تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت

اوراق بهادار چیست؟ — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)

پیش‌تر، در مطالب «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» با بازار بورس و مفاهیمی مانند شاخص بورس، تابلوخوانی، نوسان‌گیری و حجم مبنا آشنا شدیم. در این آموزش، مطالبی را درباره اوراق بهادار و انواع آن بیان می‌کنیم.

فیلم آموزش رایگان آشنایی با اوراق بهادار

فیلم آموزش رایگان اوراق بهادار به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص اوراق بهادار و انواع آن‌ها، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ می‌دهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت کلیک کنید.

اوراق بهادار چیست؟

اصطلاح «اوراق بهادار» (Securities) یک ابزار مالی دارای ارزش پولی است که قابلیت تبدیل به پول نقد را دارد. اوراق بهادار می‌تواند نمایانگر ایفای مالکیت در یک شرکت سهامی عام (از طریق سهام) یا رابطه طلبکاری با یک نهاد دولتی یا یک شرکت (از طریق اوراق قرضه) یا حقوق مالکیت دیگری باشد.

اوراق بهادار علاوه بر سرمایه‌گذاری، یکی از راه‌های تأمین مالی است که برای آشنایی کامل با آن، پیشنهاد می‌کنیم به فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه در لینک زیر مراجعه کنید.

برای مشاهده فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه + اینجا کلیک کنید.

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار را می‌توان به طور کلی به سه دسته تقسیم کرد: اوراق سهام (Equity Securities)، اوراق بدهی (Debt Securities) و اوراق مشتقه (Derivative Securities). با این حال، اوراق بهادار ترکیبی (Hybrid Securities) نیز وجود دارند که ترکیبی از سهام و اوراق بدهی با یکدیگر هستند.

اوراق بهادار سهام

اوراق سهام، نشان دهنده منافع مالکیتی سهامداران در یک نهاد (شرکت یا تعاونی) است و به شکل سهام سرمایه تحقق می‌یابد که شامل سهام عادی و ممتاز نیز می‌شود. دارندگان اوراق بهادار عادی معمولاً سود سهام خود را دریافت می‌کنند و هنگام فروش اوراق بهادار می‌توانند از سرمایه سود ببرند (با فرض اینکه ارزش آن‌ سهام افزایش یافته باشد). اوراق بهادار سهام از طریق حق رأی، به دارنده آن این حق را می‌دهد تا در مدیریت شرکتی که سهامدار آن است نقش داشته باشد. در صورت ورشکستگی شرکت، پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، این سهامداران فقط در باقیمانده سهم شریک هستند. برای آشنایی بیشتر با سهام و انواع آن، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «سهام چیست و سهامدار کیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.

اوراق بهادار بدهی

اوراق بدهی بیانگر و گواهی پولی است که صادرکننده آن اوراق وام گرفته است و باید بازپرداخت کند، البته با شرایطی که در آن مقدار وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید تعیین شده است. اوراق بدهی، که شامل اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهی‌های سپرده و اوراق وثیقه‌دار هستند، به طور کلی صادرکننده خود را به پرداخت منظم بهره و بازپرداخت اصل آن (صرف نظر از عملکرد صادرکننده) ملزم می‌کنند، البته همراه با سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که شامل حق رأی نیست). این اوراق معمولاً برای مدت معینی صادر می‌شوند و در پایان، صادرکننده می‌تواند آن‌ها را بازخرید کند. اوراق قرضه می‌توانند با تضمین (یا وثیقه) یا بدون تضمین (یا بی‌وثیقه) باشند.

فیلم آموزش اوراق قرضه

اوراق قرضه، یکی از انواع اوراق بهادار بدهی و یک روش سرمایه‌گذاری است. در این فیلم آموزشی، مفهوم اوراق قرضه، ساز و کار و چگونگی سرمایه‌گذاری با استفاده از آن تشریح شده است.

اوراق بهادار مشتقه

اوراق بهادار مشتقه در حقیقت قراردادهایی مالی هستند که ارزش آن‌ها بر مبنای برخی از کالاها و دارایی‌های پایه مشتق شده است و به همین دلیل به آن‌ها مشتقه می‌گویند. این دارایی پایه می‌تواند هر چیز باارزشی مثل کالا، سهام و… باشد. اوراق مشتقه در بورس یا بازارهای خارج از آن انجام می‌شود.

چهار نوع قرارداد مشتقه رایج امروز به شرح زیر است:

• قرارداد سَلَف: نوعی قرارداد است که در زمان معامله، خریدار مبلغ را پرداختی می‌کند، ولی فروشنده آن را در آینده تحویل خواهد داد.
• قرارداد آتی: در قرارداد آتی، فروشنده و خریدار متعهد می‌شوند که یک دارایی پایه را در زمان آینده با قیمت مشخصی داد و ستد کنند. در زمان مورد توافق، خریدار باید هزینه مشخص شده در قرارداد را پرداخت کرده و فروشنده باید کالا را تحویل دهد.
• قرارداد اختیار معامله: این قرارداد دو نوع دارد: اختیار خرید و اختیار فروش. در قرارداد اختیار خرید، به خریدار اختیار (و نه اجبار) داده می‌شود که یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا زمان مشخصی بخرد. فروشنده این قرارداد نیز اجبار دارد تا قبل از اتمام مهلت، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشته باشد، دارایی معین را در قیمت مشخص معامله کند. برعکس، در قرارداد اختیار فروش، فروشنده ملزم به فروش کالا نیست.
• قراردادهای معاوضه: در قرارداد معاوضه، یک دارایی یا تعهد در مقابل یک دارایی یا تعهد دیگر، به منظور تمدید یا کاهش سررسید معامله می‌شود.

