نحوه محاسه حجم مبنا چگونه می باشد؟

سرانه خرید و فروش حقیقی + فرمولها

برخلاف تصور رایج میان برخی سهامداران، خرید یا فروش حقوقی صرفاً بر مبنای کسب سود نبوده و ممکن است سیاست­‌های دیگری از جمله شاخص‌­سازی (در سهام بزرگ بازار)، حمایت، نیاز به نقدینگی برای پرداختی‌های شرکت و … داشته باشد اما سهامدران حقیقی قطعاً برای کسب سود اقدام به خرید می‌کنند. صد البته که تمامی سهامداران حقیقی بر اساس تحلیل صحیح معامله نمی‌کنند و ممکن است متأثر از فضاهای کاذب یا به اصطلاح سیگنال از سوی اطرافیان باشد اما منظور این مقاله، سهامداران خُرد نبوده و حجم بسیار بالای پول و روش تشخیص آن می‌باشد. رقم‌هایی تأثیرگذار و جریان‌ساز بازار سرمایه.

یکی از ابزار بسیار مهم و شاید مهم­ترین­ آن تشخیص سرانه خرید و فروش باشد. برای درک این امر بسیار مهم در این مقاله با ما همراه باشید.

سرانه خرید میانگین خرید هر شخص حقوقی و حقیقی را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر سرانه خرید حقیقی ارزش ریالی سهامی است که هر کد حقیقی به صورت میانگین خریده است. به همین شکل، سرانه فروش حقیقی به ارزش ریالی سهامی اشاره می‌کند که هر کد حقیقی به طور میانگین فروخته است.

محاسبه نرخ جذب سربار در حسابداری صنعتی

به نام یکتای مهربان و سلام به همه شما کاربران عزیز. شما به عنوان حسابدار یک شرکت و یا مدیر مالی یک مجموعه چقدر با محاسبه نرخ جذب سربار در حسابداری صنعتی آشنا هستید؟ در یکی پستها به نام تنها با اختصاص 5 دقیقه در روز ، معلومات خود را تقویت کنید، به این نکته اشاره شد و توضیح داده‌شد که شما باید با مطالعه نکات مهم تخصصی، به‌روز شوید. در این بخش سعی کردیم یکی دیگر از مباحث حسابداری را به‌طور خلاصه اشاره کنیم.

هزینه سربار چیست؟

یکی مهم‌ترین اجزای بهای تمام شده، سربار ساخت است. سربار در واقع هزینه‌ای‌ست که مستقیماً در ساخت کالا و تولید محصول دخالت ندارد و به راحتی نمی توان آن‌ را به تولید کالا یا محصولی مشخصی اختصاص داد. مثلا: هزینه آب و برق و گاز مصرفی کارخانه، هزینه اجاره کارخانه، هزینه بیمه اجتماعی سهم کارفرما، هزینه حقوق سرپرستان نمونه هایی از هزینه سربار است.

زمان شناسایی هزینه های سربار

1. قبل از شروع دوره مالی:هزینه های سربار یکبار قبل از شروع دوره مالی به منظور تعیین بهای تمام شده تقریبی محصولات برآورد می‌شود که سربار پیش بینی شده یا سربار برآوردی نام‌دارد.
2. هنگام وقوع هزینه‌ها: بعد از تحقق هزینه‌ها یا در پایان دوره مالی که سربار واقعی نام‌دارد.

نرخ جذب سربار در حسابداری صنعتی چیست؟

بعد از پیش‌بینی سربار کارخانه این سربار تا پایان دوره مالی شناسایی و اساس محاسبه بهای تمام شده تولیدات قرار می‌گیرد که به آن نرخ جذب سربار می‌گویند.

برای تعیین نرخ جذب سربار در حسابداری صنعتی از عوامل زیر استفاده می‌شود

1. سربار برآوردی ( بودجه شده )
2. مبنای جذب هزینه های سربار ساخت
3. سطح فعالیت انتخاب شده

مبانی جذب سربار ساخت چیست؟

سطح تولید را بر حسب هر یک از مبانی جذب سربار کارخانه می‌توان بیان نمود. مبانی جذب سربار کارخانه به شرح زیر می‌باشد:

• هزینه مواد مستقیم: معمولا یک رابطه منطقی بین هزینه مواد مستقیم و هزینه‌های سربار کارخانه وجود ندارد بنابراین مبنای مناسبی جهت جذب هزینه‌های سربار کارخانه نمی‌باشد.
• هزینه کار مستقیم: استفاده از این مبنا زمانی کاربرد دارد که بین هزینه کار مستقیم و هزینه‌های سربار کارخانه رابطه‌ای باشد و نرخ های هر ساعت کار مستقیم در هر دایره تقریبا برابر باشد.
• ساعت کار مستقیم: از این مبنا زمانی می‌توان استفاده نمود که رابطه مستقیمی ‌بین ساعات کار مستقیم و هزینه‌های سربار کارخانه وجود داشته‌باشد.
• ساعت کار ماشین آلات: در صورتی که ماشین آلات کارخانه کاملأ اتوماتیک باشند، ساعت کار ماشین مناسب ترین مبنا جهت جذب هزینه‌های سربار می‌باشد. برای اینکه بعضی از هزینه‌های سربار کارخانه مانند تعمیر و نگهداری و استهلاک ارتباط مستقیم به ساعت کار ماشین پیدا می‌کنند.
• سربار واقعی: هزینه‌هایی که در طول دوره مالی به صورت واقعی به مصرف رسیده است. همچنین کلیه هزینه‌هایی که باید با انجام اصلاحات، در پایان دوره مالی به عنوان هزینه‌های سربار شناسایی و در حساب های مربوط به ثبت برسند.

طبقه‌بندی هزینه‌های سربار

دو نوع از رایج ترین روش های طبقه بندی به صورت زیر است :

1. سربار مستقیم و سربار غیر مستقیم: سربار مستقیم، هزینه‌هایی که مستقیمأ به دایره یا ماشین بخصوص ارتباط داشته باشند. مانند: هزینه‌های مربوط به یک دایره معین شامل : مواد سوختی ، هزینه سرپرستی ، دستمزد غیر مستقیم ، تعمیر ماشین آلات و … . سربار غیر مستقیم، هزینه‌هایی که نمی‌توان آنها را مستقیمأ به حساب یک دایره تولیدی یا خدماتی تخصیص داد. مانند هزینه برق، اجاره و… .
   مهم‌ترین هدف طبقه‌بندی هزینه‌های سربار به مستقیم و غیر مستقیم، تعیین سود آوری محصولات مختلف و مشخص کردن سهم هر دایره در سود مؤسسه می‌باشد.
2. سربار ثابت، سربار متغیر و سربار نیمه متغیر: این طبقه بنید با هدف رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده مدیران با تصمیم گیری در مورد حجم تولید، قیمت گذاری محصولات و کنترل هزینه‌ها.

گروه بندی هزینه‌های سربار

1. سربار ساخت (هزینه‌های عمومی‌کارخانه): در حساب کالای در جریان ساخت ثبت میشود. شامل هزینه‌های تولید ، به غیر از مواد خام و دستمزد مستقیم.
2. سربار اداری و تشکیلاتی: جزء هزینه‌های دوره مالی است و به حساب سود و زیان انتقال می‌یابد.
3. سربار توزیع و فروش: جزء هزینه‌های دوره مالی است و به حساب سود و زیان انتقال می‌یابد.

تفاوت سربار واقعی و سربار جذب شده

• سربار واقعی، یعنی هزینه غیر مستقیم ساخت که در طول دوره ایجاد شده است.
• سربار جذب شده ، مبلغ هزینه های غیر مستقیم که در طول دوره به محصولات تخصیص یافته است.

ثبت هزینه‌های واقعی سربار

هزینه‌های واقعی ساخت پس از وقوع به شکل روزانه در حسابی تحت عنوان کنترل سربار ساخت ثبت می‌شود. این حساب برای ثبت تمامی هزینه‌های غیر مستقیم ساخت مواد غیر مستقیم، دستمزد غیرمستقیم، استهلاک ماشین آلات تولید، اجاره ساختمان کارخانه، بیمه آتش سوزی نحوه محاسه حجم مبنا چگونه می باشد؟ کارخانه، آب و برق و گاز مصرفی کارخانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

حساب کنترل سربار ساخت( شامل هزینه‌های واقعی سربار) ****
حسابهای مختلف (مانند پیش پرداختها، بستانکاران و…) ****

حساب‌های مختلف می‌توانند بر حسب مورد وجوه نقد، پیش‌پرداخت‌ها، بستانکاران و استهلاک انباشته باشد.

ثبت سربار ساخت نحوه محاسه حجم مبنا چگونه می باشد؟ جذب شده

حساب کالای در جریان ساخت ****.
حساب سربار جذب شده ****.

حساب کنترل سربار ساخت

از این حساب به منظور ثبت هزینه‌های واقعی و هزینه‌های جذب شده سربار استفاده میشود. به این ترتیب که هزینه‌های واقعی سربار در بدهکار حساب کنترل سربار ساخت و هزینه‌های سربار جذب شده در بستانکار این حساب ثبت می‌شود.
در پایان دوره مالی ، مانده حساب کنترل سربار ساخت نشان دهنده اضافه یا کسر جذب سربار خواهد بود.

