دارنده این سهام اجازه میده به مالک با توجه
به میزان سهام در دارایی های شرکت در سود و ضرر شریک باشد شرکت ها برای اینکه سرمایه گذار
داشته باشند اقدام به فروش سهام می کنند
انواع نقل و انتقال سهام
نقل و انتقال در شرکت سهامی اتفاق می افتد البته به شکل حالت های زیر
- در صورتی که یکی از سهامدارن قصد واگذاری سهام خود کند می تواند آن را به یکی از سهامداران
- شرکت واگذار کند
- وقتی یک نفر از سهامداران خواهان واگذاری سهام خود را به شخص جدید در شرکت نماید
- حالت سوم چند نفر از سهامداران بخواهند سهام خود را به شخص جدید یا سهامداران قبلی در شرکت
- واگذار کنند
- حالت چهارم در صورتی که همه سهامداران بخواهند سهام خود را واگذار کنند در این حالت شرکت
- امتیاز خود را به شخص دیگری واگذار می کند
مدارک مورد نیاز جهت نقل و انتقال سهام در شرکت:
- کپی روزنامه رسمی
- مدارک شناسایی مانند شناسنامه و کارت ملی همه سهامدران قدیم و جدید و مدیرعامل
- آخرین تغییرات شرکت
- لیستی از سهامداران قدیم و جدید
- صورت جلسه ای که در آن نقل و انتقال صورت گرفته و امضاء افراد حاضر در این جلسه
- گواهی نقل و انتقال که باید از اداره مالیات دریافت کرد
نقل و انتقال درسهام در شرکت سهامی خاص به یکی از دلایل زیر صورت میگیرد
- افزایش یا کاهش سرمایه
- زیاد یا کم شدن تعداد شرکاء شرکت
- انتقال سهام به صورت بی نام یا با نام صورت می پذیرد
انواع سهام :
سهام یک شرکت به دلایل زیر سهام کنترلی به چه سهامی گفته می شود؟ اهمیت پیدا می کند
- وقتی که بخواهیم سرمایه شرکت را افزایش بدهیم
- یا اینکه بخواهیم از طریق جذب سرمایه گذار و سهامدار این کار را انجام دهیم
- و در آخر این که اختیارات سهامدار را روشن کنیم
سهام با نام : سهامی است مشخصات دارنده سهم در ورقه سهم و در دقتر سهام ثبت می گردد
موارد که در صدور سهام با نام باید رعایت گردد به شرح ذیل :
- سهام افراد محجور و صغار به دلیل حمایت از حقوق این افراد
نکته : محجور در حقوق به کسی گفته میشود که دارای سن و سال قانونی نباشد و یا زوال عقل یا ناتوان
باشند گفته میشود
- در دفتر ثبت سهام هر گونه نقل و انتقال سهام با نام باید ثبت گردد در غیر اینصورت بی اعتبار تلقی
- می گردد
نقل وانتقال سهام در شرکت های سهامی خاص :
مطابق با ماده ی۴۱ قانون تجارت کاملا آزاد است . اگر در اساسنامه شرکت های سهامی خاص برای
نقل و انتقال سهام شرایط خاصی باشد که این شرایط با توجه به اینکه همه سهامداران نسبت به این شرایط
رای مثبت دهند ولی در اساسنامه درج نشده باشد نقل و انتقال سهام به صورت آزاد صورت می گیرد
در دیگر حالت این که شخصی قصد خروج از شرکت و انتقال سهام خود به فرد دیگری را داشته باشد و
شرکت اجازه این کار را برای سهامدار ندهد در اینصورت شرکت مجبور است سهام این شخص را خریداری
کرده و دارایی های شرکت را به میزان سهم سهام دار کم کند
در این گونه موراد شرکت قادر به نگه داشتن سهام شخص نیست به این علت که خرید سهام توسط شرکت
ممنوع می باشد و توجه به این نکته که از راه بازخرید سهام در زمانی که شرکت سرمایه را کم کرده و اوراق
عرضه قابل عوض کردن منتشر کرده ممکن نیست
در برخی از شرکت های سهامی خاص به دلیل اینکه تعداد موسسین و سهامداران کم است از ورود افراد جدید
جلوگیری به عمل می آید
چگونگی انتقال سهام :
برای انتقال سهام نیاز به هیچ گونه سندی نمی باشد ولی باید یه سری تشریفات را رعایت کنید اگر این گونه
تشریفات رعایت نشود این انتقال از نظرشرکت بی ارزش تلقی می گردد . این خرید یا فروش سهام باید
توسط کارگزاران بورس در اوراق بهادر صورت پذیرد و هر شخصیت حقوقی یا حقیقی میتواند خواهان
خرید سهام شرکت باشد
این نقل و انتقال سهام در شرکت های سهامی خاص ممکن است در طول فعالیت شرکت بارها صورت
سهامدار عمده کیست؟
در بازار بورس، هر فرد یا شرکتی که بیش از ۱ درصد سهام شرکتی را در اختیار داشته باشد، در لیست سهامداران عمده آن شرکت قرار میگیرد. اما قرار گرفتن در لیست سهامداران عمده صرفا به معنای کسب کرسی هیئت مدیره نیست.
