تاثیر کاهش 80 درصدی مالیات بر معاملات سهام / سیاست های جدید دولت برای تقویت بورس
با توجه به ریزش های اخیر بازار سهام بسیاری از کارشناسان معتقدند که زمینه برای رشد بازار مهیاست و دولت هم با ابلاغ دستورالعمل های جدید به نوعی حمایت خود را از رشد بازار اعلام کرده اما این مساله در گرو عملکرد بازارگردان ها و حقوقی هاست.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج، پس از اینکه در ماه های گذشته بازار سرمایه به شدت روندی نزولی آغاز کرده بود، حالا دولت تصمیم گرفته تا سیاست های حمایتی جدیدی را برای رشد بازار سرمایه اجرایی کند که برخی از این موارد شاهد افزایش عرضه کالا به بورس کالا و تخفیف مالیاتی برای معاملات و انتقال سهام و همچنین معافیت مالیاتی برای افزایش سرمایه از محل سود انباشته بوده است.
یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی موج با اشاره به اینکه در 5 ماه گذشته بازار سرمایه روند نزولی داشته و هم اکنون در کف قیمت ها قرار دارد، گفت: در شرایط کنونی موضوع کاهش 50 درصدی مالیات نقل و انتقال سهام که منجر می شود هزینه این بخش تا یک دهم کاهش یابد محرکی در جهت تسهیل معاملات بازار و افزایش گردش نقدینگی در بازار می شود به همین دلیل پیش بینی می شود بازار به زودی روندی صعودی آغاز کند.
رضا روحی با بیان اینکه یکی دیگر از سیاست های که می تواند بر بازار اثرگذار باشد افزایش ورود خودروها به بورس کالا است، افزود: از آنجایی که صنعت خودروی کشور زیان ده هست این سیاست می تواند در کاهش زیان انباشته این شرکت ها موثر باشد در نتیجه تقاضا برای سهام گروه خودرویی هم افزایش خواهد یافت، البته در روزهای اخیر عرضه لاستیک در بورس کالا هم آزاد شد و همین موضع هم روی حاشیه سود شرکت های این گروه تاثیرگذار است زیرا پیش از این به دلیل اینکه قیمت گذاری در این بخش به صورت دستوری انجام می شد و از طرف دیگر قیمت مواد اولیه هم بالا رفته بود بسیاری از شرکت های لاستیکی با زیان روبرو شده بودند و حالا این دستورالعمل می تواند به بازگشت حاشیه سود شرکت های ایران گروه کمک کند.
معافیت مالیاتی شرکت ها در افزایش سرمایه
همچنین مدیر نظارت بر بازار اولیه سازمان بورس در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج با اشاره به اینکه یکی از سیاست های کشور که در لایحه بودجه 1401 پیش بینی شده بود معافیت مالیاتی شرکت ها در افزایش سرمایه از محل سود انباشته بوده است، گفت: این مساله به دلیل اینکه منجر می شود که منابع داخلی شرکت در درون شرکت حفظ شود و به نوعی در تامین مالی پروژه ها و . موثر واقع شود به نفع سهامداران خرد و شرکت هم هست زیرا پس از اجرای پروژه ها به طور قطع حاشیه سود شرکت ها هم بهبود پیدا می کند.
وحید قلب روشن با بیان اینکه هدف از اجرای این سیاست حفظ نقدینگی شرکت هاست، افزود: به طور قطع وقتی سود شرکت ها توزیع نمی شود این منابع در بالا رفتن ارزش سهام شرکت ها هم موثر است که این مساله می تواند به نفع همه سهامداران باشد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج، در شرایط کنونی شاخص به محدوده یک میلیون و 300 هزار واحد رسیده است و بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که اگر از این محدوده حمایت نشود بازار بک بحران جدی مواجه می شود زیرا پس از آن شاخص به سمت سطح یک میلیون و صد هزار واحد حرکت می کند و این مساله با افزایش خروج سرمایه از بورس ادامه پیدا می کند و می تواند شرایط بازگشت بازار سرمایه به روال طبعی را با چالش همراه کند با این حال به نظر می رسد که دولت برنامه های را برای حمایت از بازار سرمایه ارائه کرده اما اینکه چقدر بتواند در رشد بازار موثر باشد به زودی مشخص خواهد شد، زیرا شرایط بنیادی و تکنیکال برای رشد بازار فراهم است و تنها اراده بازارگردان ها و حقوقی هاست که می تواند به بهانه همین برنامه های جدید دولت روند صعودی بورس را کلید بزند.
تحریم ها سیگنال مثبتی برای بورس دارد اما سهامداران تازه‌کار را می‌ترساند
کارشناس مالی با اعلام بی نتیجه ماندن هدف ترامپ در تحریم احتمالی بورس تهران گفت: تحریم ها سیگنال مثبتی دارد اما تازه‌کاران بورس را می‌ترساند .
