دورنمای معاملات بورس تا پایان سال ۹۹
به گزارش پایگاه خبری شهر بورس، «بهادر شمس» در گفتوگویی با تاکید بر اینکه امسال در کشور سال بسیار خاصی را در بازار سرمایه تجربه کردیم، افزود: در چند ماه ابتدایی سال و تا اواخر مرداد ماه بورس رشد کم سابقهای را تجربه کرد دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس و طبیعی است که بعد از تجریه چنین رشدی برای مدتی
به گزارش پایگاه خبری شهر بورس، «بهادر شمس» در گفتوگویی با تاکید بر اینکه امسال در کشور سال بسیار خاصی را در بازار سرمایه تجربه کردیم، افزود: در چند ماه ابتدایی سال و تا اواخر مرداد ماه بورس رشد کم سابقهای را تجربه کرد و طبیعی است که بعد از تجریه چنین رشدی برای مدتی وارد یک اصلاح قیمتی شود.
وی ادامه داد: این اصلاح قیمت، اصلاحی بسیار شدید بود که علت آن ناشی از عدم اعتمادی بود که از اختلاف نظر درخصوص صندوق ETF پالایشی یکم به وجود آمد و از همانجا اصلاح شدید در بازار آغاز شد.
شمس خاطرنشان کرد: به دنبال آن شاهد خروج افرادی از بورس هستیم که در بازار کمتر سابقه حضور داشتند و در چند ماه گذشته به دلیل رشد غافلگیرکننده شاخص بورس وارد این بازار شده بودند.
کارشناس بازار سرمایه درخصوص دورنمای معاملات بورس گفت: بخشی از این افراد به صورت هیجانی تصمیم به عرضه سهام خود و خروج از این بازار گرفتند که این امر باعث شد تا شاهد افت قیمت سهام در بازار باشیم.
کاهش ۲۵ درصدی شاخص بورس در یک ماه گذشته
شمس به کاهش بیش از ۲۵ درصدی شاخص بورس در طول یک ماه گذشته اشاره کرد و گفت: قیمت سهمهایی که نماد آنها باز بود حدود ۵۰ درصد اصلاح داشتند و حتی قیمت برخی از سهام به یک سوم کاهش پیدا کرد.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: این اتفاق در ۲۰ سال گذشته در بازار سرمایه ایران بیسابقه بوده است و هیچگاه چنین ریزشی را در بازار تجربه نکردیم.
شمس که با ایرنا گفتوگویی داشته است، با بیان اینکه اکنون به لحاظ زمانی شرایط ویژهای در بازار حاکم شده است، گفت: کمتر از یک ماه دیگر با انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا مواجه هستیم که بازارهای سرتاسر جهان متاثر از این موضوع خواهند شد.
اصلاح شاخص بورس تا پایان انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه این اصلاح ممکن است تا پایان انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا وجود داشته باشد، افزود: به نظر میرسد ریزش قیمت سهام در بورس به پایان رسیده باشد و در بیشتر تحلیل سهام شرکتها شاهد بازگشت الگوی قیمتی در آنها هستیم و مدل اصلاح قیمتی آنها در حال تکمیل کردن فرآیند خود هستند.
وی اظهارداشت: ممکن است امسال این اتفاق رخ ندهد زیرا در یک ماه گذشته که بورس در حال اصلاح قیمتی بوده است بازار ارز در رونق بهسر برده است.
این کارشناس بازار سرمایه اظهارداشت: با توجه به چنین موضوعی، تحلیلهای بین بازاری بهم ریخته است بدین معنا که یا باید نرخ دلار کاهش یابد یا شاخص بورس به اصلاح خود پایان دهد و در ۶ ماه دوم سال شاهد رونق مجدد در بازار باشیم که به طور طبیعی و باتوجه به شرایط سیاسی و اقتصادی حاکم در کشور انتظار داریم در ۶ ماه دوم سال این اتفاق رخ دهد.
پیشبینی معاملات بورس تا پایان سال
وی روند و دورنمای معاملات بورس تا پایان سال را مورد پیشبینی قرار داد و خاطرنشان کرد: پیشبینی برخی از کارشناسان برای روند بورس تا پایان سال شاخص دو میلیون و ۷۰۰ هزار واحد تا سه میلیون واحد است به همین دلیل بسیاری از سرمایهگذاران هوشمند در وضعیت فعلی در حال خرید در این بازار هستند.
شمس با بیان اینکه ثروتمند شدن در این بازار کار سختی نیست بلکه سرمایهگذاران باید در قیمتهای ارزان خرید و در قیمتهای بالاتر سهام خود را به فروش برسانند، اظهارداشت: سرمایهگذاران تازه وارد برعکس این اقدام را انتخاب میدهند بههمین دلیل اکنون چیزی جز ضرر و زیان عاید آنها نشده است،با تامل رفتارکردن در بازار میتواند مانع بسیاری از این ضرر و زیانها در بازار شود.
دورنمای بورس سال ۱۴۰۰چگونه است؟
به گزارش اخبار بورس، به نقل از روزنامهی دنیای اقتصاد، در سالی که گذشت، شاخص کل بازار بورس ایران توانست در مدت کمتر از پنج ماه، چهار برابر شود و به لحاظ کسب سود به دلار در یک بازهی ۲۰ ساله، به بهترین بورس جهان تبدیل شود. وضعیت پر رونق بازار سهام در سال ۹۹ به شکلی بود که حتی رکورد ارزش دادوستد یک میلیارد دلاری نیز به ثبت رسید. با این وجود بازار سهام در نیمهی دوم سال ۹۹ نتوانست وضعیت خود را حفظ کند و با ریزشهای پیدرپی شاخص کل، بیشتر از ۴۰ درصد متوسط ارزش سهام از دست رفت.