اوراق بهادار ترکیبی

اوراق بهادار ترکیبی، همان‌گونه که از نامش مشخص است، برخی از مشخصه‌های اوراق بدهی و سهام را با هم دارد. مثال‌هایی از اوراق بهادار ترکیبی عبارتند از: گواهی سهام (از اختیارات اعطایی خود شرکت است که به سهامداران حق خرید سهام در یک بازه زمانی مشخص و با قیمت مشخص را می‌دهد)، اوراق قابل تبدیل (اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام عادی شرکت صادر کننده) و سهام ممتاز (سهامی که شرکت پرداخت بهره، سود سهام یا بازده سرمایه را در اولویت نسبت به سایر سهامداران قرار داده است).

هرچند سهام ممتاز از لحاظ فنی به عنوان نوعی سهام طبقه‌بندی می‌شود، اما اغلب به عنوان اوراق بدهی نیز در نظر گرفته می‌شود، زیرا «مانند اوراق» سهام ممتاز نرخ سود ثابتی دارد و ابزاری محبوب برای سرمایه‌گذارانی است که در جست‌وجوی درآمد هستند. این سهام در اصل اوراقی با درآمد ثابت است.

سرمایه گذاری و معامله اوراق بهادار

نهادی که اوراق بهادار را برای فروش منتشر می‌کند، به عنوان صادرکننده شناخته می‌شود و اشخاصی که آن‌ها را می‌خرند، سرمایه‌گذار هستند. به طور کلی، اوراق بهادار نشان دهنده یک سرمایه‌گذاری و ابزاری است که توسط آن، شهرداری‌ها، شرکت‌ها و سایر بنگاه‌های تجاری می‌توانند سرمایه‌های جدید را جذب کنند. شرکت‌ها می‌توانند با مراجعه به مردم پول زیادی به دست آورند؛ برای مثال سهام را با عرضه اولیه عمومی بفروشند. نهادهای کشوری، استانی و شهری می‌توانند با صدور اوراق قرضه شهری، برای یک پروژه خاص سرمایه زیادی جذب کنند. بسته به تقاضای بازار یا ساختار قیمت‌گذاری یک مؤسسه، افزایش سرمایه از طریق اوراق بهادار می‌تواند یک جایگزین مناسب برای تأمین اعتبار از طریق وام بانکی باشد.

از طرف دیگر، خرید اوراق بهادار با پول وام، عملی که تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت با نام خرید در حاشیه شناخته می‌شود، یک روش سرمایه‌گذاری محبوب است. در اصل، یک شرکت ممکن است حقوق مالکیت را به صورت پول نقد یا سایر اوراق بهادار بدهی (چه در زمان شروع و چه به طور پیش‌فرض) یا سایر تعهدات به نهاد دیگری تحویل دهد. امروزه این تصفیه دیون وثیقه‌ای، به ویژه در بین سرمایه‌گذاران نهادی افزایش یافته است.

اوراق بهادار قابل معامله که در بورس اوراق بهادار فهرست شده‌اند و صادرکنندگان آن می‌توانند با اطمینان از بازار منظمی که در آن تجارت می‌کنند، به دنبال جذب سرمایه‌گذار باشند. سیستم‌های تجارت الکترونیکی در سال‌های اخیر رواج بیشتری یافته‌اند و اکنون اوراق بهادار در بسترهایی مانند بورس، فرابورس یا مستقیماً در بین سرمایه‌گذاران به صورت آنلاین معامله می‌شود. برای آشنایی با تفاوت‌های بورس و فرابورس، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.

سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً‌ با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری،‌ تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آن‌ها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.

مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، می‌توانید فهرست این مطالب را ببینید:

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت

تامین مالی یا فاینانس ، یعنی تهیه منابع مالی و وجوه برای ادامه فعالیت شرکت و ایجاد و راه اندازی طرح های توسعه و درآمدزای این واحدهای اقتصادی .تامین مالی عمدتا از طریق انتشار سهام ، فروش اوراق قرضه و وام و اعتبار صورت می گیرد.

اوراق قرضه و اوراق مشارکت عباراتی است که زیاد می شنویم و گاهی به شکل یک غلط مصطلح به جای هم به کار می روند. در حالی که این دو از جهت شرایط انتشار و. باهم تفاوت دارند. با هم تفاوت ها را به صورت مختصر در زیر بخوانیم.

قبل از معرفی این دو کمی به سرمایه گذاری می پردازیم. تا مفهوم اوراق مشارکت و اوراق قرضه را بهتر متوجه شویم.

سرمایه گذاری چیست ؟

منظور از سرمایه گذاری ، صرف هزینه ای مشخص به همراه پذیرفتن ریسک (احتمال خطر) مشخص یا نامشخص برای کسب سود در آینده می باشد.مهمترین هدف سرمایه گذاری، کاهش (هزینه های فرصت) می باشد، به این معنی که ممکن است فرد پول مازاد راکدی داشته باشد که بتواند آن را در محلی برای سرمایه گذاری و کسب سود به کارگیرد، اما به علت عدم آگاهی، آن فرصت کسب سود را از دست بدهد.

ریسک نظام مند(سیستماتیک) به چه معناست؟

ریسک نظام مند، ریسک مربوط به هر نوع سرمایه گذاری است، که در تمام اوراق و اسناد بهادار مربوط به آن نوع فعالیت وجود دارد وبا تنوع بخشیدن به نوسانات سایر سهام مشابه نمی توان از آن اجتناب کرد.به همین دلیل قیمت سهام مختلف در بازار معمولا با هم افزایش یا کاهش می یابد.

با این همه برخی شرکتها در مقایسه با سایرین صدمات بیشتری از این ریسک نظام مند می ببیند.