به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، میلاد خوش زبان با انتشار مطلبی با عنوان "ته خورجین تحریم" در تجارت فردا در خصوص تبعات احتمالی تحریم بورس تهران توسط ترامپ اعلام کرد: در روزهای گذشته خبر تحریم بورس تهران از سوی ترامپ در واپسین روزهای حضور در تحریم‌ها چه تاثیری روی بورس دارد؟ کاخ سفید منتشر شد. خبری که تعجب بسیاری را برانگیخت . چرا که بورس تهران مدت‌ها است تحریم است!
پس از انتشار خبر این سوال مطرح شد که منظور ترامپ از تحریم بورس تهران چه بوده و آیا امکان تحریم بیشتر این بازار سرمایه وجود دارد یا تحریم‌ها چه تاثیری روی بورس دارد؟ خیر؟ برای پاسخ دقیق‌تر به سوالات مطرح شده در زمینه تحریم بورس تهران و چند و چون آن باید ابتدا به سوالی دیگر پاسخ دهیم و آن این است که اصلا بورس تهران چیست؟ بورس تهران بازاری متشکل از چند صد شرکت است که تحریم‌ها قبلا دامن همه آنها را فرا گرفته و عملا چیزی برای تحریم جدید وجود ندارد.
از منظر فناوری نیز چه به لحاظ سخت‌افزاری و چه نرم‌افزاری بورس تهران همین حالا و در شرایط فعلی از تحریم‌ها آسیب دیده و به نوعی تحریم است. مصداق بارز این موضوع را طی ماه‌های گذشته در مشکل هسته معاملات شاهد بودیم که به دلیل تحریم‌ها از مدت‌ها پیش امکان به روزرسانی و مذاکرات خارجی برای حل این مشکل توفیقی نداشت و با افزایش سهامداران حقیقی مشکلات کندی هسته بسیار جدی شد تا جایی که تبدیل به یکی از جدی ترین ریسک های بازار سهام شده بود.
از طرفی شرکت هایی که در بورس تهران پذیرش شده‌اند همگی جز شرکت های داخلی هستند و سهام هیچ شرکت خارجی در بورس ایران وجود ندارد و هیچ یک از شرکت های ایرانی نیز در بورس‌های خارجی پذیرش نشده‌اند. بنابراین از این منظر هم چیزی برای تحریم وجود ندارد.
تحریم شرکت‌های فعال در بورس تهران از گذشته
در این میان، برخی تهدید ترامپ از تحریم بورس تهران را تحریم شرکت‌های حاضر در این بورس تلقی می‌کنند که البته این موضوع قابلیت اجرا دارد اما نکته اینجا است که این شرکت‌ها هم پیش از این تحریم شده‌اند. به عنوان مثال شرکت‌های بزرگ صادراتی گاهی نه یکبار بلکه چندین بار با عناوین مختلف مجددا تحریم شده‌اند.
وقتی این تحریم‌ها مانع نقل و انتقال بانکی و یا حضور خودروسازان خارجی می‌شود و یا اجازه صادرات راحت و بی دردسر به شرکت‌های بزرگ داده نمی‌شود و آنها مجبورند از لحاظ مقداری به میزان کمتری بفروشند و به لحاظ قیمتی تخفیف بیشتری بدهند، وقتی نفتی که در بورس انرژی است تحریم است، وقتی بانک مرکزی و سوییفت تحریم است همه اینها نشان می دهد بورس تهران از قبل تحریم شده و تحریم مجدد با عنوانی جدید تاثیر تازه‌ای بر عملکرد آنها در شرایط فعلی نخواهد داشت.
بازار اثرات تحریم را پیش‌خور کرده
بازار از قبل اثر تمامی تحریم‌ها را پیش‌خور کرده و تحریم‌های جدید تاثیر جدیدی نخواهند داشت. تحریم‌ها برای بازار سرمایه موضوع جدیدی نیست. سال‌ها است به واسطه محدودیت‌ها امکان همکاری‌های بین‌المللی با بورس‌های خارجی وجود ندارد. مضاف بر آن اشخاص خارجی نمی‌توانند به آسانی سرمایه گذاری مستقیمی داشته باشند و میزان سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم خارجی نیز بسیار اندک است.
از طرفی تمام ذینفعان و تمام بازیگران بورس تهران اشخاص داخلی هستند و از این جهت نیز تحریم در این شرایط چندان محلی از اعراب ندارد چراکه بازیگر خارجی در بورس تهران وجود ندارد.