مشخص کردن اضافه یا کسر جذب سربار کارخانه

در پایان دوره مالی، هزینه‌های واقعی کارخانه به دوایر تولیدی و خدماتی تسهیم میشود. سپس هزینه دوایر خدماتی به دوایر تولیدی سرشکن میگردد. بنابراین مانده حساب کنترل سربار ساخت هر دایره تولیدی، نشان دهنده کسر یا اضافه جذب سربار همان دایره خواهد بود. به عبارتی بین سربار جذب شده و سربار واقعی همواره اختلافاتی وجود دارد که اصطلاحا اضافه یا کسر سربار نام‌دارد.

حجم مبنای واقعی * ( نرخ واقعی سربار- نرخ جذب سربار ) = اضافه یا کسر جذب سربار

سربار جذب شده – سربار واقعی = کسر جذب سربار
سربار واقعی – سربار جذب شده = اضافه جذب سربار

ثبت اضافه جذب سربار ساخت

حساب کنترل سربار ساخت ****.
حساب کسر یا اضافه جذب سربار ****.

ثبت کسر جذب سربار ساخت

اگر سربار واقعی > سربار جذب شده ⟵ کسر جذب سربار.

حساب کسر یا اضافه جذب سربار ***.
حساب کنترل سربار ساخت ****.

تحلیل کسر یا جذب سربار

تحلیل کسر و جذب سربار یکی از کاربردی‌ترین ابزار حسابداری صنعتی است. با تحلیل این موضوع می‌توانید در تصمیم‌گیری کاهش و یا افزایش هزینه‌های کارخانه نقش مهمی ایفا کنید.

تجزیه تحلیل کاربردی این‌چنین است که سربار جذب شده با سربار واقعی مقایسه نحوه محاسه حجم مبنا چگونه می باشد؟ می‌شود. چون ارقام واقعی هزینه‌های سربار و مبنای واقعی که برای جذب هزینه‌های سربار کارخانه به ندرت با برآوردهای استفاده‌شده در محاسبه نرخ جذب سربار برابر است.

اضافه یا کسر جذب سربار به این دلیل ایجاد می‌شود که نرخ واقعی سربار به ازای مبنای جذب سربار نحوه محاسه حجم مبنا چگونه می باشد؟ مثلا ساعت کار مستقیم بیشتر یا کمتر از نرخ جذب سربار برایر هر واحد از مبانی مزبور است. به عبارت دیگر عامل اصلی اضافه یا کسر جذب سربار تفاوت بین نرخ جذب سربار و نرخ واقعی سربار است .

بستن حساب کسر یا اضافه جذب سربار

این یک حساب موقت است، بنابراین، باید در پایان دوره مالی بسته شود.

االف) اگر مانده حساب کسر یا اضافه جذب سربار کارخانه مبلغ جزئی باشد، با حساب بهای تمام شده کالای‌فروش رفته، بسته می‌شود.

بستن حساب کسر یا اضافه جذب سربار بابت کسر جذب

حساب بهای تمام شده کالای فروش رفته ***
حساب کسر یا اضافه جذب سربار کارخانه ***

بستن حساب کسر یا اضافه جذب سربار بابت اضافه جذب

حساب کسر یا اضافه جذب سربار ساخت***
حساب بهای تمام شده کالای فروش رفته ***

نکته:پس از بستن حساب کسر یا اضافه جذب سربار ساخت، بهای تمام شده کالای فروش رفته به بهای تمام شده واقعی تبدیل خواهد شد.

ب) اگر کسر یا اضافه جذب سربار ساخت، رقم قابل توجهی باشد، باید متناسب با موجودی کالای در جریان ساخت، موجودی کالای ساخته شده پایان دوره و قیمت تمام شده کالای فروش رفته، به این حساب‌ها منتقل شود.

شاید مطالعه مقاله هزینه سربار جذب نشده و مالیات برای تکمیل اطلاعات شما جالب باشد.

بروز اضافه یا کسر جذب سربار ناشی ناشی از چه عواملی است؟

• انحراف هزینه سربار: که هزینه‌های واقعی سربار ساخت و هزینه‌های برآوردی که در محاسبه نرخ جذب سربار منظور شده است، تفاوت دارد.
• انحراف ظرفیت سربار: که حجم مبنای واقعی مثلا ساعت کار مستقیم با حجم مبنای برآوردی برای تعیین نرخ جذب سربار متفاوت باشد.

ثبت بستن سربار ساخت جذب شده

حساب سربار جذب شده ****.
حساب کنترل سربار ساخت ****.

ثبت بستن حساب حساب کنترل سربار ساخت

پس از بستن حساب سربار جذب شده، حساب کنترل سربار ساخت مانده‌گیری می‌شود:

• در صورتی که مانده این حساب بستانکار باشد، نشان‌دهنده اضافه جذب سربار است که در این صورت کنترل سربار ساخت بدهکار و در مقابل حساب بهای تمام شده کالای فروش رفته بستانکار می‌شود.
• در صورتی که مانده حساب کنترل ساخت بدهکار شود، نشان‌دهنده کسر جذب سربار است که در این صورت حساب کنترل سربار ساخت بستانکار و در مقابل بهای تمام شده کالای فروش رفته بدهکار می‌شود.