شرکت هایی بانوسانات وسیع در فروش، شرکت هایی با بدهی های فراوان مالی، شرکت هایی با رشد سریع، شرکت هایی با نسبت های جاری ضعیف وشرکت های کوچک از جمله این شرکت ها هستند.

با در نظر گرفتن این واقعیت که پس‌انداز و سرمایه‌گذاری برای رشد اقتصاد حیاتی هستند، بازار سرمایه پلی است که پس‌انداز واحدهای اقتصادی دارای مازاد را به واحدهای سرمایه‌گذاری که بدان نیازمندند انتقال می‌دهد. بنابراین بازار سرمایه، واحدهای پس‌اندازی و سرمایه‌گذاران را با یکدیگر ارتباط می‌دهد

پس از سررسید اوراق مشارکت، مشارکتخاتمه یافته و اصل وجه اوراق در ازای دریافت اصل اوراق به دارندگان پرداخت می گردد،بدیهی است پس از انقضای مشارکت سودی به اوراق تعلق نمی گیرد

ابزارهای بازار سرمایه و تامین مالی

تامین مالی یا فاینانس ، یعنی تهیه منابع مالی و وجوه برای ادامه فعالیت شرکت و ایجاد و راه اندازی طرح های توسعه و درمدزای این واحدهای اقتصادی .تامین مالی عمدتا از طریق انتشار سهام ، فروش اوراق قرضه و وام و اعتبار صورت می گیرد.

ابزارهای ویژه تامین مالی

ه- اوراق بهادار قابل تبدیل اوراق مشارکت یا اوراق قرضه :

در میان این ابزارها اوراق مشارکت و اوراق قرضه را بررسی می کنیم:

اوراق مشارکت اوراق بهادار با نام یا بی نامی است که به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین و برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرحهای عمرانی – انتفاعی دولت یا برای تامین منابع مالی مورد نیاز جهت ایجاد، تکمیل و توسعه طرح های سود ور تولیدی،ساختمانی و خدماتی منتشر می شود و به سرمایه گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرحهای یاد شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار می شود.

-اوراق مشارکت بی نام و قابل انتقال به غیر بوده و دارنده اوراق مالک آن شناخته می شود

-در مقاطع معین از بابت سود سرمایه گذاری در طرح های موضوع اوراق مشارکت به تناسب مبلغ اسمی هر ورقه مشارکت به دارندگان اوراق سود علی الحساب تعلق می گیرد. نرخ سود علی الحساب اوراق مشارکت ومقاطع پرداخت آن در شرایط انتشار اوراق درج و براساس شماره کوپنهای ضمیمه اصل اوراق در شعب فروشنده به دارندگان آن پرداخت می شود. کوپنها در هنگام دریافت سود توسط شعبه از اصل اوراق جدا می شود. درصورت جدا شدن کوپن، جهت پرداخت سود علی الحساب درسررسید، ارائه اصل اوراق مشارکت از سوی دارنده اوراق الزامی است.

- پس ازخاتمه مشارکت میزان سود قطعی قابل پرداخت به دارندگان اوراق مشارکت محاسبه می شود. چنانچه سود قطعی تعیین شده بیش از سودهای علی الحساب پرداختی باشد ما به التفاوتحاصل با رعایت مقررات مربوطه به دارندگان برگه تسویه حساب نهائی مشارکت پرداخت میشود. همچنین اگر طرح به هر دلیلی زیان بدهد جبران هزینه به عهده ناشر است و سهمی ازآن به دارنده اوراق تعلق نمی گیرد.

-پس از سررسید اوراق مشارکت، مشارکت خاتمه یافته و اصل وجه اوراق در ازای دریافت اصل اوراق به دارندگان پرداخت می گردد،بدیهی است پس از انقضای مشارکت سودی به اوراق تعلق نمی گیرد

اوراق مشارکت بی نام و قابل انتقال به غیر بودهو دارنده اوراق مالک آن شناخته می شود

-درصورت تمایل دارندگان اوراق مشارکت برای فروش اوراق خود قبل از انقضای سررسید آن، شعب بانک نسبت به بازخرید اوراق به مبلغ اسمی و با محاسبه سود علی الحساب متعلقه بصورت روز شماراقدام می نمایند

به منظور جلوگیری از مواردی نظیر سرقت، مفقودی و . درصورتی که خریدار مایل باشد می تواند اوراق خود را بصورت امانی نزد بانک نگهداری نموده و در سررسیدهای مقرر سود علی الحساب ن به حساب وی نزد شعبه واریزشود.استفاده از این خدمت مستلزم پرداخت کارمزد برای متقاضی مطابق دستورالعمل تعرفه خدمات بانکی می باشد که کارمزد مربوطه در سیستم مکانیزه بانک محاسبه و از سود کوپنها کسر می گردد.

-هر گونه ادعای مفقودی، معدومی و امثالهم نسبت به اوراق از طرف دارندگان اوراق مشارکت مسموع نیست و منوط به رسیدگی قضایی و رای نهائی وقطعی از مراجع ذیصلاح قضایی می باشد. بنابراین شخصی که اوراق وی مفقود شده ابتدا میبایست از مراجع ذیصلاح قضایی دستور منع پرداخت وجه (بابت اصل و کوپن) تا سررسیدنهایی اوراق را به بانک ارائه دهد.

بعد از توضیحات درباره اوراق مشارکت، مختصرب به اوراق قرضه می پردازیم:

اوراق قرضه اسنادی است که به موجب ن شرکت انتشار دهنده تعهد می کند مبالغ معینی (بهره سالانه) را در زمانهایی خاص به دارنده ن پرداخت کند و در موعد مقرر (سررسید) اصل مبلغ را باز پرداخت کند.