از ممنوعیت صادرات و واردات بسیاری از کالاها گرفته تا مشکلات مربوط به بازگشت ارز و افزایش نرخ تحریم‌ها چه تاثیری روی بورس دارد؟ دلار نیمایی و دور خارج شدن دلار ۴۲۰۰ تومانی و تورم موجود که منجر به افزایش سود شرکت‌ها به واسطه افزایش نرخ های فروش شده و کاهش قدرت رقابت‌پذیری شرکت‌های صادراتی همگی نشان‌دهنده این است که تحریم‌ها اثرات را از قبل بر شرکت‌های بورسی و اقتصاد بر جای گذاشته‌اند. شرکت‌های بورسی در همین شرایط توانستند گزارشهای ۶ ماهه خوبی ارائه دهند.
یکی دیگر از اثرات تحریم‌ها را می‌توان در افشای برخی از اطلاعات شرکت‌ها مشاهده کرد. از آنجایی که گزارشهای مالی شرکت‌ها توسط سازمان تحریم‌ها رصد می‌شود برخی از اطلاعات مالی شرکت‌ها به دلایل استراتژیک و منطقی بودن با ملاحظات سازمان بورس منتشر نمی‌شود تا اطلاعات مشتریان لو نرود.
به علاوه اینکه تحریم‌ها حضور بازارهای پول و سرمایه در مناسبات بین‌المللی را از مدت‌ها قبل تحت تاثیر قرار داده است. به عنوان مثال در صورتی که پول ملی نزد شرکت‌های همچون یورو کلیر (Euroclear) و کلیر استریم (Clearstream) ثبت شود، امکان انتشار صکوک و اسناد خزانه برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم می‌شود همانند اتفاقی که چندی پیش برای گرجستان و نیجریه رخ داد.
برای انتشار صکوک ارزی نیاز است نهاد یا نهادهایی که مسئولیت اموالداری و تسویه و پُست ترید را بر عهده می‌گیرند مشخص شوند بنابراین این موضوع مستلزم آن است بتوانیم با نهادهای مالی بین‌المللی همکاری و مشارکت داشته باشیم. مضاف بر آن برای ارتباط با سرمایه‌گذاران و نقل و انتقالات مالی به حضور بانک‌ها هم نیاز است.
در بحث فناوری هم چه به لحاظ سخت‌افزاری و چه به لحاظ نرم‌افزاری همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد همیشه در این خصوص در مضیقه بوده‌ایم و تحریم‌ها به ما اجازه نداده مثلا بتوانیم از بورس‌های پیشرفته‌ای همچون بورس لندن سیستم نظارتی به روز تهیه کنیم. تا زمانی که انتقال فناوری صورت نگیرد، امکان ارتباط موثر با بورس‌های دنیا وجود نخواهد داشت. در حال حاضر حتی گاهی بورس‌های منطقه نیز از ترس تحریم‌ها حاضر به همکاری‌های تخصصی مثل پذیرش دوگانه و یا عقد قرارداد نیستند.
بورس های ایران پس از برجام برای رفع تعلیق و یا عضویت نزد فدراسیون جهانی بورس‌ها (WEF) اقدام کرده بودند که فدراسیون در ابتدا خواستار عضویت سازمان بورس در سازمان بین‌المللی کمیسیون اوراق بهادار (IOSCO) شد. اما پس از عضویت در این نهاد نیز فدراسیون مجددا به بهانه عدم رعایت قرارداد های پولشویی همچون FATF به شرکت های بورس هشدار داده بود. مواردی که به نظر می‌رسد همچنان رفع نشده‌اند. عضویت در آیسکو از اولویت‌های سازمان بورس از زمان ریاست صالح آبادی بود که از آن زمان سازمان این موضوع را یکی از پیش‌شرط‌های اساسی برای گسترش تعامل با بورس های دنیا می‌دانست.
به علاوه اینکه تا زمان ادامه تحریم‌ها نیز امکان حضور نهادهای رتبه‌بندی بین‌المللی معتبری همچون مودی (Moody’s) ، فیچ (Fitch) و اس اند پی (S&P) نیز وجود نخواهد داشت. نهادهایی که جای خالی آنها به شدت احساس می‌شود.
تحریم تازه‌کاران بورس را می‌ترساند
مهمترین بخش ماجرا دقیقا همین‌جا است. واقعا احتمال ضعیفی است که این موضوع بتواند تاثیری ولو اندک بر روی بورس تهران داشته باشد اما اگر چنین تحریمی تعریف شود، هدف دیگری در سر دارد. تحریم بورس تهران اثر اقتصادی نخواهد داشت اما به دلیل جمعیت ۴۵ تا ۵۰ میلیون نفری سهامداران، سیاست‌گذار تحریم به دنبال اجتماعی سازی تحریم است.
بنابراین لازم است رسانه‌ها هشیار باشند و کارشناس‌ها در این مورد صحبت کنند که جمعیت تازه وارد بورسی تحت تاثیر این موضوع قرار نگیرند و از ترس مرگ دست به خودکشی و ایجاد صف فروش نزنند! موضوع سواد رسانه‌ای در اینجا از اهمیتی دوچندان برخوردار است.