مثال محاسبه نرخ جذب سربار در حسابداری صنعتی

اطلاعات شرکت گلسان به صورت زیر است. می‌خواهیم نرخ جذب سربار و اضافه یا کسر سربار این شرکت را محاسبه کنیم:
سربار برآوردی دایره 1: 8،500،000 ریال.
سربار برآوردی دایره 2: 9،000،000 ریال.

ساعت کار مستقیم برآوردی دایره 1: 200 ساعت.
ساعت کار ماشین آلات برآوردی دایره2: 150 ساعت.

ساخت سفارش 1 در دایره تولیدی1: با 50 ساعت کار واقعی.
ساخت سفارش 2 در دایره تولیدی2: با 40 ساعت کار واقعی.

هزینه‌های سربار واقعی سفارش 1، شامل مواد غیرمستقیم، هزینه استهلاک ماشین آلات، برق مصرفی و بیمه سهم کارفرما، 2،000،000 ریال.
هزینه‌های سربار واقعی سفارش 2، 3،500،000 ریال.

مبنای برآوردی / هزینه سربار برآوردی = نرخ جذب سربار.
42،500 = 200 / 8،500،000 = نرخ جذب سربار دایره 1.
60،000 = 150 / 9،000،000 = نرخ جذب سربار دایره 2.

نرخ جذب سربار * مبنای واقعی = سربار جذب شده.
2،125،000 =42،500 * 50 = سربار جذب شده دایره 1.
2،400،000= 60،000 * 40 = سربار جذب شده دایره 2.

در دایره 1، هزینه واقعی سربار از سربار جذب شده کمتر است، بنابراین اضافه جذب سربار و دایره 2، هزینه واقعی سربار از سربار جذب شده بیشتر است بنابراین کسر جذب سربار وجود دارد.

شرط یک بانک برای پرداخت وام برخلاف دستور بانک مرکزی | برخی از شعب بانک صادرات: پرداخت وام مشروط به سپرده گذاری است

در شرایطی که مسئولان بانکی می‌گویند برای پرداخت تسهیلات خرد، شرط بررسی میانگین یا معدل مانده حساب نداریم، مشاهدات میدانی از برخی شعب بانک صادرات در روند پرداخت تسهیلات بیانگر این است که متقاضیان حداقل باید دو ماه سپرده بگذارند تا بتوانند ۱۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان بسته به میانگین آن سپرده، وام بگیرند.

به گزارش ایسنا، در پی ممنوعیت بلوکه کردن بخشی از مبلغ وام و همچنین سپرده گذاری بدون سود برای دریافت تسهیلات، عملکرد بانک‌ها در این راستا و رعایت این بخشنامه مورد بررسی قرار گرفته که دراین گزارش به طور نمونه شرایط وام دهی از سوی بانک صادرات و چگونگی برخورد این بانک با بخشنامه مربوطه رصد شده است.

بر اساس مشاهدات میدانی از برخی شعب بانک صادرات، این بانک برای پرداخت تسهیلات خرد، مبلغی از وام را بلوکه نمی کند. اما پرداخت وام مشروط به سپرده گذاری است که این سپرده برای حداقل مدت دو ماه باید نزد بانک باشد، البته به آن سود تعلق می گیرد و متقاضی زمان دریافت وام می تواند سپرده خود را پس بگیرد؛ لذا این شرایط خارج از بخشنامه اخیر بانک مرکزی نیست. اما در مجموع مسئولان بانکی تاکید دارند که برای پرداخت تسهیلات خرد، شرط بررسی میانگین یا معدل مانده حساب نباید داشته باشیم.

طبق بررسی میدانی از برخی شعب بانک صادرات، این بانک سه طرح برای پرداخت تسهیلات به مشتریان خود دارد که شامل طرح‌های میثاق، صدر و سنا می‌شود.

طرح صدر به دو صورت است که در طرح «صدر ۱» با سپرده سرمایه‌گذاری یکساله، نرخ سود علی‌الحساب ۱۶ درصد و حداقل مبلغ برای افتتاح حساب ۵۰ میلیون تومان تسهیلات پرداخت می‌شود و شرایط لازم برای وام‌دهی از طریق طرح «صدر ۲» با سپرده‌گذاری دو ساله، نرخ سود علی‌الحساب ۱۸ درصد و حداقل مبلغ برای افتتاح حساب ۱۰۰ میلیون تومان است.

علاوه بر این، پرداخت تسهیلات از طریق طرح «میثاق» بانک صادرات بدین صورت است که برای اشخاص حقیقی امکان دریافت تسهیلات با نرخ ۹ درصد، ۹۰ درصد معادل موجودی تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان با اقساط ۳۶ ماهه وجود دارد.