علی رغم تمام بیاعتمادیهای ایجاد شده و سابقهی منفی بازار بورس ایران، همچنان این بازار برای سهامداران جذابیت دارد؛ به خصوص که اکنون در آستانهی اتفاقات سرنوشتسازی همچون انتخابات ریاست جمهوری، احتمال احیای برجام و مسئله تصویب یا رد پیوستن به FATF، تمام نگاهها در حال رصد وضعیت بازار برای کسب سودهای احتمالی است. با این شرایط، بازار سهام در آخرین سال قرن حاضر چه مسیری را در پیش خواهد گرفت؟ چه عواملی میتواند در تعیین مسیر قیمتها اثرگذار باشد؟ مطلوبترین استراتژی برای سرمایهگذاری در این بازار پرریسک کدام است؟
در این مطلب که بازنشری است از روزنامهی دنیای اقتصاد، شروین شهریاری، تحلیلگر ارشد بازارهای مالی، ضمن بررسی وضعیت فعلی بورس و صنایع فعال در آن، به پیشبینی روند بورس و تحلیل متغیرهای اساسی آن در سال ۱۴۰۰ پرداخته است تا دورنمایی از اتفاقات پیش رو به دست آید:
بازار بورس در سالی که گذشت
سال ۹۹ برای بورس تهران یک دوره استثنایی در طول دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس بیش از ۵۳ سال فعالیت بوده است. بازاری که در زمانی نه چندان دور حجم معاملاتش به ۱۰میلیون دلار هم نمیرسید، در روزهای متوالی از سال جاری رکورد ارزش دادوستد یک میلیارد دلاری را ثبت کرد. شاخص کل هم در مدت کمتر از پنج ماه، چهار برابر شد تا بازار سهام ایران در میانه تابستان عنوان بهترین بورس جهان به لحاظ «کسب سود به دلار در بازه یک تا ۲۰ساله» را از آن خود کند. ستاره اقبال این بازار اما بعد از مردادماه رو به افول گذاشت تا جایی که بیش از ۴۰ درصد از متوسط ارزش سهام در مدت کوتاهی از دست رفت. در روزهای کمرمق فعلی اما نگاه خیل عظیم سرمایهگذاران معطوف به آینده این بازار بوده و سوالاتی ذهن تمام فعالان بورسی را به خود درگیر کرده است. بازار سهام در آخرین سال قرن حاضر چه مسیری را در پیش خواهد گرفت؟ چه عواملی میتواند در تعیین مسیر قیمتها اثرگذار باشد؟ مطلوبترین استراتژی برای سرمایهگذاری در این بازار پرریسک کدام است؟
سال ۱۳۹۹ برای سرمایهگذاران بورس تهران یک دوره استثنایی در کل تاریخ فعالیت این بازار بود. سالیکه با جهش چهار برابری شاخصکل در مدت کمتر از پنج ماه آغاز شد و به دنبال آن، سقوطی به ارتفاع بیش از ۴۰ درصد از اوج تا به اینجای کار را ثبت کرده است تا عنوان پر فراز و نشیبترین دوره تاریخی نوسان قیمت سهام به سال ۹۹ تعلق گیرد. در حالی که بسیاری از فعالان این حوزه از اتفاقات این سال به ویژه در هفت ماه اخیر ناراحت و ناراضی هستند سوال اصلی که برای همه سهامداران مطرح است، بیش از واکاوی گذشته، تخمین چشمانداز آینده است. بدین منظور تحلیل چهار متغیر موثر بر نرخ سهام شامل سیاست پولی، ارز، قیمتهای جهانیکالا و ارزشگذاری سهام راهگشا خواهد بود که در ادامه به اختصار به هریک پرداخته شده است.
سیاست پولی
برونداد سیاستهای پولی بانکهای مرکزی در دنیا بهصورت نرخ سود بین بانکی و سود اوراق بدهی و سپردهها قابل رصد است. باید توجه داشت که نرخ سود در سیاستگذاری پولی یک معلول است یعنی تنظیم آن توسط عامل دیگری انجام میشود که عبارت از عرضه و تقاضای پول در یک سیستم ارزی (مانند ریال) است.
بانک مرکزی نه از طریق دستور بلکه از طریق رشد یا کاهش پایه پولی میتواند بر بازار پول و در نهایت نرخها تاثیرگذار باشد. در کشور ما به دلایل ساختاری از جمله کسری بودجه مزمن دولت و وابستگی آن به درآمدهای نفتی از یکسو و ناترازی برخی بانکها در سمت دارایی و بدهی از سوی دیگر، میزانی از رشد پایه پولی همواره بر سیاستگذار پولی تحمیل میشود که نتایج آن بهصورت تورم بالاتر قیمت کالا و خدمات (نسبت به متوسط جهانی) بروز کرده است. در سه سال اخیر، همگام با تشدید تحریمهای اقتصادی ایالاتمتحده، وضعیت کسریبودجه دولتی تشدید شده و در نتیجه رشد نقدینگی نیز از بازه بلندمدت آن (محدوده ۲۶درصد در سال) فاصله گرفته و برآورد میشود تا مرز ۴۰ درصد در سال ۹۹ بالا رود. یکی از پیامدهای شتابگیری رشد نقدینگی (در اثر رشد پایه پولی و کاهش ضریب فزاینده)، عدمرشد نرخ سود اسمی سپردهها بوده چراکه در شرایط مازاد عرضه نقدینگی، نرخها بهعنوان معلول تمایل کمتری به رشد خواهند داشت.
افزایش رشد نقدینگی در کنار عدم تحرک بخش واقعی اقتصاد در بخش تولید، نتیجه طبیعی رشد تورم را به دنبال داشته که برآورد میشود تا پایان سال در تورم نقطه به نقطه به مرز ۵۰ درصد نزدیک شود. برآیند این عوامل در سه سال اخیر بهصورت نرخهای سود واقعی منفی خود را نمایان کرده است. به عبارت دیگر، رشد بالای نقدینگی از یکسو نرخ سود اسمی را در سطح قبلی (بین ۱۵ تا ۲۰ درصد سالیانه) نگاه داشته و از سوی دیگر تورم را به سمت قلههای تاریخی هدایت کرده است. نمودار شماره یک، بازده واقعی سپردهگذاران بر اساس نرخ رسمی سود تعیینشده برای سپردههای یکساله توسط شورای پول و اعتبار در ادوار مختلف را نشان میدهد.