سهام مدیریتی
معمولاً اشخاص حقیقی یا حقوقی که مالک ۱۶ تا ۵۰ درصد سهام یک شرکت باشند دارای سهام مدیریتی می‌باشند. حقوق صاحبان سهام مربوط به سهامداران اصلی در یک شرکت سهامی، سهام مدیریتی گفته میشود. این سهامداران اصلی یا تعداد سهام منتشرشده زیادی دارند و یا نسبتی از سهام شرکت را دارا می‌باشند که به شکل قابل‌توجهی به آنها اجازه می‌دهد تا با اعمال نظر و تأثیر بر تصمیمات شرکت آن را کنترل کنند.
سهام مدیریتی چیست و چقدر ارزش دارد؟
رقابت بازیگران عمده بر سر بلوک‌های بزرگ سهام شرکت‌ها در بورس تهران از مواردی است که سهامداران جزء، اتفاقات پیرامون آن را با حساسیت ویژه‌ای دنبال می‌کنند؛ دلیل این موضوع را علاوه بر تاثیرگذاری در آینده شرکت می‌توان در تعیین حرکت قیمتی سهم در کوتاه‌مدت نیز جست‌وجو کرد.
سهامدارانی که بخش بزرگی از سهام یک شرکت را به شکل کارآمدی کنترل می‌کنند دارای حق رأی کافی برای تصمیم‌گیری راجع به شرکت هستند. به همین ترتیب، سهامشان میتواند به‌عنوان سهام مدیریتی در نظر گرفته شود. این سهامداران اصلی یا تعداد سهام منتشرشده زیادی دارند یا نسبتی از سهام شرکت را دارا هستند که به شکل قابل توجهی به آنها اجازه می‌دهد تا با اعمال نظر و تأثیر بر تصمیمات شرکت آن را کنترل کنند.
سهام کنترلی
در یک تعریف ساده به سهمی گفته میشود که دارنده آن میتواند از طریق آن به اعمال مدیریت در یک شرکت بپردازد. دارنده‌ی سهام کنترلی از دو طریق میتواند در شرکت اعمال نفوذ کند؛ اول اینکه یک یا چند عضو هیات‌مدیره را تعیین کند و دیگر اینکه با در اختیار گرفتن اکثریت اعضای هیات‌مدیره بتواند مدیرعامل شرکت را نیز منصوب کند.
میزان سهام لازم برای اطلاق «سهام کنترلی» به آن چقدر است؟
میزان سهام لازم برای اینکه در یک شرکت بتوان کنترل یک یا چند عضو هیات‌مدیره را به دست گرفت، بستگی به ترکیب سهامداران آن شرکت و تعداد اعضای هیات‌مدیره شرکت دارد. در حال حاضر تعداد اعضای هیات‌مدیره در اکثریت شرکت‌ها ۵ عضو است. اگر فرض کنیم ترکیب سهامداران به نحوی باشد که سهم خردی وجود نداشته باشد، در آن صورت میزان سهام لازم برای کسب یک عضو هیات‌مدیره ۷/۱۶ درصد است؛ اما اگر تعداد اعضای هیات‌مدیره به ۷ عضو افزایش یابد، در آن صورت با میزان کمتری (۶/۱۲ درصد) هم می‌توان یک عضو هیات‌مدیره داشت.
از سوی دیگر معمولا در هیات‌مدیره‌ها می‌توان با مذاکره رای سایر اعضا را به نفع خود گرفت. در هر صورت با بیش از ۵۰ درصد مالکیت می‌توان بلوک مدیریتی را در یک شرکت تصاحب کرد و مدیریت شرکت نیز به دارنده این بلوک خواهد رسید.
چرا ارزش سهام کنترلی از قیمت سهام خرد بالاتر است؟
دارندگان سهام کنترلی درخصوص دارایی‌ها و تصمیم‌گیری‌های شرکت دخالت مستقیم دارند. شخص حقیقی یا حقوقی که سهام کنترلی دارد میتواند در هیات‌مدیره تصمیم‌گیری کند و به عبارتی در راهبری شرکت دخالت می‌کند. سهام کنترلی به دارنده بلوک این امکان را می‌دهد که از آخرین اخبار شرکت سریع‌تر و دقیق‌تر اطلاع کسب کند. این اطلاعات به طور قطع در تصمیم‌گیری در بازار سهام اثرگذار است که البته در چارچوب دستورالعمل دارندگان اطلاعات نهانی کنترل میشود.