اشخاص حقوقی نیز برای دریافت وام از طریق طرح «میثاق» می‌توانند با نرخ هفت درصد به میزان ۲۰۰ درصد معدل موجودی با اقساط ۲۴ ماهه وام بگیرند.

بیشتر بخوانید

البته مشاهدات از برخی شعب بانک صادرات بیانگر این است که در حال حاضر فقط طرح سنا برای پرداخت وام اجرا می‌شود.

طرح «سنا» که فعلا در اغلب شعب این بانک اجرا می شود، اینگونه است که نرخ سود تسهیلات از این محل ۱۰ تا ۱۸ درصد و اقساط آن ۱۸ تا ۶۰ ماهه است که پرداخت تسهیلات بعد از دو ماه سپرده‌گذاری تا ۱۰۰ درصد معدل موجودی انجام می‌شود.

در جزئیات این طرح آمده است که یکی از مزیت‌های آن نسبت به سپرده‌های سرمایه‌گذاری ماه شمار این است که نحوه محاسبه میانگین موجودی و کسب امتیاز دریافت تسهیلات در این طرح به‌صورت روزشمار بوده و مشتری امکان واریز و برداشت و انجام امور روزانه مالی خود را خواهد داشت.

از سوی دیگر، حداقل مبلغ جهت افتتاح سپرده کوتاه مدت سنا ۱۰۰ هزار تومان است که حداقل معدل میانگین جهت محاسبه امتیاز دریافت تسهیلات ۱۰ میلیون تومان است و امکان واریز و برداشت از حساب میسر خواهد بود.

مبنای دوره سپرده‌گذاری برای بهره‌مندی از امتیاز تسهیلات، حداقل دو ماه خواهد بود که بعد از طی کردن حداقل مدت ماندگاری (دو ماه) معادل ۱۰۰ میانگین موجودی، تسهیلات قابل پرداخت است.

در این زمینه، یکی از کارمندان شعب بانک صادرات می‌گوید که در طرح سنا، دو ماه سپرده در بانک می ماند و بعد از این مدت متقاضی به میزان آورده خود وام می گیرد؛ به طور مثال اگر ۲۰۰ میلیون تومان طی دو ماه سپرده شود، پس از این مدت متقاضی می تواند سپرده خود را برداشت و معادل ۲۰۰ میلیون تومان نیز از بانک وام بگیرد.

البته میزان پرداخت سود به این سپرده ۹.۵ درصد است اما میزان پرداخت سود به سپرده های دیگر ۱۸ درصد است.

نکته مهم در این زمینه این است که حداقل مبلغ تسهیلات قابل پرداخت از این محل ۱۰ میلیون تومان و حداکثر ۲۰۰ میلیون تومان است.

بنابراین، بانک صادرات در شرایطی بر اساس میانگین حساب، وام می‌دهد که مسئولان بانکی می‌گویند برای پرداخت تسهیلات خرد، شرط بررسی میانگین یا معدل مانده حساب نداریم و بانک‌ها نباید این کار را انجام دهند.

اعمال سیاست‌های قیمتی برای پرمصرف‌ها/ یارانه این خانوارها از ماه آینده حذف می شود!

برنا نوشت:زمستان امسال برای جبران بخشی از ناترازی گاز، می‌توان مانند سال گذشته با محاسبه پلکانی گازبها، علاوه بر ایجاد عدالت در پرداخت یارانه به هر خانوار، بخشی از ناترازی گاز را با کاهش مصرف جبران کرد.

ایران یکی از بالاترین شدت مصرف انرژی در جهان را به خود اختصاص داده است و اگرچه دومین کشور دارنده ذخایر گاز و سومین تولیدکننده آن به شمار می‌رود اما سهمی کمتر از ۰.۵ درصد از تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است.

ایران را می‌توان بزرگترین پرداخت‌کننده یارانه سوخت در جهان دانست. ایران در سال ۲۰۲۰ میلادی سهمی معادل ۱۶ درصد از یارانه انرژی جهان را به خود اختصاص داده بود.

در حالی که مجموع یارانه انرژی پرداخت شده در جهان در سال ۲۰۲۰ میلادی، کمی بیش از ۱۸۱ میلیارد دلار بوده، ایران در مجموع آن سال ۲۹.۶ میلیارد دلار یارانه به بخش انرژی پرداخت کرد.

از سوی دیگر، گزارش تفریغ بودجه سال ۱۳۹۹ نیز نشان می‌دهد، ایرانی‌ها بیش از ۱.۶ هزار هزار میلیارد تومان یارانه پنهان دریافت کرده‌اند که از این میزان ۱.۴ هزار هزار میلیارد تومان مربوط به بخش‌های مختلف انرژی از گاز طبیعی تا فرآورده‌های نفتی و آب و برق است.

در واقع حدود ۹۰ درصد از یارانه پنهانی که در سال گذشته در ایران پرداخت شده مربوط به بخش انرژی است که در گاز عددی معادل ۹۸۰ هزار میلیارد تومان و در بخش فرآورده‌های نفتی نیز ۴۰۰ هزار میلیارد تومان بوده است.