نمودار شماره یک – نرخ سود حقیقی سپرده یک ساله بانکی
نرخهای منفی بیانگر از دست دادن قدرت خرید پول سپردهگذاران در سه سال گذشته است که ابعاد آن در سال ۹۹ بیسابقه بوده است. به لحاظ تئوریک، یکی از پیامدهای مهم این وضعیت (نرخهای سود سپرده واقعی منفی با فاصله زیاد از تورم) که از آن تحت عنوان «سرکوب مالی» یاد میشود، کاهش سهم مصرفکنندگان (بخش خانوار) از تولید ناخالص داخلی و تقویت قرضگیرندگان (بخش شرکتی، دولت و…) است که در ایران هم تبعات آن با دوبرابر شدن سهم سود شرکتهای بورسی نسبت به تولید ناخالص داخلی در سه سال گذشته قابل مشاهده است.
بهمنظور تخمین سیر تحولات در این حوزه در سال ۱۴۰۰ توجه به دو عامل مهم راهگشاست. نخست اینکه با دستیابی به بخشی از درآمدهای نفتی و ذخایر بلوکهشده ارزی، از نیاز دولت به انتشار اوراق و استقراض از بانک مرکزی کاسته خواهد شد که به معنای امکان رشد کمتر پایه پولی است. علاوه بر این، نرخهای تورم نیز به دلیل رشد کمتر نقدینگی و تقویت سمت عرضه در اقتصاد به دلیل گشایشهای نفتی مستعد بازگشت به کانال میانگین ۲۰ تا ۲۵ درصدی خواهد بود. به این ترتیب با حذف فشار قابلملاحظه بر پایه پولی، انتظار میرود که نرخهای سود منفی واقعی سپرده در سال آینده تا حد زیادی تعدیل شود و با تثبیت نرخ سود اسمی در محدوده ۲۰ تا ۲۲ درصدی (بهعنوان سقف دالان هدف بانک مرکزی) شاهد نوعی همگرایی بین سه متغیر (سود اسمی، تورم و رشد نقدینگی) در یک بازه منطقی و کوچک باشیم. پیامد این وضعیت در سیاست پولی عبارت از احتمال بازگشت ارزشگذاریها در بازار سهام به سمت همان محدودهای است که سالها و در شرایط مشابه رشد سه متغیر مزبور محقق شده است.
نرخ ارز
همچنان که سیاست پولی در چند سال اخیر از رفتار تاریخی خود فاصله گرفت، قیمت ارز نیز به سرنوشت مشابهی دچار شد. مطالعه نرخ دلار در برابر ریال نشان میدهد که به لحاظ برابری قدرت خرید، قیمت ۲۵ هزار تومانی کنونی در محدوده بالاترین نرخهای ارز تاریخی قرار داشته و در صورت بازگشت به میانگین، مستعد کاهش حداقل ۱۰درصدی از سطوح کنونی تا پایان سال آینده حتی با در نظر گرفتن تورم ۳۰ درصدی برای سال ۱۴۰۰ است.
یک روش دیگر برای ارزیابی بنیادی نسبت برابری ریال، بررسی ارزش دلاری کل نقدینگی موجود است که با توجه به رشد ضعیف اقتصادی ایران در ۱۵ سال گذشته روشی قابل مقایسه و تامل است. نمودار شماره ۲ نشان میدهد که در حالحاضر کل نقدینگی دلاری کشور در محدوده نزدیک به کف تاریخی قرار دارد که به معنی عدم وفور ریال در برابر دلار با نرخ تبدیل کنونی است. دو خط نقطه چین نشان میدهد که با فرض ثبات رشد نقدینگی کنونی (۳۸ درصد در سال)، عمر ثبات دلار ۲۵ هزار تومانی به لحاظ زمانی تا رسیدن به دوقله قبلی (یعنی نقطه متناظری که افت ارزش ریال در دو دوره قبلی آغاز شد) حداقل دو و حداکثر سه سال پابرجاست. این در حالیاست که در صورت بازگشت نرخ رشد نقدینگی به سمت متوسط تاریخی (۲۶ درصد) این دوره ثبات میتواند تا سه سال نیز بر پایه این دیدگاه قابل تمدید باشد.
نمودار شماره ۲ – ارزش کل نقدینگی کشور به دلار
افت نرخ اسمی ارز میتواند منجر به افزایش مصارف (رشد واردات و خروج سرمایه) شود اما تداوم رشد آن نیز فشار مضاعفی بر بخش مصرفکننده (در اثر جهش اخیر و عدم ترمیم متناسب دستمزدها) وارد خواهد کرد. به این ترتیب یک سناریو آن است که برآیند نیروهای موثر در سیاستگذاری در این بخش با فرض تحقق گشایشهای خارجی بهصورت ثبات نرخ ارز اسمی پدیدار شود؛ وضعیتی که به لحاظ بنیادی به معنای امکان تثبیت میانگین دلار ۲۵ هزار تومانی در دو سال آتی است. در صورت تحقق این سناریو، یکی از مهمترین موتورهای محرک رشد سودآوری شرکتهای بزرگ احتمالا خاموش خواهد شد هر چند در کوتاهمدت، انعکاس کامل آثار دلار ۲۵ هزار تومانی در سودآوری شرکتهای بورسی و تا قبل از پدیدار شدن آثار رشد هزینهها و کاهش حاشیه سود، کماکان تنور رشد سودآوری شرکتها نسبت به فصول قبلی را گرم نگاه خواهد داشت.
قیمتهای جهانی کالا
حدود دو سوم وزن شرکتهای بازار سرمایه ایران به لحاظ ارزش بازار را شرکتهایی تشکیل میدهند که به نحو مستقیم یا غیر مستقیم از نرخ جهانی نفت و مواد خام و فلزات و محصولات پتروشیمی و معدنی تاثیر میپذیرند. از این رو، پیش بینی افق قیمتها در این بخش برای سهامداران ایرانی حائز اهمیت زیادی است. در بین عوامل پرشمار موثر بر قیمتهای جهانی کالا، دو مورد از بقیه اساسی تر است؛ اول تقاضای چین بهعنوان بزرگترین مصرفکننده مواد خام در جهان و دوم سیاست ایالات متحده آمریکا بهعنوان دارنده ارز قیمت گذار اکثر کالاها (دلار).