اگر تحریم بورس تهران اتفاق بیفتد بیخودترین تحریم تا به امروز بوده است و اتفاقا سیگنال مثبتی دارد چون این تحریم نه تنها هیچ فشار و تهدیدی روی معاملات بورس تهران ندارد بلکه نشان‌دهنده این است که واقعا انقدر که دیگر چیزی برای تحریم نمانده، کمپین فشار حداکثری به پایان رسیده و کار به تحریم‌های کورکورانه و غیرهدفمند رسیده است.
به علاوه اینکه سیاست‌گذار بازار باید بداند هدف این تحریم احتمالی، خنثی کردن اتفاقات مثبت مربوط به انتقال بخشی از پول صندوق توسعه ملی و بازارگردانی‌ها می‌تواند باشد و نباید اجازه داد با اخبار منفی تحریم و ترس سهامداران تازه وارد، کفه ترازوی بورس مجددا به سمت عرضه سنگینی کند. تحریم بورس تهران واقعا ته خورجین تحریم‌ها است! تحریمی که حتی دیگر جنبه نمایشی هم ندارد.
پیمان شانگهای چه تأثیری بر بورس دارد؟
سید ابراهیم رییسی، رییس دولت سیزدهم در مراسم اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای حضور داشت و در این مراسم ایران به عنوان نهمین عضو دائم این سازمان معرفی شد.
تعادل|رقیه ندایی|
سید ابراهیم رییسی، رییس دولت سیزدهم در مراسم اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای حضور داشت و در این مراسم ایران به عنوان نهمین عضو دائم این سازمان معرفی شد. تا پیش‌ازاین ایران به عنوان عضو ناظر پیمان شانگهای بود و ۱۳ سال پیش درخواست عضویت دائم در آن را داده بود، در این پیمان هشت کشور چین، روسیه، هند، پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان و قزاقستان عضو دایم هستند و حالا با حضور ایران به عنوان عضو دائم، تنها بلاروس، مغولستان و افغانستان اعضای ناظر این سازمان همکاری‌های منطقه‌ای هستند. بر همین اساس گمانه‌های مبنی بر تأثیر این موضوع بر روی بازار سرمایه شکل‌گرفته است. برخی از کارشناسان بر این عقیده‌اند که این عضویت تأثیر مثبتی بر روی اقتصاد کشور دارد. یکی از مهمترین مولفه‌های تأثیرگذاری این عضویت برای کشور را می‌توان افزایش سرمایه‌گذاری‌ها دانست. در حال حاضر با مشکل کمبود سرمایه مواجه هستیم و با توجه به امضای توافق‌نامه‌ها در خصوص فعالیت‌های اقتصادی این سازمان‌های بین‌المللی می‌توان آینده‌ای روشن برای کشور متصور بود چراکه در این وضعیت سرمایه در چارچوب اتحادیه‌های اقتصادی وارد کشور می‌شود و به قولی سرمایه در گردش افزایش می‌یابد. از دیگر مزایای آن می‌توان به عدم معاملات دلاری اشاره کرد. ایران در حوزه معاملات دلاری دارای محدودیت است و معاملات تجاری با کشوری همانند روسیه، چین و هند می‌تواند یک مسیر آسان باشد.یکی از نمایندگان مجلس نیز درباره تأثیر عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای گفته بود، مهمترین تأثیر این اتفاق بی‌اثر شدن تحریم‌ها در ایران بوده؛ ابراهیم رییسی هم در این مراسم اعلام کرد سلطهطلبی و یک جانبه گرایی رو به زوال است، نظام جهان به سود کشورهای مستقل در حال تغییر است.مهرداد بذرپاش، رییس دیوان محاسبات هم مهمترین تأثیر عضویت دائم ایران را «ترک برداشتن دیوارهای تحریم» می‌داند و به نظر می‌رسد در بین برخی از افراد تأثیر سیاسی این مساله بیشتر از تأثیر سیاسی آن است.به‌طورکلی می‌توان گفت که تأثیر اقتصادی پیمان‌نامه‌های طی مدت‌زمانی کوتاه در کشور قابل‌مشاهده نیست، از بورس نیز نباید انتظار داشت که بلافاصله نسبت به این عضویت واکنش مثبت نشان دهد. به‌واسطه این همکاری زیرساختهای اقتصادی برای گردش نقدینگی تقویت می‌شود و تأثیر مثبتی بر روی شرکت‌های بورسی خواهد داشت، البته نباید تاثیر مثبت شورای مشترک بانکی را نادیده گرفت.این شورای مشترک بانکی باهدف تسهیل نظام تأمین مالی پروژه‌های مشترک سازمان است، پس‌ازاین توافق نخستین گردهمایی شورای مشترک بانکی سازمان همکاری شانگهای در 30 نوامبر 2006 در پکن پایتخت چین برگزار شد و این مشور توان مالی خود را برای تأمین مالی پروژه‌های مربوط با یک جاده سوق داده است.