۱.۶ هزار هزار میلیارد تومان در واقع ۲.۵ برابر عملکرد بودجه عمومی دولت در سال ۹۹ است. همچنین این عدد معادل ۴۶ درصد از حجم نقدینگی کشور در آن سال به شمار می‌رود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، ایرانی‌ها درمجموع معادل۶.۳ میلیون بشکه نفت در روز انرژی مصرف می‌کنند. عددی که به آسانی قابلیت صرفه‌جویی ۵۰ درصدی را دارا است. در کنار این یارانه عظیمی که به دلیل فاصله قیمتی در ایران با میانگین جهانی وجود دارد، بدمصرفی در انرژی نیز باعث شده تا نگرانی‌ها نسبت به واردات انرژی بیشتر شود.نحوه محاسه حجم مبنا چگونه می باشد؟

این موضوع علاوه بر سوخت‌های مایع مانند بنزین در خصوص گاز نیز حکمفرما است. در حال حاضر ایران ظرفیت تولید روزانه بیش از یک میلیارد متر مکعب گاز را دارا است. با این حال تولید گاز شیرین کشور روزانه تا ۸۶۰ میلیون متر مکعب در روز نحوه محاسه حجم مبنا چگونه می باشد؟ برآورد می‌شود. اعدادی که در مقیاس جهانی، به اندازه مصرف چند کشور است اما به تنهایی در ایران سوزانده می‌شود.

بدمصرفی گاز در بخش خانگی

در زمستان سال گذشته ایرانی‌ها در بخش خانگی به طور میانگین ۶۵۰ میلیون متر مکعب در روز گاز سوزاندند. این رقم در برخی روزها تا بالای ۷۲۰ میلیون متر مکعب در روز نیز بالا رفت.

در واقع اگر جریمه مشترکان پر مصرف در سال گذشته انجام نمی‌شد این رقم ممکن بود بالاتر باشد. بر اساس اعلام شرکت ملی گاز ایران، پس از اجرای این طرح در زمستان سال گذشته، میزان مصرف ۵۰ درصد از پله ششم به بالا کاهش یافت و این دسته از مشترکان مشمول پاداش صرفه‌جویی تا ۱۲۰ هزار تومان شده‌اند. نکته مهم آن است که هرچند تعرفه گاز افزایش پیدا کرد اما هنور با قیمت ارزش گاز فاصله دارد.

از سوی دیگر آنگونه که وزیر نفت نیز بر آن تاکید دارد، بیشترین یارانه انرژی را مشترکان پرمصرف دریافت می‌کنند که نشان‌دهنده آن است عدالت اجتماعی رعایت نشده است، با این حال مبنای افزایش تعرفه گاز مشترکان پرمصرف قیمت گاز صادراتی نیست و خیلی پایین‌تر از آن است و به‌صوت پلکانی محاسبه می‌شود.

با نزدیک شدن به ماه‌های سرد سال و افزایش مصرف گاز در کشور، دوباره نگرانی‌ها نسبت به ناترازی گاز در زمستان امسال مطرح است.

در حال حاضر، تقریبا ۳۷ درصد مصرف گاز کل کشور در بخش گاز خانگی و تجاری است و این میزان به صورت میانگین سالانه است و در زمستان و فصل‌های سرد سال این نسبت مصرف گاز به مراتب بالاتر از ۵۰ درصد کل مصرف کشور است. بنابراین سیاست بهینه در این زمینه تمرکز بر بهینه‌سازی مصرف به خصوص در بخش خانگی و تجاری است.

البته نگاهی به آمارها و گزارش‌ها نشان می‌دهد بخش خانگی در تمام موارد پرمصرف نیست و حدود ۶۳ درصد از مشترکان بخش خانگی در پله‌های یک تا سه محاسبه قیمت گاز قرار دارند. در واقع ۶۳ درصد از جمعیت، الگوی مصرف گاز را رعایت می‌کنند.

این ۳ پله، در زمستان سال گذشته نیز جریمه‌ای پرداخت نکردند و تعرفه گاز آنها مانند سال ۱۳۹۹ محاسبه شد. حدود ۲۵.۵ درصد از مشترکان بخش خانگی نیز در پله‌های ۴ و ۵ قرار دارند که افزایش قیمت گازبها برای آنها بسیار ناچیز بوده است. در واقع حدود ۸۷ درصد از جمعیت با کمترین انحراف معیار از الگو، گاز را مصرف کرده‌اند.

از سوی دیگر، پرمصرف‌ها در حوزه گاز جزو دهک‌های بالای جامعه هستند تا آنجا که در بررسی شهر تهران ۸۰ درصد مشترکان بدمصرف که تا آخرین پله بالا رفته‌اند، در مناطق ۱، ۲ و ۳ شهری زندگی می‌کنند و در مجموع مناطق شمالی بیش از ۹۳ درصد پرمصرف‌ها را در خود جای داده است.