در زمینه اول، توجه به این نکته حائز اهمیت است که سیاستگذاران اقتصادی در چین برای مهار آثار اقتصادی کرونا در سال گذشته میلادی به همان مدل آشنای سرمایهگذاری در زیرساختها و بخش مسکن با استفاده از اهرم اعتبار و بدهی روی آوردند؛ رویکردی که به علت اشباع این حوزه در چین و کاهش بازده سرمایهگذاریها به شدت برنرخ رشد بدهی نسبت به تولید ناخالص داخلی اثر منفی گذاشته و بر اساس آخرین برآوردها، نرخ مزبور در پایان سال گذشته میلادی با رشد ۲۵ درصدی از ۳۰۰ درصد گذشته است. سیاستگذاران حزب کمونیست، با آگاهی از آثار منفی ادامه این روند و فروکش کردن شیوع ویروس، مسیر را به سرعت تغییر داده و در حال حاضر با وضع محدودیتهای اعتباری در حوزه مسکن و زیر ساخت، تمرکز رشد اقتصادی را به سمت بخش خدمات و مصرفکننده سوق دادهاند.
برآورد میشود که این تصمیمها در سال ۲۰۲۱ به کاهش تقاضای مواد خام مرتبط با توسعه زیرساختها (فولاد، سنگ آهن، سیمان و تا حد کمتری بقیه فلزات اساسی) وتقویت بخش مربوط با مصرفکننده (مواد غذایی، انرژی، محصولات پایین دست پتروشیمی و…) منجر شود. در ایالات متحده نیز با روی کارآمدن دولت و مجالس دموکرات، امکان تصویب بودجه محرک اقتصادی هم در زمینه پرداختهای جبرانی بابت شیوع کووید و هم افزایش بودجه عمرانی زیاد است. با توجه به بار مالی سنگین اجرای این برنامهها، احتمالا بخش عمدهای از منابع آن از محل استقراض و رشد کسری بودجه تامین خواهد شد.
در همین حال، مقامات پولی این کشور در بانک مرکزی بارها تاکید کردهاند که در کوتاهمدت برنامهای جهت افزایش بهره ندارند و قصد دارند سیاستهای انبساط پولی خود را (بهعنوان عامل پایین ماندن نرخهای اسمی بهره) ادامه دهند. چنین شرایطی در اقتصاد جهانی در گذشته مقارن با دلار ضعیف تر، ریسک پذیری بالاتر در بازارها و رشد مواد خام (کامودیتی) بوده است.
به این ترتیب، بهرغم رشد سریع قیمت کالاها در ماههای اخیر، این انتظار برای شرکتهای بورس تهران وجود دارد که کماکان از مزایای ثبات نرخ در محدوده بالای کنونی در افق سال آینده برخوردار شوند؛ شرایطی که البته برای بخشی از کامودیتیهای مرتبط با تقاضای زیرساختی چین شکننده تر است اما مانع از حمایت از قیمت دیگر کالاها بهصورت عمومی در کوتاهمدت نخواهد بود.
ارزشگذاری سهام
نرخ روز سهام بر اساس اصول بنیادی در نهایت تابعی از عواید یا جریانات نقدی آتی تولید شده توسط شرکتها است. در نیمه اول سال جاری، در مقطعی این تصور ایجاد شد که کاهش ارزش ریال سریعتر از آن است که بتوان در کوتاه مدت برای آن یک کف معتبر تصور کرد. از این رو خرید هر دارایی که به نحوی بازدهی غیر ریالی داشت توجیهپذیر به نظر میرسید. با همین رویکرد، نرخ سهام کالایی بهعنوان دارایی دارنده بازه دلاری رو به افزایش گذاشت و سرمایهگذاران حاضر بودند در ازای بازده کمتر نسبت به متوسط تاریخی، قیمتهای بالاتری برای خرید سهام پرداخت کنند.
همین رویکرد در مقطعی منجر به پرتاب نسبت قیمت بر درآمد (P/E) به سمت محدوده بیش از ۳۰ واحدی شد. اما تحولات بعدی به ویژه در حوزه سیاسی، فرضیه تداوم کاهش پر شتاب نرخ ارز را تضعیف کرد و در این شرایط جای شگفتی نیست که با ایجاد چشم انداز تثبیت ارزش ریال، انتظارات در بازار سهام نیز به نحو قابل توجهی تعدیل شود. با عنایت به موارد مطرح شده در بخش اول این مطلب مبنی بر امکان کاهش قابل ملاحظه نرخ سود منفی سپردهها، احتمال بازگشت ارزشگذاری سهام به سمت هماهنگی با این بازار رقیب سنتی پررنگ است. روند تاریخی نشان میدهد که تا پیش از شرایط استثنایی سال ۹۹، متوسط نسبت قیمت بر درآمد سهام در محدوده ۷ واحد قرار داشته است.
نمودار شماره ۳ – P/E بازار سهام در ۱۰ سال گذشته و پیش بینی سال ۱۴۰۰
نمودار شماره سه نشان میدهد که هر چند در حال حاضر نسبت مزبور بر اساس سودآوری ۱۲ ماه گذشته کل شرکتها بالاتر از میانگین است، اما با فرض ثبات دلار ۲۵ هزار تومانی و تثبیت نرخ جهانی کالا در محدوده جاری (که هر دو فرضهای معقولی با توجه به توضیحات بخشهای قبلی به شمار میروند) نسبت P/E متوسط بورس در صورت عدم تغییر قیمت سهام، به دلیل رشد مخرج کسر (سودآوری شرکتها) تا یکسال آینده به سمت میانگین میل خواهد کرد.