آیا لزوماً هر بلوک عمده از سهام یک شرکت بیش از قیمت خرد آن می‌ارزد؟
یک بلوک در شرایطی میتواند ارزشمند باشد که بتواند کرسی هیات‌مدیره را به خریدار بدهد؛ اما در حالتی که بلوک کمتر از حدی باشد که یک کرسی را بدهد قیمت آن میتواند معادل قیمت سهام عادی باشد. از سوی دیگر، در بعضی موارد برخی سهام برای افرادی که درصدی از سهام شرکت را دارند ولی در مجمع انتخاب هیات‌مدیره نیاز به رأی بیشتری دارند، ارزش فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کند که به آن بلوک کوچک، سهام طلایی اطلاق میشود.
در همین حال باید توجه داشت چون بلوک‌های مدیریتی سهام معمولا ارزش ریالی بالایی دارند برای اینکه خریداران بتوانند از عهده خرید بلوک بربیایند، سیاست‌های تشویقی از طریق روش پرداخت نقد و اقساط پیش‌بینی میشود. بر این اساس وقتی بلوک به صورت اقساط فروخته میشود بحث ارزش زمانی پول مطرح شده و قیمت را بالاتر می‌برد. در هر صورت ارزش یک بلوک سهام کنترلی بسته به اینکه برای چه گروهی میتواند جذاب باشد و نیز با توجه به دارایی‌ها و وضعیت شرکت میتواند متفاوت باشد.
برای سهام کنترلی به چه سهامی گفته می شود؟ نمونه معاملات بلوکی سهام شرکت پتروشیمی اصفهان با نماد شصفها بالاتر از قیمت روز، در تاریخ ۲۹ مرداد معامله خواهد شد.
انواع سهام در شرکت سهامی
در شرکت‌های سهامی سرمایه شرکت به قطعات مساوی تقسیم می‌گردد که به این قطعات مساوی سهم گفته میشود. سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحبان آن در شرکت سهامی است. کلمه سهام ویژه شرکت‌های سهامی است و در سایر شرکت‌ها از عبارت “سهم الشرکه ” استفاده میشود. از همین‌رو به شرکاء در شرکت‌های سهامی “سهامدار” نیز اطلاق می‌گردد.
میزان حقوق و تعهدات هر سهامدار:
حقوق و تعهدات هر سهامدار به نسبت میزان سهام خود او است.
اقسام سهم:
سهم بانام: سهامی که مالک آن مشخص و معلوم است و ملک شخصی شناخته میشود.
سهم بی‌نام: سهامی که مالک آن مشخص و معلوم نیست و به صورت سند در وجه حامل تنظیم و ملک دارنده آن شناخته میشود، مگر آن‌که خلاف آن ثابت شود.
سهام ممتاز:
سهام ممتاز، سهامی است که برای آن امتیازاتی بیش از دیگر سهام در نظر گرفته شده است، مانند آن‌که به سهام شخصی سود بیشتری تعلق گیرد یا برای آن سهام حق رای بیشتری قائل شوند. سهام ممتاز ممکن است به موجب اساسنامه یا طبق تصویب مجمع عمومی فوق العاده پیش‌بینی می‌گردد.
تغییر در امتیازات وابسته به سهام ممتاز:
این تغییرات باید به تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت برسد وعلاوه بر این با جلب موافقت دارندگان نصف به‌علاوه یک این‌گونه سهام انجام گیرد.
میزان مبلغ هر سهم:
در شرکت سهامی خاص محدودیتی ندارد، و می‌توان هر مبلغی را برای هر سهم در نظر گرفت، اما در شرکت‌های سهامی عام مبلغ اسمی هر سهم نمی‌تواند از ده‌هزار ریال بیشتر باشد.
سهام مدیریتی:
میزانی از سهام یک شرکت که دارنده آن طبق اساسنامه اختیار تعیین حداقل یک عضو را در هیات مدیره شرکت دارد.
سهام کنترلی:
حداقل میزان سهام مورد نیاز برای آن‌که دارنده آن قادر به تعیین اکثریت اعضاء هیات مدیره شرکت باشد و بدین وسیله بتواند کنترل شرکت را به دست اشخاصی که خود می‌خواهد بسپارد.
اقسام گواهینامه موقت سهم:
گواهینامه موقت سهم نیز بر دو قسم است:
گواهینامه موقت بی‌نام: در حکم سهام بی نام است.
گواهینامه موقت بانام: در حکم سهام بانام است.
یکی دیگر از انواع سهام, سهام انگیزشی کارکنان یا آپشن‌پول است که احتمالا در اکوسیستم های استارتاپی بسیار اسم آن را شنیده باشید. در مقالات بعدی به تفصیل در مورد آن صحبت خواهیم کرد.
دیدگاه شما