- ویژگی های اوراق قرضه:

1- سند بستانکاری: دارنده اوراق به عنوان بستانکار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد.

2- تاریخ سر رسید معین.

4- اولویت: اگر شرکت منتشر کننده اوراق قرضه ورشکست شود و دارندگان اوراق قرضه در رابطه با دریافت اصل و فرع خود بر صاحبان سهام عادی حق تقدم دارند.

5- وثیقه: معمولاً انتشار اوراق قرضه با وثیقه همراه است. (مثلاً زمین و ساختمان شرکت وثیقه اوراق باشد)

6- حق رای: دارندگان اوراق قرضه در تصمیم گیریهایی شرکت حق رای ندارند مگر در صورت عدم رعایت شرایط قرار داد قرضه که می توانند بر فعالیت های شرکت اعمال قدرت نمایند.

7- امین دارندگان اوراق قرضه: شخص سوم طرف قرار داد است که به نمایندگی از طرف دارندگان اوراق قرضه بر اجرای تعهدات شرکت نظارت می کند.

8- نرخ بهره: در گذشته اوراق دارای بهره ثابت بوده ولی اکثر اوراق جدید دارای نرخ بهره شناور (متغیر با توجه به نرخ بهره سایر اوراق رایج در بازار) هستند.

منظور از ریسک اوراق قرضه احتمال عدم توانایی شرکت در پرداخت به موقع بهره یا اصل مبلغ قرضه است. درجه ریسک اوراق قرضه منتشره توسط موسسه S&P تعیین می‌شود

- درجه بندی ریسک اوراق قرضه:

منظور از ریسک اوراق قرضه احتمال عدم توانایی شرکت در پرداخت به موقع بهره یا اصل مبلغ قرضه است. درجه ریسک اوراق قرضه منتشره توسط موسسه S&P تعیین می‌شود. این موسسه اوراق را به ده گروه تقسیم می کند. بالاترین درجه گروه AAA و پایین ترین درجه گروه D است.

اوراق با درجه AAA کمترین ریسک را دارد. نرخ بازده تا سر رسید اوراق قرضه ای که در یک گروه قرار می گیرد تقریباً یکسان است؛ اوراق قرضه که درجه آنها BB یا کمتر است به اوراق قرضه بنجل معرفند.

انتشار اوراق قرضه برای شرکت زمانی مفید است که اوراق آن دارای درجه AAA یا AA باشد چون می تواند هزینه بهره خود را به حداقل برساند.- تامین سرمایه از طریق انتشار اوراق بهادار با بازده ثابت:

نرخ بازده سرمایه گذاری شرکت باید بیش از نرخ بهره اوراق قرضه باشد تا مقدار سود هر سهم کاهش نیابد. تامین مالی از طریق اوراق قرضه با بازده ثابت باعث افزایش درجه اهرم مالی خواهد شد.

اگر نسبت های مالی نشان دهند که ریسک مالی شرکت تغییر زیادی نکرده ارزش بازار سهام افزایش می یابد و در نتیجه ثروت سهامدار زیاد می شود ولی اگر نسبت های مالی نشان دهد که تامین مالی از طریق انتشار اوراق قرضه باعث افزایش ریسک مالی شرکت شده ارزش سهام شرکت کاهش می یابد.

در پایان یک نکته را هم باختصار یادآور می شویم. می توان گفت که انتشار اوراق قرضه با هدف استقارض انجام می گیرد و بعضا شرکت ها برای تامین منابع مالی خود مجبور به قرض منابع مالی می شوند که این کار از طریق اوراق قرضه صورت می گیرد. و مخصوصا این اتفاق در مورد دولت ها رخ می دهد. در اوراق مشارکت که باری تامین منابع مالی طرح های عمرانی و مانند آن مورد توجه است دولتها گوشه چشمی هم به کنترل تورم و وضعیت اقتصادی کشور دارند.

فرآوری :ریحانه حمیدی فر

اوراق صکوک (Sukuk) چیست؟ +5 تفاوت با اوراق قرضه

صکوک چیست؟ سوالی که یافتن جوابش آنقدرها هم سخت نیست و تنها یک ابتکار از سوی کشورهای اسلامی است. اوراقی که جنبه مناسبتی و منطقه‌ای دارد و اغلب بین کشورهای مسلمان و شرکت‌هایی که توسط مسلمین تاسیس شده است به جای اوراق قرضه که بیشتر جنبه امریکایی دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اما تفاوتش تنها در همین موارد هم خلاصه نمی‌شود و از شما دعوت می کنیم تا برای یافتن جواب این سوال تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

صکوک چیست؟

عبارت صکوک از ریشه واژه عربی ص به معنای نوشته بدهکار، چک، قبض بدهی و سفته استخراج شده است. به طور کلی می‌توان گفت نام اوراق قرضه اسلامی، اوراق صکوک توصیف می شود.
تفاوتی که بین این دو توصیف وجود دارد بسیار مهم و اساسی است. به این دلیل که با تاکید بر این تفاوت هدف از استفاده اوراق صکوک تحت عنوان ابزاری نوین در بانکداری اسلامی، به تقلید از اوراق قرضه رایج در کشورهای غربی با پشتوانه بهره در بانکداری معمول نیست، بلکه تخصیص ابزاری خلاق برابر با قوانین و شریعت اسلامی است.

اوراق صکوک همان اوراق بهادار است که دارای پشتوانه مالی است که این پشتوانه بایستی دارای ارزش باشد؛ البته این توانایی را هم ندارد که برطبق فعالیت‌های سوداگرایانه و سفته ‌بازی و در اصل فعالیت‌هایی که بدون ایجاد کار یا خلق ارزش صورت می پذیرد، سودآوری نماید. این قبیل از اوراق منابع مالی را به پشتوانه دارایی های فیزیکی و ترازنامه شرکت‌های ویژه جذب می‌نمایند.