بیشتر بخوانید
جمع بندی
بازار سهام ایران بهرغم افت اخیر، هنوز هم درصدر جدول بازدهی سه ساله از زمان شروع کاهش ارزش ریال در بین کل بازارهای دارایی ایستاده است. فاصله این بازدهی با رتبه دوم (سکه با حدود ۳۰ درصد) نیز قابل توجه است. در سال جاری هم رشد شاخص تا به این جا حدود ۱۴۰ درصد به ریال بوده است که باز هم یک سر و گردن بالاتر از سایر رقبا و دو برابر رشد دلار است. با عنایت به این عملکرد تاریخی و عوامل چهارگانه فوق، میتوان گفت هرچند دوره افت پرشتاب شاخص بورس تهران احتمالا به انتهای خود نزدیک است اما رونق این بازار و کسب بازدهی در سطح تاریخی ۳۰ درصد در سال آینده با فرض ثبات سیاستهای پولی و تثبیت نرخ کنونی ارز، بیش از هرچیز به رشد قیمتهای جهانی کالا از سطوح کنونی وابسته خواهد بود. در این میان، گشایشهای احتمالی ناشی از احیای برجام و رونق ناشی از آن در بخش ورود سرمایه یا افزایش تقاضای مصرفی، عوامل دیگری هستند که میتواند عملکرد برخی صنایع و شرکتها را بسته به مسیر تحولات تحت تاثیر قرار دهند. از این رو استراتژی سرمایهگذاری فعال و رصد فرصتها (ونه لزوما خرید و نگهداری سبد ثابتی از اوراق بهادار) میتواند در افق آخرین سال قرن حاضر خورشیدی برای سرمایهگذاران در بازار سهام قابل توصیه باشد.
بورس چیست؟ انواع بازار بورس در ایران
در کشور ما یکی از محوریترین مفاهیمی که برای موفقیت در بازار سرمایه باید با آن آشنا شوید، ابتداییترین مفهوم این بازار است. یعنی بورس چیست؟ در این مقاله با بررسی انواع بازارهای بورس در ایران، برخی از مفاهیم اولیه بورسی، ارکان و نهادهای بورسی و وب سایتهای مهم بورسی به این سوال پاسخ خواهیم داد. همراه ما باشید.
ویدئو صفر تا صد بورس!
بورس چیست؟
در سادهترین تعریف بورس بازاری است که در آن داراییهای واقعی و مالی تعیین قیمت و خرید و فروش میشوند.
کارکردهای اصلی این بازار را میتوان به صورت خلاصه اینگونه بیان کرد:
- مدیریت انتقال ریسک
- شفافیت بازار
- کشف قیمت
- ایجاد بازار رقابتی
- جمعآوری سرمایهها و پساندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز برای فعالیتهای اقتصادی
انواع بازار بورس در ایران
بازار بورس در ایران به ۴ دسته بورس کالا، بورس اوراق بهادار، بورس انرژی و فرابورس تقسیم میشود. در هر یک از این بازارها، شرکتهای مختلفی حضور دارند و کالاهای متفاوتی نیز مورد معامله قرار میگیرند.
بورس کالا
بورس کالا بازاری است که در آن کالاهای مختلف به ویژه مواد خام و مواد اولیه مانند فلزات، نفت، گندم و … مورد معامله قرار میگیرند. علاقهمندان به حضور در این بازار باید حتما کد بورس کالا دریافت کنند که با کد بورسی متفاوت است.
بورس اوراق بهادار
در بورس اوراق بهادار داراییهایی مانند سهام، اوراق مشارکت و …. معامله میشوند. بورس اوراق بهادار ایران خود به دو بازار اول و دوم تقسیم میشود که شرایط پذیرش شرکتها در هر یک از این دو بازار و همچنین تابلوی اصلی و فرعی بازار اول با یکدیگر متفاوت است.
بورس انرژی
بورس انرژی بازاری است که در آن معاملات حاملهای انرژی مانند نفت و گاز و اوراق بهادار مبتنی بر آنها انجام میشود.
فرابورس
فرابورس بازاری است با ساختاری مشابه با بازار بورس با این تفاوت که شرایط پذیرش و فعالیت در این بازار سادهتر از بورس است. شرکتهایی که شرایط ورود به بازار بورس را ندارند، معمولا سهامشان را در بازار فرابورس عرضه میکنند.
مفاهیم اولیه بورس و سرمایه گذاری
یکی از مهمترین عوامل در کسب بازدهی مناسب از بازار سرمایه و موفقیت در بورس، داشتن شناخت و آگاهی کافی از این بازار است. شناخت نسبت به بورس، مبانی سرمایه گذاری موفق در این بازار و ابزارهای مختلفی که میتوانند فعالان این بازار را برای کسب سود و رسیدن به اهدافشان از سرمایهگذاری یاری کنند.
آشنایی با مفاهیم اولیه بورسی از جمله این موارد است که آشنایی با آنها برای کسانی که برای اولین بار قصد ورود به بازار سرمایه رادارند، ضروری است. در زیر به اختصار برخی از این مفاهیم را توضیح میدهیم.
کد بورسی
همه کاربران بازار سرمایه برای حضور در این بازار و خرید و فروش سهام باید کد بورسی داشته باشند. شناسه منحصر به فردی که از ترکیب سه حرف اول نام خانوادگی افراد و ۵ عدد به صورت تصادفی تشکیل شده است و تنها یکبار برای هر سرمایهگذار صادر میشود.
نماد معاملاتی
برای تسهیل معاملات و سرعت بخشیدن به فرآیند خرید و فروش سهام در بورس، برای هر یک از شرکتهای حاضر در این بازار یک نماد معاملاتی در نظر گرفته شده است که از نام شرکت و صنعتی که شرکت در آن فعالیت میکند، گرفته شده است.
شاخص بورس
شاخص بورس کمیتی است که وضعیت کلی بازار بورس و تغییرات ایجاد شده در این بازار در بازههای زمانی مختلف را نشان میدهد. در بورس شاخصهای مختلفی وجود دارد که هر یک به بررسی جنبههایی از تغییرات این بازار میپردازند. از جمله این شاخصها میتوان به شاخص کل قیمت، شاخص بازده نقدی، شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، شاخص هموزن و … اشاره کرد.
کارگزار ناظر
در بازار بورس ایران خرید و فروش سهام و انجام معاملات با واسطه کارگزاریها یا همان کارگزار ناظر انجام میشود. انتخاب کارگزار ناظر یکی از اولین قدمها برای فعالیت در بورس و انجام معاملات در این بازار به شمار میرود.