با همه این موارد نباید فراموش کرد که سازمان همکاری شانگهای با دو عضو دایم در شورای امنیت سازمان ملل، نیمی از جمعیت جهان، حضور سه کشور گروه بریکس، حجم اقتصادی 23 هزار میلیارد دلاری و تجارت داخلی بیش از 300 میلیارد دلاری از ظرفیت بسیار بالایی برای مبادلات و معاملات اقتصادی با ایران برخوردار است و می‌توان نتیجه گرفت که آینده ایران با این همکاری روشن‌تر از گذشته می‌شود.به عقیده کارشناسان بازار سرمایه این پیمان متمرکز بر کشورهای واردکننده و مصرف‌کننده انرژی ازجمله نفت، محصولات پتروشیمی و مواد معدنی ایران است؛ بنابراین، هرگونه تسهیل دولت‌های حاضر در پیمان شانگهای در واردات محصولات می‌تواند گام موثری در بهبود صادرات و کسب درآمدهای ارزی کشور باشد. محصولاتی مانند فلزات رنگین ازجمله مس، سرب و روی به بازارهای کشورهای عضو این پیمان صادر می‌شود و عمده اوره و متانول تولیدی کشور نیز کشورهای مقصد این سازمان هستند. این موضوع در صورت حمایت کشورهای عضو می‌تواند یک فرصت مناسب برای تسهیل فروش و کاهش تخفیف‌ها و افزایش صادرات باشد که عمده تولیدکننده این محصولات نیز شرکت‌های بورسی هستند.
تأثیر مثبت پیمان شانگهای بر روی تالار شیشه‌ای
بهنام علیخانی، کارشناس بازار سرمایه در خصوص این موضوع می‌گوید: امضای این پیمان می‌تواند بر روی اقتصاد و بازار سرمایه تأثیر مثبتی داشته باشد. اینکه بتوانیم متحدان و هم‌پیمانان بهتری نسبت به گذشته داشته باشیم قطعاً تأثیر مثبتی دارد و چقدر خوب است که این همکاری‌ها در حوزه جغرافیایی خودمان باشد و قطعاً بازارهای هدف خوبی را خواهیم داشت. اگر برجام نیز دوباره بازگردد می‌تواند این بازارهای کشورهای اطراف را به عنوان بازارهای هدف برای ما داشته باشد.علیخانی توضیح می‌دهد: صنایع غذایی می‌توانند در این بازارها به خصوص بازارهای آسیای میانه خوب کار کنند. به عنوان مثال قبل از این تحریم‌ها بسیاری از صنایع غذایی ما صادرات خوبی را به تحریم‌ها چه تاثیری روی بورس دارد؟ این کشورها داشتند و حتی ماکارونی به این کشورها صادر می‌کردند. پتروشیمی‌ها و سیمانی‌ها می‌توانند در این بازارها خیلی خوب عمل کنند. اگر برجام دوباره اجرایی شود، سخوز را در پرتفوی خود خواهم داشت چراکه می‌تواند سیمان به عراق صادر کند. یا سیمان کرمانشاه می‌تواند به اربیل عراق صادرات داشته باشد. یا سیمانی‌های خراسان رضوی می‌توانند به سمت آسیای میانه صادراتی را داشته باشند. همان‌گونه که مطلع هستید سیمان بخش عظیمی از هزینه سربارش مربوط به حمل و نقل آن است چون بسیار سنگین است و وزن دارد.این کارشناس بازار سرمایه در ادامه می‌گوید: اگر برجام رخ دهد حتی خودروسازی‌های ما می‌توانند در این بازارها کار کنند و صادرات به این کشورها داشته باشند. با توجه به نرخ دلاری که وجود دارد کشوری هستیم که از لحاظ نیروی کار بسیار ارزان قیمت هستیم و مهندسان خوبی داریم که می‌توانند در مساله اسمبل کردن کار کنند. این پیمان می‌تواند تأثیر مثبت بر اقتصاد و بعد بورس ما بگذارد و این تأثیر را می‌توان در صورت‌های مالی سه ماهه و شش ماهه دید.
تولید ناخالص داخلی چه تاثیری بر بورس دارد؟
برای سنجیدن وضعیت اقتصادی هر کشوری، معیارهای متعددی وجود دارد. هر یک از ارکان اقتصادی به نوعی منعکس‌کننده اوضاع کلان کشور هستند، اطلاعاتی را در مورد تصویر کلی اقتصاد در اختیار مردم قرار می‌دهند و ضمنا به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر هم اثر می‌گذارند. یکی از شاخص‌های مهمی که در این زمینه به کار می‌رود، تولید ناخالص داخلی است. در این مقاله قصد داریم مفهوم این شاخص را تمام و کمال بررسی کنیم و میزان تاثیر تولید ناخالص داخلی بر بورس را محک بزنیم.