اوراق صکوک چیست و چه تفاوتی با اوراق قرضه دارد؟

استفاده از ابزارهای مالی مطرح مثل اوراق قرضه در کشورهایی که از جمعیت مسلمان فراوانی برخوردارند، مقبولیت و کارایی خاصی ندارد. به همین جهت شرکت‌های اسلامی، دولت‌ها یا شرکت‌های اسلامی فعال در سایر کشورهای غیر اسلامی در جست و جوی مدیریت و تامین مالی بدهی‌هایشان هستند نیازمند جایگزین‌هایی برابر با اصول و قوانین اسلامی هستند. اوراق صکوک هم ابزاری است که در کلیه کشورهای اسلامی به جای انواع اوراق قرضه مورد استفاده واقع می‌شود.

در سالیان پیش رشد ابزارهای مالی اسلامی که به شکل اوراق صکوک مشهور شده و بسیار هم درخشان عمل کرده است برطبق آمار و ارقام، تا انتهای سال ۲۰۰۶ گریگوری ارزش معاملات این اوراق چیزی در حدود ۵۰ میلیارد دلار اعلام شده است. کشورهای قطر، بحرین، مالزی و آلمان تحت عنوان پیشروان این اوراق شناخته می‌شوند.

در حالت کلی می‌شود اوراق صکوک را اوراق بهاداری دانست که مبتنی بر دارایی، همراه با درآمد متغیر یا ثابت، مبتنی بر اصول شریعت و به همراه قابلت معامله در بازار ثانویه دانست.

انواع اوراق صکوک

بهره‌ برداری از واژه صکوک برای ابزارهای مالی اسلامی ابتدا در سال ۲۰۰۲ میلادی طی جلسه فقه ی بانک توسعه اسلامی مطرح شد. پس از آن سازمان حسابرسی و حسابداری نهادهای مالی اسلامی به معرفی انواع گوناگون این قبیل از اوراق اقدام کردند که شامل موارد ذیل می‌شود:

• اوراق صکوک مضاربه
• اوراق صکوک نماینده سرمایه گذاری
• اوراق صکوک مزارعه
• اوراق صکوک مساقات
• اوراق صکوک ارائه خدمات
• اوراق صکوک صلم
• اوراق صکوک استصناع
• اوراق صکوک مرابحه
• اوراق صکوک مشارکت
• اوراق صکوک حقالامتیاز
• اوراق صکوک مالکیت داراییهایی که در آینده ایجاد می‌گردد
• اوراق صکوک مالکیت منافع داراییهای حال حاضر
• اوراق صکوک مالکیت منافع داراییهایی که در آینده ایجاد می‌گردد

از بین صکوک فوق فقط بهره‌برداری از صکوک سلم، استصناع و اجاره و تا اندازه‌ای مرابحه، مضاربه و مشارکت رایج است. در یک طبقه‌ بندی دیگر می‌شود این اوراق را به دو دسته ابزار بدهی و ابزار حقوق صاحبان سهام تقسیم کرد. صکوک استصناع، مرابحه، اجاره و سلم زیر مجموعه ابزار بدهی واقع می‌شوند و صکوک مضاربه و مشارکت هم زیر مجموعه ابزار حقوق صاحبان سهام واقع می‌شود.

یکی از اصلی‌ترین انواع صکوک مطرح شده در این جا صکوک اجاره است. صکوک اجاره در اصل نوعی از اوراق بهادار است که فرد دارنده آن به شکل مشاع، مالک قسمتی از دارایی به حساب می‌آید که منافع حاصل شده از آن برطبق قرارداد اجاره به بانی یا مصرف‌کننده می‌رسد.

برای منتشر کردن اوراق اجاره حداقل سه نهاد مالی بایستی تا حضور داشه باشد که این سه نهاد ضروری عبارتند از امین واسط و بانی.

• امین: یک شخص حقوقی که در حقیقت به نمایندگی از کلیه سرمایه گذاران فعال در بازار و به جهت نگهداری منافع کلیه آن‌ها در چارچوب قوانین و مقرارت اجرایی انتشار صکوک اجاره وظیفه نظارت همه جانبه‌ بر پروسه عملیاتی صکوک اجاره را بایستی به عهده بگیرد.
• واسط: نهاد مالی که به وکالت از دارندگان صکوک اجاره تنها برای نقل و انتقال دارایی وهمین طور انتشار صکوک اجاره ایجاد می‌گردد.
• بانی: باز هم شخصی حقوقی که با هدف تامین مالی در اصل صکوک اجاره را منتشر می‌کند و این توانایی را دارد تا اقدام به اجاره کردن دارایی مبنای انتشار این اوراق از شخص واسط به نمایندگی از کلیه سرمایهگذاران کند.

ریسک موجود در اوراق صکوک

ریسک موجود در اوراق صکوک را به شکل‌های گوناگونی می‌شود دسته‌بندی کرد. اصلی‌ترین ریسک‌هایی که برخورداران اوراق صکوک با آن رو به رو می‌شوند را می‌شود به شکل زیر اظهار داشت:

• ریسک مربوط به کاهش قیمت دارایی
• ریسک مربوط به از بین رفتن داراییها
• ریسک مربوط به نرخ سود

مزایای اوراق صکوک

بعضی از فاکتورهای مثبت انتشار این اوراق را می‌شود به طریق زیر دانست :