صندوق سرمایهگذاری
در بازار بورس ابزارهای مختلفی برای سرمایهگذاری تعبیه شدهاند که از جمله آنها میتوان به صندوقهای مشترک سرمایهگذاری اشاره کرد. این صندوقها یکی از روشهای سرمایهگذاری غیرمستقیم در بورس به شمار میروند و با بهرهگیری از نیروهای متخصص و حرفهای در زمینه بورس و بازارهای مالی، به مدیریت دارایی سرمایهگذاران خود در این بازار میپردازند.
صندوق های سرمایه گذاری انواع مختلفی دارند که از جمله آنها میتوان به صندوقهای با درآمد ثابت، صندوقهای سهامی و صندوقهای سرمایهگذاری مختلط اشاره کرد.
ارکان و نهادهای بورسی
در ادامه به معرفی برخی از مهمترین ارکانها و نهادهای بازار سرمایه در ایران میپردازیم. همچنان همراه ما باشید.
شورای عالی بورس
شورای عالی بورس، بالاترین رکن بورس اوراق بهادار است و مهمترین وظیفه آن تصویب سیاستهای کلان و خط مشیهای بازار و همچنین اعمال نظارت بر اجرای قانون بازار بورس اوراق بهادار است.
اعضای شورای بورس عبارتند از: وزیر امور اقتصاد و دارایی در سمت رئیس شورا، وزیر بازرگانی، رئیس بانک مرکزی، روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در سمت دبیر شورا و سخنگوی سازمان، ۳ نفر خبره مالی از بخش خصوصی با مشورت تشکلهای حرفهای بازار به پیشنهاد وزیر امور اقتصاد و دارایی و تصویب هیئت وزیران، یک نفر خبره از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذیربط و تصویب هیئت وزیران برای هر بورس کالا.
سازمان بورس و اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار یک موسسه عمومی غیر دولتی است که شخصیت حقوقی و مالی مستقلی دارد. این سازمان توسط یک هیئت مدیره ۵ نفره از کارشناسان بخش غیردولتی که دارای حسن شهرت و تجربه در رشتههای مالی هستند و با پیشنهاد رئیس شورای عالی بورس و تصویب این شورا تعیین میشوند، اداره میشود.
از جمله اهداف ایجاد سازمان بورس و اوراق بهادار، تدوین قوانین و مقررات و نظارت بر اجرای آنها زیر نظر شورای عالی بورس است.
بورس اوراق بهادار تهران
بورس اوراق بهادار تهران یکی دیگر از ارکان مهم بازار سرمایه ایران است. این نهاد یک شرکت سهامی عام انتفاعی است که عملیات اجرایی بورس اوراق بهادار بر عهده آن قرار دارد. ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع از مهمترین ماموریتهای این سازمان به شمار میرود.
تشکیل، سازماندهی و اداره بازار اوراق بهادار، پذیرش اوراق بهادار، وضع و اجرای ضوابط حرفهای و انضباطی برای اعضا و نظارت بر فعالیت آنها و نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار از جمله وظایف بورس اوراق بهادار تهران است.
شرکت مدیریت فناوری بورس تهران
وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی TSETMC.com یکی از پرطرفدارترین و کاربردیترین وبسایتها در میان فعالان بازار سرمایه است. اصلیترین وظیفه این شرکت، راهبری عملیاتی و فنی سامانه رایانهای بورس است. نام وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در میان پربازدیدترین وب سایتهای ایرانی در سایت الکسا نیز دیده میشود.
شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه
شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه یا به اختصار سمات، یکی دیگر از نهادهای مهم بازار سرمایه است که امور مربوط به ثبت، نگهداری، انتقال، مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه معاملات را برعهده دارد. این نهاد زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت میکند.
شرکتهای سرمایهگذاری
شرکتهای سرمایهگذاری از دیگر نهادهای مالی مهم و کلیدی بازار سرمایه هستند که با بهرهگیری از نیروهای متخصص و حرفهای، به مدیریت دارایی افرادی مشغول هستند که نمیخواهند به صورت مستقیم به خرید و فروش سهام و انجام معاملات در بازار بورس بپردازند. وظیفه این شرکتها، سرمایهگذاری وجوه جمعآوری شده از مشتریان در ترکیبی از اوراق بهادار مختلف است.
صندوقهای سرمایهگذاری
از دیگر نهادهای مهم و کلیدی بازار سرمایه، صندوقهای سرمایهگذاری هستند که بنا بر تعریف ماده ۱ بند ۲۰ قانون بازار اوراق بهادار، نهادهای مالی هستند که فعالیت اصلی آنها سرمایهگذاری در اوراق بهادار است و مالکین واحدهای آن نیز نسبت به سود و زیان صندوق شریک هستند. وجوه دریافتی از سرمایهگذاران در این صندوقها در ترکیب متنوعی از اوراق بهادار و سایر داراییها سرمایهگذاری میشود.
صندوقهای سرمایهگذاری، به ویژه برای کسانی که دانش کافی از بازار سرمایه ندارند یا نمیتوانند اتفاقات این بازار را پیگیری کنند، گزینهای بسیار خوب برای ورود به بورس و سرمایهگذاری در این بازار به شمار میروند.
معرفی سایت های کاربردی برای فعالان بازار بورس
یکی از مهمترین سوالات فعالان بازار سرمایه به ویژه در ابتدای ورود به این بازار این است که اطلاعات مورد نیاز برای تحلیل بازار سرمایه را از چه منبعی به دست آورند. در ادامه مطلب به این سوال پاسخ میدهیم و برخی از وب سایتهای پرطرفدار و کاربردی برای کسب اطلاعات بورسی را به شما معرفی میکنیم.
۱/ سایت مدیریت فناوری بورس تهران
وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی www.tsetmc.com همانگونه که پیش از این هم گفتیم یکی از جامعترین و کاربردیترین وب سایتهایی است که اطلاعات بسیار خوبی درباره نمادهای معاملاتی مختلف در آن ارائه شده است.