تولید ناخالص داخلی چیست؟
تولید ناخالص داخلی یا Gross Domestic Product یا GDP یکی از بهترین معیارهای موجود برای سنجش فعالیت اقتصادی کشورها است. این شاخص به مجموع ارزش کالاها و خدماتی که در بازه زمانی مشخصی در یک کشور تولید و ارائه می‌شوند، اشاره دارد. برای محاسبه تولید ناخالص داخلی، تنها ارزش بازاری کالاهای نهایی محاسبه می‌شود؛ یعنی کالا تحریم‌ها چه تاثیری روی بورس دارد؟ و خدماتی که در انتهای زنجیره تولید قرار دارند و به منظور استفاده در تولید و خدمات دیگر خریداری نمی‌شوند.
فرمول محاسبه تولید ناخالص داخلی
تولید ناخالص داخلی یا GDP با فرمول زیر محاسبه می‌شود:
GDP = C + G + I + NX
- C برابر است با مجموع مصارف خصوصی
- G مجموع مخارج دولت را نشان می‌دهد.
- I مجموع سرمایه‌گذاری‌های کشور را به نمایش می‌گذارد.
- NX برابر است با خالص صادرات؛ یعنی صادرات کل منهای رقم کل واردات
انواع تولید ناخالص داخلی
تولید ناخالص داخلی با روش‌های مختلفی محاسبه می‌شود و بر اساس نوع محاسبه، کاربردهای متنوعی نیز دارد. سه مورد زیر مهمترین و پرکاربردترین انواع به شمار می‌روند:
تولید ناخالص داخلی اسمی
این نوع، یک برآورد خام در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد. در محاسبه تولید ناخالص داخلی اسمی، افزایش قیمت‌ها و تورم نیز نقش دارند و بنابراین، تصویر دقیقی از میزان رشد تولید و فعالیت‌های اقتصادی کشور ترسیم نمی‌شود.
تولید ناخالص داخلی واقعی یا حقیقی
مدل محاسبه در این نوع متفاوت است و تصویر دقیق‌تری از فعالیت‌های اقتصادی کشور به نمایش می‌گذارد. در محاسبه تولید ناخالص داخلی واقعی، تاثیر تورم و افزایش قیمت‌ها حذف و شاخص ضمنی قیمت اضافه می‌شود؛ شاخصی که تغییر قیمت‌ها نسبت به سال پایه را نشان می‌دهد. این شاخص در تولید ناخالص داخلی ضرب می‌شود و مقداری که به دست می‌آید، تولید ناخالص داخلی واقعی را نشان می‌دهد. همچنین در محاسبه تولید ناخالص داخلی، درامدهای خارج از کشور محاسبه تحریم‌ها چه تاثیری روی بورس دارد؟ نمی‌شود تا تاثیر نرخ ارز و سیاست‌های تجاری بین‌المللی، از نتیجه نهایی حذف شود. با این اوصاف، رقم تولید ناخالص داخلی واقعی از تولید ناخالص داخلی اسمی کمتر است.
سرانه تولید ناخالص داخلی
در مدل‌های قبلی، میزان جمعیت نیز بر خروجی‌های اقتصادی تاثیر می‌گذاشت. با محاسبه سرانه، تحریم‌ها چه تاثیری روی بورس دارد؟ تحریم‌ها چه تاثیری روی بورس دارد؟ فاکتور جمعیت نیز حذف می‌شود و معیار دقیق‌تری برای محاسبه وضعیت کشورها به دست می‌آید. با تقسیم تولید ناخالص داخلی واقعی بر تعداد جمعیت هر کشور، سرانه تولید ناخالص داخلی به دست می‌آید. رقم به دست آمده به نوعی سطح زندگی افراد یک کشور را نشان می‌دهد.
تاثیر تولید ناخالص داخلی بر بورس چیست؟
شکی نیست که تمامی ارکان اقتصادی یک کشور با هم در ارتباط هستند و هر متر و معیاری را که در نظر بگیریم، بر تمامی ابعاد اقتصاد اثر می‌گذارد. با این حال، میزان تاثیرگذاری این معیارها و شدت و ضعف اثرگذاری آنها، همیشه یکسان نیست. بورس یکی از مهمترین ارکان اقتصادی کشورها است و تعاملات بسیاری با دیگر بخش‌ها دارد. فاکتورهای کلان اقتصادی بر بورس نیز اثر می‌گذارند. سرمایه‌گذاران در بورس دائم در حال تصمیم‌گیری برای خرید و فروش سهم‌ها هستند و در این راه، از معیارهای مختلفی استفاده می‌کنند. متغیرهای اقتصادی می‌توانند، به ویژه برای افرادی که رویکرد بنیادی دارند، تعیین‌کننده باشند. بنابراین آنها درباره تاثیر تولید ناخالص داخلی بر بورس نیز پژوهش‌هایی انجام می‌دهند؛ فاکتوری که اوضاع کلی اقتصاد و استاندارد زندگی در یک کشور را نشان می‌دهد.