اعمال سیاست‌های قیمتی برای پرمصرف‌ها

همچنین با محاسبه‌ای ساده مشخص می‌شود که مشترکان پرمصرف گازی کمتر از ۱۳ درصد کل مشترکین هستند ولی مصرف آنها به صورت میانگین بین ۵ تا ۶ برابر یک مشترک با مصرف عادی است یعنی به تنهایی این بخش به اندازه کل ۸۷ درصد مشترکین دیگر گاز مصرف می‌کنند.

بنابراین مسئله اصلی در مسئله بهینه‌سازی، کنترل و مدیریت مصرف مشترکان پرمصرف است که از طریق اعمال سیاست‌های قیمتی می‌توان مصرف آنها را کاهش داد.

بنابراین الگوی اصلی در این نقطه، تمرکز بر مشترکان پرمصرف و افزایش نمایی قیمت مصرف گاز به ازای پلکان بالاتر از الگوی بهینه مصرف است که به آن مدل تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها گفته می‌شود.

در این روش مشترکان با مصرف در الگوی بهینه، با هیچ افزایش قیمتی مواجه نخواهند شد و تنها افزایش و واقعی سازی قیمت متوجه مشترکان پرمصرف خواهد بود که هم در بحث عادلانه کردن استفاده از یارانه‌ها، این مدل تعرفه گذاری، مدل مناسبی است؛ هم در کاهش مصرف و بهینه‌سازی مصرف که از طریق واقعی سازی تعرفه به وقوع می‌پیوندد.

سال گذشته، پس از چندین سال پیگیری موضوع اجرای طرح تعرفه‌گذاری پلکانی مشترکان پرمصرف (IBT)، وزارت نفت دولت سیزدهم در آذر ۱۴۰۰ فاز اول حذف یارانه مشترکان پرمصرف را اجرایی کرد که نتیجه آن کاهش مصرف روزانه ۲۵ میلیون مترمکعبی مصرف مشترکان پرمصرف نسبت به سال ۱۳۹۹ شد که نشان از اهمیت بسیار بالای اصلاحات قیمتی برای مشترکان پرمصرف دارد.

امسال نیز با توجه به ناترازی گاز در کشور، می‌توان این اقدام را ادامه داد و با اعمال جریمه برای مشترکان پرمصرف گاز، بهینه‌سازی را اجرایی کرد؛ موضوعی بر اساس قانون بودجه سال جاری، منع قانونی ندارد.

طبق بند (ک) تبصره (۱۵) قانون بودجه ۱۴۰۱؛ اصلاح هزینه گاز خانگی باید به‌گونه‌ای صورت پذیرد که عمده مردم کم‌مصرف (پله‌های ۱ تا ۳) هیچ‌گونه افزایش قیمتی را در قبض ماهیانه خود نداشته و حتی مقداری نیز از هزینه آن‌ها کاسته شود.

پله‌های میانی (۴ تا ۷) افزایش معقول در حدود ۱۰۰ درصدی را تجربه کنند و در نهایت مشترکین پرمصرف (پله‌های ۸ تا ۱۲) افزایشی ۱۰ تا ۲۰ برابری را در قبوض گاز خود داشته باشند، به‌گونه‌ای که پرمصرف‌ترینِ آن‌ها (پله ۱۲) گاز را با قیمت غیریارانه ای و برابر با ارزش تجاری آن دریافت کند. علاوه بر آن جریمه نیروگاه‌هایی که بالاتر از الگوی مصرف قرار دارند، نیز که سال گذشته اجرا نشد، امسال می‌تواند بخشی از مصرف را مدیریت کند.

شرط «بانک صادرات» برای پرداخت وام

در شرایطی که مسئولان بانکی می‌گویند برای پرداخت تسهیلات خرد، شرط بررسی میانگین یا معدل مانده حساب نداریم، مشاهدات میدانی از برخی شعب بانک صادرات در روند پرداخت تسهیلات بیانگر این است که متقاضیان حداقل باید دو ماه سپرده بگذارند تا بتوانند ۱۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان بسته به میانگین آن سپرده، وام بگیرند.

به گزارش ایسنا، در پی ممنوعیت بلوکه کردن بخشی از مبلغ وام و همچنین سپرده گذاری بدون سود برای دریافت تسهیلات، عملکرد بانک‌ها در این راستا و رعایت این بخشنامه مورد بررسی قرار گرفته که دراین گزارش به طور نمونه شرایط وام دهی از سوی بانک صادرات و چگونگی برخورد این بانک با بخشنامه مربوطه رصد شده است.