در این وب سایت میتوانید آمار و نمودارهای مربوط به معاملات روزانه سهام، وضعیت بازارهای مختلف بورس، صندوقهای سرمایهگذاری و … را مشاهده کنید و از این اطلاعات برای تحلیل بهتر بازار سرمایه و انتخاب سهام مناسب برای انجام معاملات در این بازار استفاده کنید.
۲/ سایت کدال
سامانه جامع اطلاعرسانی ناشران یا کدال به نشانی www.codal.ir یکی دیگر از وب سایتهای پرکاربرد بازار سرمایه است که اطلاعات و گزارشات مالی شرکتهای بورسی در این وب سایت جمعآوری و منتشر میشود.
۳/ سایت فیپیران
مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران یا فیپیران به نشانی www.fipiran.com از دیگر سایتهایی است که در آن اطلاعات مختلفی از بازار سرمایه ارائه شده است.از جمله این اطلاعات میتوان به وضعیت معاملات سهام در بورس، شاخصهای مختلف این بازار و البته اطلاعات جامع و بسیار خوبی درباره صندوقهای سرمایهگذاری اشاره کرد.
۴/ سایت sena.ir (خبرگزاری بازار سرمایه ایران)
این وبسایت پایگاه خبری بازار سرمایه است و جایگاه بالایی در میان سایتهایی که اخبار بازار را پوشش میدهند، دارد. همانطور که بالاتر اشاره کردیم، فعالیت در بازار سرمایه به اخبار و اطلاعات گره خورده است. سنا اخبار و جریان اطلاعرسانی در بازار سرمایه را پوشش میدهد.
۵/ سایت seo.ir (وبسایت سازمان بورس و اوراق بهادار)
یکی از منابع مهم کسب اطلاعات پیرامون بازار سرمایه، سایت سازمان بورس و اوراق بهادار است. اطلاعاتی که در این سایت منتشر میشود شامل برنامههای آموزشی سازمان بورس، معرفی نهادهای فعال، معرفی و اطلاعات تماس سازمانهای فعال در بازار سرمایه، قوانین و مقررات، آییننامهها و … اطلاعاتی از این دست هستند.
۶/ سایت ifb.ir (وبسایت فرابورس ایران)
دومین شرکتی که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت میکند، فرابورس است. در این بازار نیز مانند بازار بورس، اوراق بهادار معامله میشود. پس به همین منوال، اطلاعات آن برای سرمایهگذاران اهمیت بالایی دارد. در سایت فرابورس اطلاعات شرکتهای فعالی در این بازار، قوانین و مقررات، آییننامه بازارهای مختلف فرابورس، اطلاعات نمادها و … اطلاعاتی از این دست منتشر میشود.
۷/ سایت ime.co.ir (بورس کالای ایران)
سومین بازار بورس کشور، بورس کالا است که در آن انواع مختلفی از کالاها معامله میشود. اطلاعات مربوط به عرضه کالاهای جدید، محدودیتهای خرید، آمار معاملات، قوانین و مقررات و … در این وبسایت منتشر میشود.
سخن آخر
بورس بازار جذاب و هیجانانگیز است که در عین سودآور بودن ریسک کاهش سرمایه نیز در آن وجود دارد. بازاری که اگر اطلاعات خوبی از آن داشته باشید و با شناخت وارد آن شوید، میتوانید سود خوبی از آن به دست آورید. در این مطلب سعی کردیم در یک نگاه این بازار را بررسی کنیم و به شما بگوییم که بورس چیست و چگونه در بورس سرمایهگذاری کنیم؟ راهنمای کامل سرمایه گذاری در بورس برای تازه واردان، که میتواند شروعی برای آشنایی با این بازار و نحوه سرمایهگذاری در آن باشد. برای آشنایی بیشتر با بازار بورس و مبانی سرمایهگذاری موفق در این بازار، دورههای آموزش بورس آگاه را فراموش نکنید.
اهرم های تعیین کننده در بورس/پیش بینی بازار سهام 14 دی
به گزارش اقتصادنیوز ، معاملات روز سه شنبه 14 دی ماه 1400 بورس، به تاثیر از انتظارات شکل گرفته به احتمال قوی در یک سناریوی از پیش تعیین شده در محدوده نوسانی مشخصی دنبال شود. در دو روز قبل الگوی بازار سهام به دلیل شکل گیری انتظارات و عدم کشش برای ریزش بیشتر قیمت ها با دو الگوی مشابه مثبت و منفی دنبال شده است. در شرایطی روز یکشنبه جهت شاخص مثبت شد که شاخص های عملکردی به نفع فروشندگان بود. در روز دوشنبه نیز الگوی بازار به مثابه روز قبل خود تنها تغییر جهت داد و معاملات در همان بازه محدود دنبال شد. دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس بررسی دورنمای کوتاه مدت معاملات بازار سهام نشان می دهد بازار همچنان از ناحیه عرضه مورد تهدید قرار میگیرد اما به دلیل عدم کشش برای پایین آمدن بیشتر شاخص فشار عرضه ها هم محدود است. این در حالی است که سمت تقاضا هم البته با خوش بینی معاملات را پی می گیرد و انتظار بر این است در صورت افزایش سطح خوش بینی ها، از شدت خروج پول حقیقی ها از بازار سهام هم گرفته شود. بازار در یک سال و اندی اخیر، هر آنچه را خورده پس داده و از این لحاظ مختصات کنونی با لحاظ کاهش ارزش معاملات خُرد سهام و تداوم خروج پول حقیقی ها از بازار سهام میتواند تصوصیر درستی به ناظران بازار دهد. نظرسنجی اقتصادنیوز: اهرم های تعیین کننده در بورس و فرابورس تازه ترین نظرسنجی اقتصادنیوز نشان می دهد معاملات روز سه شنبه هم فعلا در محدوده نوسانی مشخصی دنبال شود. البته مسیر روبه جلوی بازار سهام تا حدودی تغییر شکل داده و این قضیه به نفع خریداران بوده است. در شرایطی که قبلا پس از دوره صعود، ریزش ها با شدت بیشتری دنبال می شدند اما در شرایط کنونی دوره ریزش ها کم و شدت آن ها کند شده است و مقاومت خریداران در سطوح بازگشتی هم ثبات داشته است. با این وصف نشانه های مربوط شاخص های عملکردی همچون پایین بودن ارزش معاملات و خروج پول حقیقی ها از بازار سهام همچنان میتوانند تعیین کننده باشند. همچنین بخوانید شاخص لغزنده بورس/پیش بینی بازار سهام 13 دی جدال خریداران و فروشندگان بورس /پیش بینی بازار سهام 12 دی امیدواری شکننده بورس بازان /پیش بینی بورس 11 دی بورس چشمانتظار مذاکرات وین
دورنمای بازار سرمایه از زبان رئیس سازمان بورس
رئیس سازمان بورس ضمن اعلام اینکه امسال در بازار سرمایه کیفیت افشای شرکتهای بورسی افزایش مییابد، دورنمای بورس در دورنمای کوتاه در بورس و فرابورس سال جاری و اقدامات مرتبط در این بخش را تشریح کرد.