هر چه تولید ناخالص داخلی بیشتر شود، رفاه جامعه نیز بیشتر می‌شود. با افزایش رفاه، تمایل افراد به سرمایه‌گذاری نیز بیشتر می‌شود. بورس یکی از بسترهای مهم سرمایه‌گذاری است؛ بنابراین با افزایش تولید ناخالص داخلی و افزایش رفاه، قاعدتا باید میزان سرمایه گذاری در بورس و رونق آن نیز افزایش یابد. اقتصاد ایران نفت‌محور است و به همین دلیل، تمامی فرایندها و شاخص‌های آن به نفت بستگی دارد. عمده درامد دولت نیز از فروش نفت به دست می‌آید. هر چه نفت به میزان بیشتر و با قیمت بالاتری فروخته شود، تولید ناخالص داخلی، رفاه و به تبع آن، تمایل به سرمایه‌گذاری افزایش می‌یابد. بزرگ‌ترین شرکت‌های حاضر در بورس، دولتی یا شبه‌دولتی هستند، درامدهای نفتی مستقیما روی سودآوری آنها اثر می‌گذارد و بنابراین افزایش قیمت نفت، ارزش سهام آنها را افزایش می‌دهد.
بورس چه تاثیری بر تولید ناخالص داخلی دارد؟
در تئوری، قیمت سهام و رونق بورس، انتظارات و پیش‌بینی‌های سرمایه‌گذاران را نشان می‌دهد. صحبت‌های بسیاری درباره نقش بورس در اقتصاد کشور مطرح می‌شود و نکات بسیاری در این زمینه وجود دارد. هر چه حجم معاملات در بورس بیشتر باشد و سرمایه‌های بیشتری به آن واریز شود، یعنی فعالان اقتصادی به عملکرد آینده شرکت‌ها امید بیشتری دارند. همچنین میزان سود شرکت‌ها در بورس، میزان موفقیت فعالیت‌های اقتصادی را به نمایش می‌گذارد. در حقیقت در بازارهای کارا، می‌توان از شاخص قیمت سهام به عنوان متغیری برای پیش‌بینی نوسان‌های اقتصادی استفاده کرد. در این شرایط، میزان رشد و فعالیت شرکت‌های حاضر در بورس تاثیر مهمی در نرخ تولید ناخالص داخلی خواهد داشت و نحوه عملکرد آنها می‌تواند رقم تولید ناخالص را تغییر دهد.
این نکات مربوط به اقتصادهای توسعه‌یافته و بازارهای کارا است؛ جایی که مهمترین منبع درامد و مهمترین عامل تولید، شرکت‌ها و واحدهای اقتصادی حاضر در بورس باشند. در ایران شاهد چنین وضعیتی نیستیم؛ یعنی سهم بورس در اقتصاد و تولید ناخالص داخلی چندان زیاد نیست و همچنان مهمترین منبع درامد کشور، نفت است. با این اوصاف، تولید ناخالص داخلی و بازار بورس در ایران رابطه مستقیمی ندارند. میزان تولید محصول و خدمات شرکت‌های بورسی، در مقایسه با حجم اقتصاد کشور، آن قدر نیست که بتواند تاثیر مهمی بر جا بگذارد و نوسان ایجاد کند.
رقم تولید ناخالص داخلی نیز تاثیر محدودی بر بورس دارد. اقتصاد ایران یک اقتصاد دولتی محسوب می‌شود و ویژگی چنین اقتصادی، کند بودن فرایندها است. در این سیستم، روند اجرایی شدن تصمیمات بسیار کند است و بنابراین، تاثیر تصمیمات روی تولید ناخالص داخلی به کندی شکل می‌گیرد. از سوی دیگر، بورس به سرعت به اخبار و اتفاقات کشوری و جهانی و تصمیمات دولتی واکنش نشان می‌دهد و دچار نوسان می‌شود.