بر اساس مشاهدات میدانی از برخی شعب بانک صادرات، این بانک برای پرداخت تسهیلات خرد، مبلغی از وام را بلوکه نمی کند. اما پرداخت وام مشروط به سپرده گذاری است که این سپرده برای حداقل مدت دو ماه باید نزد بانک باشد، البته به آن سود تعلق می گیرد و متقاضی زمان نحوه محاسه حجم مبنا چگونه می باشد؟ دریافت وام می تواند سپرده خود را پس بگیرد؛ لذا این شرایط خارج از بخشنامه اخیر بانک مرکزی نیست. اما در مجموع مسئولان بانکی تاکید دارند که برای پرداخت تسهیلات خرد، شرط بررسی میانگین یا معدل مانده حساب نباید داشته باشیم.

طبق بررسی میدانی از برخی شعب بانک صادرات، این بانک سه طرح برای پرداخت تسهیلات به مشتریان خود دارد که شامل طرح‌های میثاق، صدر و سنا می‌شود.

طرح صدر به دو صورت است که در طرح «صدر ۱» با سپرده سرمایه‌گذاری یکساله، نرخ سود علی‌الحساب ۱۶ درصد و حداقل مبلغ برای افتتاح حساب ۵۰ میلیون تومان تسهیلات پرداخت می‌شود و شرایط لازم برای وام‌دهی از طریق طرح «صدر ۲» با سپرده‌گذاری دو ساله، نرخ سود علی‌الحساب ۱۸ درصد و حداقل مبلغ برای افتتاح حساب ۱۰۰ میلیون تومان است.

علاوه بر این، پرداخت تسهیلات از طریق طرح «میثاق» بانک صادرات بدین صورت است که برای اشخاص حقیقی امکان دریافت تسهیلات با نرخ ۹ درصد، ۹۰ درصد معادل موجودی تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان با اقساط ۳۶ ماهه وجود دارد.

اشخاص حقوقی نیز برای دریافت وام از طریق طرح «میثاق» می‌توانند با نرخ هفت درصد به میزان ۲۰۰ درصد معدل موجودی با اقساط ۲۴ ماهه وام بگیرند.

البته مشاهدات از برخی شعب بانک صادرات بیانگر این است که در حال حاضر فقط طرح سنا برای پرداخت وام اجرا می‌شود.

طرح «سنا» که فعلا در اغلب شعب این بانک اجرا می شود، اینگونه است که نرخ سود تسهیلات از این محل ۱۰ تا ۱۸ درصد و اقساط آن ۱۸ تا ۶۰ ماهه است که پرداخت تسهیلات بعد از دو ماه سپرده‌گذاری تا ۱۰۰ درصد معدل موجودی انجام می‌شود.

در جزئیات این طرح آمده است که یکی از مزیت‌های آن نسبت به سپرده‌های سرمایه‌گذاری ماه شمار این است که نحوه محاسبه میانگین موجودی و کسب امتیاز دریافت تسهیلات در این طرح به‌صورت روزشمار بوده و مشتری امکان واریز و برداشت و انجام امور روزانه مالی خود را خواهد داشت.

از سوی دیگر، حداقل مبلغ جهت افتتاح سپرده کوتاه مدت سنا ۱۰۰ هزار تومان است که حداقل معدل میانگین جهت محاسبه امتیاز دریافت تسهیلات ۱۰ میلیون تومان است و امکان واریز و برداشت از حساب میسر خواهد بود.

مبنای دوره سپرده‌گذاری برای بهره‌مندی از امتیاز تسهیلات، حداقل دو ماه خواهد بود که بعد از طی کردن حداقل مدت ماندگاری (دو ماه) معادل ۱۰۰ میانگین موجودی، تسهیلات قابل پرداخت است.

در این زمینه، یکی از کارمندان شعب بانک صادرات می‌گوید که در طرح سنا، دو ماه سپرده در بانک می ماند و بعد از این مدت متقاضی به میزان آورده خود وام می گیرد؛ به طور مثال اگر ۲۰۰ میلیون تومان طی دو ماه سپرده شود، پس از این مدت متقاضی می تواند سپرده خود را برداشت و معادل ۲۰۰ میلیون تومان نیز از بانک وام بگیرد.

البته میزان پرداخت سود به این سپرده ۹.۵ درصد است اما میزان پرداخت سود به سپرده های دیگر ۱۸ درصد است.

نکته مهم در این زمینه این است که حداقل مبلغ تسهیلات قابل پرداخت از این محل ۱۰ میلیون تومان و حداکثر ۲۰۰ میلیون تومان است که دوره بازپرداخت اقساط و ضرایب پرداخت تسهیلات به شرح جدول زیر است:

بنابراین، بانک صادرات در شرایطی بر اساس میانگین حساب، وام می‌دهد که مسئولان بانکی می‌گویند برای پرداخت تسهیلات خرد، شرط بررسی میانگین یا معدل مانده حساب نداریم و بانک‌ها نباید این کار را انجام دهند.