به گزارش ایسنا، امروز دوازدهمین نمایشگاه بورس، بانک و بیمه با حضور رئیس سازمان بورس، مدیران ارکان بازار سرمایه، رئیس بیمه مرکزی و معاون بانک مرکزی در نمایشگاه بینالمللی تهران افتتاح شد.
شاپور محمدی - رئیس سازمان بورس - در افتتاحیه این مراسم با بیان اینکه نمایشگاه بورس یکی از رویدادهای بسیار مهم بازارهای مالی کشور است، گفت: هدف نمایشگاه، افزایش دانش مالی و عمق بخشی به دانش افراد است. دیگر هدف نمایشگاه انتقال آخرین اطلاعات در حوزه تکنولوژی مالی در حوزه فین تکها و استارتاپها ست.
وی افزود: در نمایشگاه بورس افراد میتوانند با انواع روشهای معاملات آشنا شوند و اقشار مختلف از اساتید دانشگاه تا فعالان بازار سرمایه در این نمایشگاه حضور دارند و هیچ محدودیتی برای حضور در نمایشگاه نیست.
به گفته رئیس سازمان بورس، نقش بانکها در بازهای مالی هر کشوری مهم است. در بازار پول تأمین مالی کوتاه مدت دنبال میشود. در کشور ما این هدف را بانکها به خوبی انجام میدهند اما چون بازار سرمایه نقش کمی داشته، بانکها تأمین مالی بلند مدت هم داشتند و در عین حال بازار سرمایه در این مدت توانسته رشد داشته باشد. البته سعی میکنیم نقش پررنگتری در تأمین مالی بنگاهها داشته باشد.
محمدی ادامه با اشاره به ابزارهای مالی اسلامی که در بازار سرمایه ایران رو نمایی شده است، ادامه داد: ابزارهای مالی از جمله ابزارهای مالی اسلامی خوبی در بازار سرمایه به کار گرفته میشود. علاوه بر این در بازار سرمایه و بازار تأمین اطمینان برای انتشار اوراق بیمه اتکایی و رویدادهای طبیعی همکارهای خوبی داشتند. امیدواریم ابزارهای ترکیبی در بازار سرمایه و بیمه داشته باشیم.
به گفته او، اوراق وکالت منفعت بیمه اتکایی از جمله ابزارهای مالی اسلامی است که جدیداً اضافه شده است.
محمدی یادآور شد: ارزش بورس و فرابورس در سال گذشته ۸۰ درصد افزایش پیدا کرد و این روند مستمری است در پنج سال گذشته ۱۷.۵ درصد بورس رشد داشته است. در یک ماه اخیر هم بازار سرمایه با ۱۲ درصد رشد مواجه بوده و رشد تأمین مالی ۵۴ درصد افزایش داشته و به ۱۲۷ هزار میلیارد تومان رسیده است.
وی تاکید کرد: البته نسبت به اهدافی که در بازار سرمایه است انتظارات بیشتری برای توسعه ابزارهای مالی وجود دارد.
محمدی افزود: شاخص بورس در سال ۱۳۹۷ معادل ۸۷ درصد رشد داشته که بازده مناسبی است.
رئیس سازمان بورس ادامه داد: یکی از اقداماتی که در سال گذشته در بازار سرمایه صورت گرفت کاهش هزینههای معاملاتی و افزایش تعداد معاملات بود. همچنین کاهش نرخ مالیات نقل و انتقال سهام و اعمال نرخ صفر برای سود تقسیم نشده از دیگر اقدامات بازار سرمایه بود که از آثار آن میتوانیم به افزایش سرمایه ۶۳ هزار میلیارد تومانی اشاره کنیم.
وی با اشاره به تغییر دستورالعمل توقف و بازگشایی نمادهای معاملاتی، گفت: بازنگری توقف و نمادها باعث شد تعداد نمادهای متوقف کاهش یابد. در حال حاضر تعداد نمادهای متوقف بسیار کم شده که نشان میدهد نقدشوندگی بازار افزایش پیدا کرده است.
محمدی با اشاره به راهاندازی ابزارهای جدید مالی گفت: راهاندازی ابزار مالی کلاسیک مثل آتی سبد سهام انجام شد و عضویت ایران در آیسکو به عنوان عضو عادی خیلی مهم بود. انشاءالله امسال انتشار صورتهای مالی به صورت IFRS عملیاتی میشود. همچنین راهاندازی بورس بینالملل در کیش از موضوعات مهم است که امسال انجام میشود.
رئیس سازمان بورس گفت: کمیت افشای اطلاعات مالی شرکتها در ایران بین کشورهای منطقه و حتی دنیا بینظیر است و میخواهیم کیفیت افشا را نیز افزایش دهیم. از دیگر کارهایی که در دستور کار داریم اصلاح فرایندهای پذیرش است.
وی افزود: مصوبه کاهش مالیات نقل و انتقال هم توسط وزیر اقتصاد برای امسال نیز پیشنهاد شده و بر اساس آن قرار است مالیات از نیم درصد ۰.۱ درصد کاهش پیدا کند.
دیدگاه شما