علت رونق بورس در شرایط رکود اقتصادی چیست؟
رشد و رونق ناگهانی بورس ایران، برای بسیاری افراد مایه تعجب شد. شکی نیست که اقتصاد کشور وضعیت چندان مطلوبی ندارد. تحریم‌ها مانعی بر سر راه فروش نفت هستند و درامدهای دولت به شدت کاهش یافته است. با این اوصاف، طبیعتا با کاهش تولید ناخالص داخلی و رکود اقتصادی مواجه هستیم. انتشار ویروس کرونا نیز بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی را در سطح ایران و جهان محدود کرده و شاخص بورس بسیاری از کشورها افت داشته است. در این شرایط، شاخص بورس رشد بی‌سابقه‌ای داشت و ارزش بسیاری از سهم‌ها بیشتر شد. هر چند در حال حاضر با نوسانات بسیاری مواجه هستیم، همچنان شاخص بورس نسبت به چند سال گذشته بالا است. همان طور که اشاره کردیم، در یک اقتصاد توسعه‌یافته و یک بازار کارا، بورس و اقتصاد رابطه متقابلی دارند و به وضوح بر یک دیگر اثر می‌گذارند. در بورس ایران وضعیت به این منوال نیست و حجم پول و سیاست‌های پولی بانک مرکزی بیشترین اثر را بر بازار سرمایه می‌گذارد.
کارشناسان رونق اخیر بورس ایران را ناشی از سرازیر شدن نقدینگی به سمت این بازار می‌دانند. سیاست‌های بانک مرکزی برای کنترل نرخ ارز، بازار ارز را به یک بستر نامناسب برای سرمایه‌گذاری تبدیل کرده است، نرخ سود بانکی از تورم کمتر است، بازار مسکن به سرمایه‌های کلان نیاز دارد و نگهداری طلا و سکه به صورت فیزیکی نیز با دردسرهایی همراه است. در چنین شرایطی، نقدینگی سرگردان در جامعه، به سمت بورس سرازیر شد. بازاری که قیمت‌ها در آن هنوز متناسب با تورم رشد نکرده بود و هنوز جای افزایش قیمت بسیاری داشت.
سخن آخر
مفهوم تولید ناخالص داخلی و انواع آن را با هم بررسی کردیم؛ مفهومی که یکی از متغیرهای مهم اقتصادی محسوب می‌شود و بازتابی از موفقیت یا شکست سیاست‌های اقتصادی کشورها و سطح استاندارد زندگی را در آنها به نمایش می‌گذارد. در تئوری این شاخص بر بورس نیز اثر می‌گذارد و بالا رفتن آن، نشانه موفقیت شرکت‌های بورسی در ارائه محصول و خدمات است. در ایران اما این تاثیر محدود است و بورس بازتاب مستقیم اقتصاد نیست. سیاست‌های بانک مرکزی و حجم پول تاثیر بیشتری در بورس ایران دارند.
تعقیب و گریز بورس و تورم
یکی از روش‌ها برای فهم دقیق از بازدهی بورس، تحریم‌ها چه تاثیری روی بورس دارد؟ تعدیل شاخص کل با شاخص قیمت مصرف‌کننده است که تورم به‌وسیله آن محاسبه می‌شود. با این شیوه، آماری حاصل می‌شود که می‌تواند تغییرات واقعی نماگر بازار سرمایه را نشان دهد. تحلیل «دنیای اقتصاد» از این آمار نشان می‌دهد که شاخص کنونی بازار سرمایه با آخرین روزهای آذرماه سال ۹۸ یعنی زمانی که شاخص در محدوده ۳۵۴ هزار واحدی…
عقب‌نشینی سریع از ماموریت غیرممکن
با وجود تمام شوک‌ها و ناامیدی‌های ناشی از هرج و مرجی که دولت جدید بریتانیا را در خود فرو برده است، این یک بحران پیش‌بینی شده بود. زمانی که لیز تراس در تابستان امسال برای رهبری حزب محافظه‌‌‌کار بر…
کالابرگ نیامده، رفت
محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس از مختومه شدن پرونده کالابرگ الکترونیک خبر داد. او سه دلیل پایان یافتن این سیاست را عدم تاثیر در کنترل تورم، نبود زیرساختهای لازم برای ارائه…
معمای «نه» بانک‌ها به شارژ مسکن
بانک‌ها در فصل اول از «تامین مالی مسکن ۱۴۰۱» ناکام ماندند. قرار بود حداقل ۲۰ درصد از کل تسهیلات شبکه بانکی، نصیب بخش مسکن شود، اما در بهار امسال فقط ۲/ ۵ درصد از کل تسهیلات پرداخت شده به بخش‌های…
سرمقاله
نوبلیست‌ها و بانکداری سالم
جایزه نوبل اقتصاد امسال به سه اقتصاددان اعطا شد که نشان دادند سیستم مالی و تامین اعتبار(بانک‌ها و موسسات اعتباری شبیه آن) نقش بزرگی در شکل‌گیری رکود اقتصادی و در عین حال جلوگیری از بحران‌های اقتصادی بازی می‌کند. بن برنانکی…
دیدگاه شما