۱. صکوک منجر به افزایش نقدینگی بانی می‌شود.
۲. داراییهایی که غیرنقد هستند یاب عبارتی نقدینگی بسیار پایینی دارند و از ترازنامه هم بنابردلایلی این چنینی خارج شده جایگزین آن‌ها وجوه نقد می‌شود.
۳. با اینکه بخشی از داراییها از شرکت بانی تفریق داده می‌شود، ولی با این وجود باز نیز بانی این توانایی را دارد تا از داراییها بهره‌برداری کند.
۴. از آن‌جا که این اوراق با پشتوانهی دارایی انتشار داده می‌شود لذا دارای از ریسک کمتری هم برخوردار است و هزینهی تأمین مالی را هم کم می‌کند. یک روش دیگر هم کم نمودن هزینه ی مربوط به تأمین مالی جهت بهره‌برداری از افزایش اعتبار است.
۵. این اوراق با فراهم نمودن توانایی تبدیل داراییها به انواع گوناگون اوراق بهادار می‌تواند تا به توسعه ی بازار سرمایه کمک فراوانی نماید.
۶. اگرچه برای دادوستد این اوراق یک بازار ثانویه تشکیل می‌گردد، آن زمان توانایی نقدشوندگی این اوراق نیز زیاد می‌شود.

تفاوت مهم اوراق قرضه با صکوک مرسوم در بازارهای مالی

۱. اوراق قرضه تنها در مورد تعهد بدهی صحبت می‌کنند در حالی که صکوک توصیف مالکیت یک دارایی معین است. به عبارتی رابطه بین خریدار اوراق قرضه و صادرکننده آن یک رابطه وام گیرنده و وام دهنده را تشکیل می‌دهد که نرخ بهره یا سود وام نیز ثابت است و این باعث ربا میگردد.
۲. دارایی مورد بحث صکوک از لحاظ شرعی می‌بایستی صحیح و مجاز باشد. در حالی که در اوراق قرضه دارایی هایی که از نظر دولت‌ ها و شرع اسلامی مورد قبول نیست هم این توانایی را دارد تا پشتوانه اوراق باشد.
۳. اعتبار اوراق قرضه در واقع بستگی به اعتبار ناشر یا صادرکننده وابسته است و با آن مورد سنجش واقع می شود و این در حالی است که اعتبار صکوک به ارزش دارایی پشتوانه‌ ای که دارد بستگی دارد نه به ناشر اوراق.
۴. فروش اوراق قرضه در بازار ثانویه فروش بدهی است اما فروش صکوک فروش مالکیت یک دارایی به حساب می آید.
۵. در صکوک توانایی بالا بردن اصل دارایی و در نهایت ارزش خود ورقه صکوک هم موجود است و این در حالیست که اصل بدهی در اوراق قرضه این توانایی را ندارد که ارزشش بالا برود.

همانطور که در جواب پرسش اوراق صکوک چیست؟ بیان شد، اوراق صکوک همان اوراق بهادار است که دارای پشتوانه مالی است که این پشتوانه بایستی دارای ارزش باشد. هدف از استفاده اوراق صکوک تحت عنوان ابزاری نوین در بانکداری اسلامی، به تقلید از اوراق قرضه رایج در کشورهای غربی باپشتوانه بهره در بانکداری معمول نیست، بلکه تخصیص ابزاری خلاق برابر با قوانین و شریعت اسلامی است.

یکی از اصلی ترین انواع صکوک مطرح شده در این جا صکوک اجاره است. صکوک اجاره در اصل نوعی از اوراق بهادار است که فرد دارنده آن به شکل مشاع، مالک قسمتی از دارایی به حساب می‌ آید که منافع حاصل شده از آن برطبق قرارداد اجاره به بانی یا مصرف‌کننده می‌رسد. امیدوریم که توانسته باشیم در این مقاله به کلیه سوالات شما درباره این که صکوک چیست؟ پاسخ داده باشیم.

اوراق مشارکت

اوراق مشارکت در متن پیش رو ابتدا به تعریف اوراق مشارکت میپردازیم، مهمترین تفاوت های آن را با اوراق قرضه بررسی می کنیم، نهاد ها و سازمان ها و شرکت های مجاز به صدور اوراق مشارکت را نام می بریم و در انتها نیز موارد صدور اوراق مذکور را شرح می دهیم. از شما دعوت […]

اوراق مشارکت

در متن پیش رو ابتدا به تعریف اوراق مشارکت میپردازیم، مهمترین تفاوت های آن را با اوراق قرضه بررسی می کنیم، نهاد ها و سازمان ها و شرکت های مجاز به صدور اوراق مشارکت را نام می بریم و در انتها نیز موارد صدور اوراق مذکور را شرح می دهیم. از شما دعوت می کنیم با ما همراه باشید.

تعریف اوراق مشارکت

می توان آنها را در شمار اسناد تجاری به معنای عام کلمه در نظر گرفت.

اوراقی هستند که به موجب آن، شخص سرمایه گذار بخشی از سرمایه مورد نیاز سرمایه پذیر را برای اجرای پروژه هایش تامین می کند و بر اساس توافق طرفین، در سود و زیان شریک می شود و در پایان هر دوره مالی، پس از کسر هزینه ها، سود به دست آمده بر حسب نسبت هایی که در قرارداد توافق شده، بین صاحب سرمایه (سرمایه گذار) و عامل اقتصادی (سرمایه پذیر) تقسیم می شود.

کدام نهادها و شرکت ها مجاز به صدور اوراق مشارکت هستند؟

1) دولت

2) شرکت های دولتی

3) شهرداری ها

4) سایر موسسه ها و نهادهای عمومی غیر دولتی

5) موسسات عام المنفعه

6) شرکت های وابسته به هر یک از دستگاه های فوق الذکر

7) شرکت های سهامی عام و سهامی خاص

8) شرکت های تعاونی تولید (نه تعاونی مصرف)

تفاوت های اوراق قرضه و اوراق مشارکت:

1) اوراق قرضه ریشه در عقد قرض با بهره معین و ثابت دارند و از همین رو توسط شورای نگهبان ربوی شناخته شده اند، اما ورقه مشارکت ریشه در عقد مشارکت مدنی با سود علی الحساب است.

2) در اوراق قرضه ، نرخ بهره ثابت است، اما د رورقه مشارکت، نرخ سود علی الحساب است .

3) اوراق قرضه ، تا قبل از ابطال، فقط در شرکت های سهامی عام قابل صدور بودند، اما ورقه مشارکت همان طور که مشاهده شد ، محدود به شرکت های عام نیستند و توسط اشخاص حقوقی فوق الذکر قابل صدور اند.

موارد صدور اوراق مشارکت:

1) طرح های عمرانی انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کل کشور.

در این خصوص باید به این نکات توجه داشت که :

الف) تشخیص انتفاعی بودن طرح های عمرانی دولت با رعایت تعریف قانونی طرح انتفاعی به عهده هیاتی مرکب از نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشد.

ب) انتشار اوراق مشارکت از طرف دولت صرفا برای تامین منابع مالی مورد نیاز جهت اجرای طرح های عمرانی انتفاعی دولت به میزانی که در قوانین بودجه سالانه کل کشور پیش بینی می شود مجاز خواهد بود.

2) طرح های سود آور تولیدی و ساختمانی و خدماتی.

3) مصرف وجوه حاصل از واگذاری اوراق مشارکت در غیر اجرای طرح های مربوط، در حکم تصرف غیر قانونی در وجوه و اموال عمومی محسوب خواهد شد.

• محبوب ترین ها
• پربازدید ترین ها

موسسه بین المللی مشهور تشکیل شده از مجربترین وکلای پایه یک دادگستری، کارشناسان رسمی دادگستری در رشته‌های مختلف، کارشناسان با تجربه امور ثبتی، قضات سابق و بازنشسته خوشنام محاکم قضایی، مهندسان کامپیوتر در رشته‌های گوناگون و جمعی دیگر از کارمندان جوان و پر نشاط است. همکاران گرامی ما در موسسه حقوقی مشهور در تمام نمایندگی‌ های ما در شهرهای مختلف ایران و برخی از مهمترین کشورهای جهان، قبل از مقوله همکاری، در واقع دوست و شریک کاری ما محسوب می‌ شوند و به همین دلیل است که بسیار دلسوزانه و با عشق فعالیت میکنند و پیشرفت و بالندگی موسسه را پیشرفت و موفقیت خود میدانند.

تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت

اوراق قرضه چیست؟

عصر بازار- اوراق قرضه اسنادی هستند که به‌موجب آن‌ها ناشر متعهد می‌شود مبالغ معینی (بهره سالانه) را در فاصله‌های زمانی تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت مشخص به دارنده پرداخت کرده و در زمان سررسید نیز اصل مبلغ را بازپرداخت کند.

به گزارش پایگاه خبری«عصر بازار» به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.

پیش از هر چیز لازم است بدانید در ایران اوراق قرضه منتشر نمی‌شود، در مقابل اوراق با درآمد ثابت از قبیل اوراق مشارکت، اوراق خزانه، صکوک شرکتی، اوراق مرابحه، اوراق استصنا و… که با قوانین بانکداری اسلامی تطابق دارد، تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت منتشر می شود.

اوراق قرضه اسنادی هستند که به‌ موجب آن‌ها ناشر متعهد می‌شود مبالغ معینی (بهره سالانه) را در فاصله‌های زمانی مشخص به دارنده پرداخت کرده و در زمان سررسید نیز اصل مبلغ را بازپرداخت کند. اوراق قرضه در کشور‌های خارجی یک ابزار بدهی میان‌مدت و بلندمدت برای تأمین مالی دولت‌ها و شرکت‌ها بوده و با تعهدات مشخصی همراه است.

دارنده اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهم که به سهامداران پرداخت می‌شود دریافت نمی‌کند.

دارندگان این اوراق برخلاف صاحبان سهام عادی، ادعای مالکیت یا حق رأی در شرکت ندارند و در واقع فقط وام‌دهندگان به ناشر هستند. آن‌ها پول خود را به ناشر قرض می‌دهند و در عوض بهره دریافت می‌کنند و در سر رسید نیز اصل سرمایه خود را پس می‌گیرند.

اوراق قرضه از طریق پذیره‌نویسی به عموم ارائه می‌شود. پذیره‌نویسی معمولاً به‌صورت مذاکره‌ای و گاهی به‌صورت رقابتی است. در پذیره‌نویسی مذاکره‌ای، مدیریت شرکت و پذیره‌نویسان با بررسی وضعیت شرکت و بازاردر مورد انتشار اوراق قرضه تصمیم می‌گیرند.

این اوراق به طور عمده در بازار‌های خارج از بورس (OTC) دادوستد می‌شوند. بازار اوراق قرضه نسبت به بازار سهام از ثبات قیمتی بیشتری برخوردار است و عموما نوسانات آن تحت تأثیر نرخ بهره قرار دارد.

این اوراق دو ویژگی قابل‌توجه دارند؛ اول اینکه در بازار‌های بسیار بزرگ بدهی معامله می‌شوند و ثانیا حجم آن‌ها با سرعت بسیار زیادی در حال رشد است.

اوراق قرضه در دنیا برخلاف سهام، عمر محدود دو، پنج، 10 و حتی 30 ساله دارند و اعتبار آن‌ها در تاریخ تعیین شده که سررسید نام دارد، به پایان می‌رسد. اگرچه ورقه قرضه تاریخ‌های معینی برای پرداخت بهره به همراه دارد، اصل سرمایه (مبلغ اسمی ورقه قرضه) فقط در تاریخ سررسید بازپرداخت می‌شود.

ویژگی‌های اوراق قرضه
دارنده اوراق قرضه در واقع بستانکار شرکت است. او به‌عنوان بستانکار، حق دریافت اصل مبلغ اسمی و بهره آن را دارد و حقوق وی در سند قرارداد تعیین‌شده است. دارنده اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهم - که به سهامداران پرداخت می‌شود - دریافت نمی‌کند.

اوراق قرضه دارای سر رسید مشخص است. برخی از این اوراق در یک مقطع معین زمانی سررسید می‌شوند و برخی دیگر به‌تدریج سررسید می‌شوند. اگر ناشر اوراق قرضه ورشکست شود، دارندگان اوراق قرضه در دریافت اصل‌وفرع سرمایه خود بر صاحبان سهام حق تقدم دارند. اگر شرکتی چند نوع اوراق قرضه منتشر کند، ترتیب اولویت آن‌ها در قرارداد‌های مربوط، قید می‌شود.

بعضی از شرکت‌ها برای ایجاد جذابیت و انگیزه بیشتر در سرمایه‌گذاران اقدام به انتشار اوراق قرضه با وثیقه می‌کنند؛ مثلاً ممکن است شرکت، زمین یا ساختمان خود را وثیقه اوراق قرضه قرار دهند. هرچند شرکت‌های مشهور و معتبر معمولاً اوراق قرضه را بدون وثیقه منتشر می‌کنند.

به‌طورکلی دارندگان اوراق قرضه در زمینه تصمیم‌گیری شرکت حق رأی ندارند، هرچند ممکن است که دارندگان انواع خاصی از این اوراق در مواردی از تصمیم‌گیری‌های شرکت (مثل انتشار و فروش اوراق قرضه‌های دیگر یا در موارد ادغام شرکت در شرکت‌های دیگر) حق رأی داشته باشند. البته اگر شرکتی شرایط مندرج در قرارداد اوراق قرضه را رعایت نکند، دارندگان اوراق مذکور می‌توانند بر بسیاری از فعالیت‌های شرکت اعمال قدرت کنند.

اگر اوراق قرضه در قالب عرضه خصوصی به خریدار فروخته شود، فقط ناشر و خریدار، طرف‌های قرارداد هستند، ولی اگر اوراق قرضه به‌طور عمومی به تعدادی زیادی از خریداران فروخته شود، غیر از طرف‌های قرارداد شخص دیگری نیز به‌عنوان امین به نمایندگی از دارندگان اوراق مذکور بر اجرای تعهدات شرکت نظارت می‌کند.

اوراق مشارکت
اوراق مشارکت (Participation Papers)، اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت دارنده آن در یک طرح است. در واقع شخص سرمایه خود را به یک شرکت، کارخانه و. می‌دهد تا بتواند طرح توسعه خود را اجرا و سود سرمایه‌گذار را نیز پرداخت کند.

مهم‌ترین جذابیت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار، تضمین پرداخت سود است

به‌بیان‌دیگر اوراق مشارکت، اوراق بهادار معمولا با نامی است که با قیمت و مدت معین و برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های مورد نظر دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی و تحت نظارت بانک مرکزی جهت تأمین مالی آن‌ها منتشر شده و بازپرداخت آن توسط دولت یا بانک‌ها تضمین می‌شود؛ اوراق مذکور از طریق عرضه عمومی به سرمایه‌گذاران واگذار می‌شود.

تضمین پرداخت سود
مهم‌ترین جذابیت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار، تضمین پرداخت سود است، به این معنا که دارنده این اوراق اطمینان دارد که سود مشخص و تضمین شده‌ای را به‌عنوان سود علی‌الحساب، در فواصل زمانی معین، دریافت می‌کند.

ویژگی‌های اوراق مشارکت
قابلیت خریدوفروش در بازار ثانویه
بازده بدون ریسک برای سرمایه‌گذاران
مالکیت بدون حق رأی برای دارندگان اوراق
معافیت مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت
تضمین سود و اصل مبلغ سرمایه‌گذاری برای دارندگان اوراق
پرداخت سود دوره‌های معین با کوپن‌های ماهیانه، سه ماهانه یا سالانه
پرداخت سود به‌صورت علی‌الحساب و سود قطعی در سررسید
تعیین سود 18 تا 22 درصد برای اوراق مشارکت (ممکن است ارقامی دیگری نیز ارائه شود)

تفاوت‌های اوراق قرضه با اوراق مشارکت
تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت در این است که اولا در اوراق قرضه به‌دلیل تعیین بهره مشخص، ماهیت آن مطابق با قوانین بانکداری اسلامی نیست و ثانیا در اوراق قرضه برای وام گیرنده، محدودیت خاصی ایجاد نمی‌کنند، در حالی‌که وجوه دریافتی در اوراق مشارکت حتما باید در طرح‌های مشخص تولیدی، عمرانی یا خدماتی به کار گرفته شود و سود قطعی آن پس از پایان طرح، محاسبه و به سرمایه‌گذار پرداخت شود.

توجه داشته باشید که ناشران اوراق قرضه در بازار‌های جهانی دارای رتبه‌بندی ریسک سرمایه‌گذاری هستند؛ اوراق قرضه دولتی معمولا کم‌ریسک و با بهره پایین است و در مقابل اوراق قرضه شرکت‌های خصوصی، با توجه به رتبه‌بندی آن شرکت‌ها، دارای نرخ بهره بالاتری نسبت به اوراق دولتی هستند. بدیهی است شرکت‌هایی که ریسک بالاتری دارند، نرخ بهره اوراق قرضه آن‌ها بالاتر و احتمال «نکول» آن‌ها نیز بیشتر است.